Ma túy – “tội phạm nguồn” và thách thức của siêu đô thị
Ngày 30/12, Thành ủy TP.HCM tổ chức Hội nghị quán triệt, triển khai Nghị quyết chuyên đề về nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tội phạm và tệ nạn ma túy, hướng tới mục tiêu xây dựng TP.HCM trở thành thành phố không ma túy vào năm 2030.
Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Bí thư Thành ủy TPHCM Trần Lưu Quang nhấn mạnh: "Xây dựng Thành phố không ma túy không chỉ là một mục tiêu về an ninh, mà là thực hiện sứ mệnh phát triển toàn diện con người. Đây là nền tảng để gắn tăng trưởng kinh tế với tiến bộ và công bằng xã hội. Một thành phố đáng sống phải là một thành phố an toàn, nơi mỗi người dân đều có cơ hội phát triển mà không phải lo sợ hiểm họa ma túy rình rập".
Phát biểu tại hội nghị, Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được khẳng định ma túy là loại tội phạm nguồn, kéo theo nhiều loại tội phạm khác, gây hệ lụy nghiêm trọng đối với an ninh trật tự, sức khỏe cộng đồng, chất lượng nguồn nhân lực và tương lai của thế hệ trẻ.
Trong bối cảnh TP.HCM trở thành siêu đô thị với dân số đông, tốc độ đô thị hóa nhanh, giao thương quốc tế lớn, nguy cơ ma túy thẩm lậu, phát sinh và tái phức tạp luôn thường trực.
Toàn cảnh Hội nghị.
Thực tiễn cho thấy, tội phạm ma túy ngày càng tinh vi, không chỉ lợi dụng các tuyến đường bộ truyền thống mà còn khai thác mạnh không gian mạng, tiền ảo, dịch vụ chuyển phát nhanh và các chính sách thông thoáng về xuất nhập khẩu để vận chuyển, mua bán trái phép chất ma túy. Điều này đòi hỏi cách tiếp cận mới, toàn diện và quyết liệt hơn trong công tác phòng, chống ma túy.
Nghị quyết của Thành ủy TP.HCM xác định phòng, chống ma túy không chỉ là nhiệm vụ của lực lượng chuyên trách mà là trách nhiệm chính trị của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội.
Theo lộ trình đặt ra, đến năm 2026, TP.HCM phấn đấu có khoảng 30% địa bàn cấp xã đạt tiêu chí “không ma túy”; các năm tiếp theo từng bước nâng tỷ lệ này, hướng tới mục tiêu đến năm 2029, 100% xã, phường, khu dân cư đạt tiêu chí không ma túy và duy trì bền vững từ năm 2030 trở đi. Kết quả thực hiện được gắn chặt với trách nhiệm người đứng đầu, công tác đánh giá cán bộ, thi đua – khen thưởng và bố trí nguồn lực.
Công an TP.HCM: Không để sót lọt địa bàn, đối tượng
Trung tướng Mai Hoàng, Giám đốc Công an TP.HCM, nhấn mạnh vai trò nòng cốt, chủ công của lực lượng Công an thành phố trong triển khai Nghị quyết.
Giai đoạn 2020–2025, lực lượng chức năng đã phát hiện, xử lý gần 10.000 vụ án ma túy với hơn 25.000 đối tượng, thu giữ khối lượng lớn ma túy và vũ khí. Tuy nhiên, số người nghiện, người sử dụng trái phép chất ma túy ngoài xã hội vẫn còn cao, tạo ra nguồn cầu tiềm ẩn nhiều nguy cơ phát sinh tội phạm.
Trung tướng Mai Hoàng, Giám đốc Công an TP.HCM.
Theo Trung tướng Mai Hoàng, một trong những yêu cầu then chốt là nhận diện đúng, đủ, sát thực tế tình hình từng địa bàn, không để xảy ra tình trạng đánh giá chưa đúng mức độ phức tạp của tội phạm và tệ nạn ma túy. Công an TP.HCM sẽ triển khai đồng loạt các tổ công tác từ cấp thành phố đến tận khu phố, ấp, khu dân cư; thực hiện “cầm tay chỉ việc”, gắn trách nhiệm cụ thể cho từng cấp, từng cá nhân.
Đặc biệt, Nghị quyết đặt ra yêu cầu rõ ràng về trách nhiệm người đứng đầu: địa phương nào để tình hình ma túy diễn biến phức tạp, người đứng đầu phải chịu trách nhiệm; nơi làm tốt sẽ được khen thưởng, biểu dương kịp thời. Đây được coi là đòn bẩy quan trọng nhằm tạo chuyển biến thực chất ngay từ năm đầu triển khai.
Đánh vào dòng tiền, giảm cung – giảm cầu bền vững
Từ góc độ cơ quan chuyên trách của Bộ Công an, Thiếu tướng Nguyễn Thanh Bình, Cục trưởng Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (C04), cho rằng để phòng, chống ma túy hiệu quả cần tiếp cận toàn diện cả giảm cung – giảm cầu – giảm tác hại. Trong đó, giảm cung phải đi đôi với việc đánh trúng các đường dây lớn và truy nguồn dòng tiền, bởi ma túy là loại tội phạm vì lợi nhuận.
Các đối tượng trong vụ án ma túy xuyên quốc gia quy mô 1.500 tỷ đồng vừa bị Bộ Công an phối hợp với công an các tỉnh, thành triệt phá.
Cục trưởng C04 đề xuất nghiên cứu các cơ chế mạnh hơn trong tịch thu, phong tỏa tài sản liên quan đến tội phạm ma túy, coi đây là biện pháp cắt đứt động cơ kinh tế của các đối tượng. Đồng thời, cần tăng cường hợp tác quốc tế, phối hợp chặt chẽ với các nước trong khu vực để kiểm soát từ sớm, từ xa các tuyến trung chuyển ma túy.
Ở chiều ngược lại, giảm cầu phải gắn với công tác cai nghiện, quản lý người nghiện và hỗ trợ tái hòa nhập cộng đồng. Nếu không giải quyết được việc làm, sinh kế và tâm lý xã hội cho người sau cai, nguy cơ tái nghiện và quay lại con đường phạm pháp là rất lớn.
Một đề xuất đáng chú ý khác của Cục trưởng C04 là đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong quản lý người nghiện, người sử dụng trái phép chất ma túy và các cơ sở kinh doanh có điều kiện; đồng thời đưa giáo dục phòng, chống ma túy vào nhà trường từ sớm, từ bậc mầm non đến phổ thông.
“Biết sớm, tránh xa từ gốc rễ là giải pháp căn cơ nhất”, Thiếu tướng Nguyễn Thanh Bình nhấn mạnh.
Theo Cục trưởng C04, TP.HCM có đủ điều kiện về nguồn lực, công nghệ và cơ chế để đi đầu cả nước trong mô hình phòng, chống ma túy hiện đại, toàn diện. Nếu triển khai quyết liệt, đồng bộ ngay từ cơ sở, thành phố hoàn toàn có thể trở thành hình mẫu trong thực hiện mục tiêu xã, phường không ma túy – thành phố không ma túy vào năm 2030.
Nguyễn Dũng