Lãnh đạo TP.HCM đã chỉ đạo tập trung hoàn thành tối thiểu ba tuyến metro trọng điểm trước năm 2030, trong nỗ lực đẩy nhanh tiến độ phát triển mạng lưới đường sắt đô thị của thành phố. Các tuyến này bao gồm metro số 2 (Bến Thành – Tham Lương), metro số 2 (Bến Thành – Thủ Thiêm) và tuyến Thủ Thiêm – Long Thành.
Tuyến metro Bến Thành - Suối Tiên tại TP HCM hiện nay. (Ảnh tư liệu: Hải Quân).
Mục tiêu đến năm 2030
Theo quy hoạch đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, mạng lưới đường sắt đô thị của TP.HCM bao gồm 27 tuyến với tổng chiều dài 1.024 km. Thành phố đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ hoàn thành khoảng 232 km đường sắt đô thị, với tổng mức đầu tư sơ bộ khoảng 19,67 tỷ đô la Mỹ.
Các tuyến ưu tiên giai đoạn 2025-2030
Trong giai đoạn 2025 - 2030, TP.HCM sẽ tập trung đầu tư và hoàn thành 6 tuyến quan trọng, bao gồm:
Tuyến Metro số 2 (đoạn Bến Thành – Tham Lương)
Tuyến Metro số 2 (Bến Thành – Thủ Thiêm)
Tuyến Thủ Thiêm – Long Thành
Tuyến thành phố mới Bình Dương – Suối Tiên
Tuyến Thủ Dầu Một – TP.HCM
Giai đoạn 1, tuyến Metro số 6 (Tân Sơn Nhất – Phú Hữu)
Tuyến Bến Thành – Cần Giờ
Lãnh đạo thành phố yêu cầu toàn hệ thống chính trị phải tập trung hoàn thành 6 tuyến metro này và 2 tuyến đường sắt quốc gia do Trung ương giao. Đặc biệt, ba tuyến metro trọng điểm phải được hoàn thành trước năm 2030 với các mốc tiến độ và trách nhiệm được phân công rõ ràng.
Thách thức nguồn vốn và giải pháp đề xuất
Theo đánh giá, nguồn vốn từ Trung ương và ngân sách TP.HCM hiện chỉ đáp ứng được khoảng 66% tổng nhu cầu đầu tư. Để giải quyết vấn đề này, thành phố đang khẩn trương xây dựng đề án huy động các nguồn lực bổ sung.
Các giải pháp chính bao gồm khai thác quỹ đất theo mô hình phát triển đô thị gắn với giao thông công cộng (TOD) và áp dụng các phương thức hợp tác công – tư (PPP), đặc biệt là hợp đồng xây dựng - chuyển giao (BT).
Tại cuộc họp, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM cũng đề xuất thành lập một Tổng Công ty Đường sắt đô thị do Nhà nước nắm 100% vốn, trực thuộc UBND TP.HCM, để đảm bảo việc đầu tư, quản lý và vận hành hệ thống metro một cách đồng bộ.
Tiến độ các dự án cụ thể
Tuyến Metro số 2 (Bến Thành – Tham Lương)
Dự án này dự kiến sẽ được khởi công trong tháng 1/2026. Hiện tại, TP.HCM đang phối hợp với các Bộ, ngành liên quan để thống nhất danh mục các quy chuẩn và tiêu chuẩn kỹ thuật áp dụng cho dự án.
Dự án xây dựng tuyến tàu điện ngầm số 2 được phê duyệt lần đầu vào năm 2010 và điều chỉnh vào năm 2019 với tổng mức đầu tư khoảng 47.891 tỷ đồng. Tuyến có chiều dài hơn 11 km, bao gồm đoạn đi ngầm dài hơn 9 km và đoạn đi trên cao gần 2 km, với tổng cộng 10 nhà ga (9 ga ngầm và 1 ga trên cao).
Tuyến Bến Thành – Cần Giờ
Theo kế hoạch, thành phố sẽ tổ chức lễ khởi công tuyến Bến Thành – Cần Giờ vào ngày 19/12 tới đây. Các sở, ngành được yêu cầu thực hiện song song nhiều công việc để đảm bảo tiến độ, tránh tình trạng chờ đợi do thiếu phối hợp.
Định hướng quy hoạch và quản lý
Lãnh đạo TP.HCM yêu cầu các đơn vị liên quan phải lựa chọn nhà đầu tư có năng lực, đồng thời rà soát tổng thể quy hoạch mạng lưới đường sắt để phù hợp với không gian phát triển mới của thành phố. Các điều chỉnh này sẽ được cập nhật vào quy hoạch chung và quy hoạch TP.HCM thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Để theo dõi tiến độ chặt chẽ, Ban Quản lý đường sắt đô thị TP.HCM sẽ xây dựng hai biểu đồ Gantt: một sơ đồ cho giai đoạn từ nay đến năm 2030 và một sơ đồ cho giai đoạn đến tháng 6/2026. Công cụ này nhằm giám sát đầy đủ tiến độ của từng sở, ban, ngành trong việc thực hiện nhiệm vụ được giao.
CTVX