Ngày 17/7, Sở Công Thương TP.HCM phối hợp các đơn vị tổ chức tọa đàm “Động lực phát triển công nghiệp TP.HCM - Từ tiềm năng đến hành động” tại Trung tâm Hội nghị Triển lãm BCEC (phường Bình Dương, TP.HCM). Hơn 120 đại biểu là chuyên gia, doanh nghiệp, cơ quan quản lý và nhà nghiên cứu tham dự sự kiện.
Toàn cảnh tọa đàm “Động lực phát triển công nghiệp TP.HCM - Từ tiềm năng đến hành động”.
Phát biểu tại tọa đàm, ông Bùi Tá Hoàng Vũ, Giám đốc Sở Công Thương TP.HCM chia sẻ, trải qua nhiều giai đoạn phát triển, công nghiệp vẫn luôn đóng vai trò là một trong những động lực tăng trưởng trụ cột của TP.HCM.
Sau quá trình sáp nhập, thành phố mở rộng quy mô thành đô thị gần 14 triệu dân, với GDP năm 2024 vượt mốc 104 tỷ USD. TP.HCM tiếp tục khẳng định vị thế là trung tâm kinh tế - công nghiệp - thương mại hàng đầu cả nước. Trong đó, khu vực công nghiệp và xây dựng đóng góp hơn 30% GRDP, trở thành nền tảng quan trọng cho mục tiêu tăng trưởng hai con số trong những năm tới.
Tuy nhiên, để công nghiệp thực sự trở thành động lực lan tỏa mạnh mẽ, cần nhìn nhận rõ những thách thức lớn. Trong đó, chi phí logistics chiếm 16 - 20% giá trị sản phẩm, cao hơn mức trung bình của nhiều đô thị trong khu vực. Chi phí tiếp cận đất đai cao, quỹ đất sạch hạn chế, ảnh hưởng khả năng thu hút các dự án công nghệ cao, quy mô lớn.
Bên cạnh đó, công nghệ sản xuất của nhiều doanh nghiệp còn lạc hậu, tỷ lệ tự động hóa thấp, năng suất lao động đạt khoảng 60% so với các đô thị tương đồng trong khu vực.
Đặc biệt, việc Hoa Kỳ áp thuế lên nhiều mặt hàng xuất khẩu từ Việt Nam, trong đó TP.HCM là địa bàn sản xuất trọng điểm, sẽ tác động đến doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp FDI, buộc phải đổi mới, nâng cao năng lực cạnh tranh, cải tiến công nghệ và chất lượng sản phẩm.
Ông Bùi Tá Hoàng Vũ, Giám đốc Sở Công Thương TP.HCM.
TS Đỗ Thiên Anh Tuấn, Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright đưa ra những phân tích về tầm nhìn và mục tiêu phát triển công nghiệp của TP.HCM trong tương lai. Ông khẳng định, TP.HCM sẽ giữ vai trò là đầu tàu dẫn dắt công nghiệp Việt Nam chuyển mình sang giai đoạn phát triển dựa trên chất lượng, năng suất và đổi mới sáng tạo.
Trên bình diện quốc tế, TP.HCM được kỳ vọng trở thành hạt nhân của chuỗi giá trị sản xuất châu Á - Thái Bình Dương, có khả năng thu hút các tập đoàn công nghệ toàn cầu và phát triển các cụm ngành mũi nhọn.
Chuyên gia này nhấn mạnh, TP.HCM có vị trí chiến lược trong chuỗi cung ứng toàn cầu, sở hữu hệ sinh thái sản xuất, đô thị, cảng tích hợp và đa chức năng. Thành phố còn nổi bật với thị trường nội địa lớn, nhu cầu tiêu dùng công nghiệp cao, nền tảng đổi mới sáng tạo và công nghệ số đang trỗi dậy, cùng nguồn nhân lực trẻ, linh hoạt và dễ thích nghi.
Để hiện thực hóa tầm nhìn này, TS Đỗ Thiên Anh Tuấn cho rằng, TP.HCM nên tập trung nâng cấp ba nhóm ngành công nghiệp chiến lược có năng lực cạnh tranh quốc tế. Trong đó, đầu tiên là công nghiệp nền tảng như cơ khí chính xác, công nghệ vật liệu mới, hóa chất cao cấp, tự động hóa công nghiệp. Đây là là cơ sở cho chuyển đổi sản xuất và nội địa hóa linh kiện.
Các khách mời thảo luận tại tọa đàm.
Thứ hai, ông Tuấn gợi ý về công nghiệp mới nổi như chip bán dẫn, pin thể rắn và pin hydro, dược phẩm sinh học, robot công nghiệp, in 3D trong sản xuất. Đây là trụ cột trong các chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu. Cuối cùng là công nghiệp sáng tạo gồm thiết kế công nghiệp, công nghiệp phần mềm, công nghệ mô phỏng, thương hiệu hóa sản phẩm công nghệ "Make in Vietnam", gắn kết công nghiệp với đổi mới sáng tạo và văn hóa số.
Trong khi đó, TS Huỳnh Thanh Điền, Trường ĐH Nguyễn Tất Thành nêu quan điểm, trong bối cảnh mới, TP.HCM nên phát triển theo trục lõi chuỗi giá trị công nghiệp. Trong đó, định vị TP.HCM cũ là trung tâm R&D, kiểm định, tài chính, logistics và điều phối công nghiệp vùng. Bình Dương sẽ là cực sản xuất công nghệ cao, tập trung cơ khí, điện tử, dệt may thông minh, chế biến sâu. Bà Rịa - Vũng Tàu sẽ là đầu mối xuất nhập khẩu, trung tâm năng lượng, cảng biển và logistics chuyên dụng.
Chuyên gia này cho rằng, việc quy hoạch không gian công nghiệp nên đi theo trục lõi chuỗi giá trị công nghiệp theo hướng phân vai. Đặc biệt, trong đó, TP.HCM nên dẫn dắt xây dựng bản đồ chuỗi giá trị vùng và giữ vai trò trung tâm điều phối chuỗi giá trị vùng.
TS Huỳnh Thanh Điền khẳng định, hiếm có địa phương nào có trục lõi chuỗi giá trị công nghiệp như vậy. Việc này đồng thời sẽ là động lực phát triển lan tỏa ra toàn vùng Đông Nam bộ là Tây Ninh mới, Đồng Nai mới và cả khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, Tây Nguyên.
Phát biểu kết luận tọa đàm, ông Nguyễn Lộc Hà, Phó chủ tịch UBND TP.HCM khẳng định, việc hợp nhất TP.HCM, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu thành một thực thể hành chính - kinh tế lớn là bước ngoặt quan trọng, mở ra giai đoạn phát triển bền vững, đột phá. Đây là thời điểm vàng để phát triển công nghiệp hiện đại, bền vững, đổi mới sáng tạo và công nghệ cao.
Ông Nguyễn Lộc Hà, Phó chủ tịch UBND TP.HCM phát biểu chỉ đạo tại tọa đàm.
Ông Lộc cũng cho biết, dù từng chiếm gần 50% doanh nghiệp tư nhân cả nước và là trung tâm công nghiệp - logistics lớn, nhưng hiện nay, tỷ trọng công nghiệp đang có dấu hiệu suy giảm, giá trị gia tăng còn thấp. Do đó, TP.HCM cần chuyển đổi mô hình công nghiệp theo hướng ứng dụng công nghệ cao, tự động hóa, phát triển kinh tế tuần hoàn, giảm phát thải, tăng nội địa hóa và xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.
Trong đó, "ba nhà" gồm Nhà nước, nhà trường và doanh nghiệp phải cùng hành động. Nhà nước hoàn thiện thể chế, tháo gỡ vướng mắc, tạo môi trường đầu tư thuận lợi. Nhà trường cung cấp nhân lực chất lượng cao, nghiên cứu, đào tạo sát thực tiễn và doanh nghiệp đầu tư sản xuất thông minh, nâng cao năng suất, kết nối hệ sinh thái công nghiệp, đổi mới.
Phó chủ tịch UBND TP.HCM cũng giao nhiệm vụ cụ thể cho các sở, ngành. Trong đó, Sở Công Thương khẩn trương tổng hợp ý kiến, tham mưu UBND TP giải pháp chuyển đổi mô hình phát triển công nghiệp. Sở Khoa học và Công nghệ thúc đẩy nghiên cứu, chuyển giao công nghệ cao, hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Sở Tài chính đề xuất chính sách ưu đãi đầu tư vào các ngành công nghiệp chiến lược. Sở Nội vụ, Sở GD&ĐT chủ trì đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, phối hợp doanh nghiệp - trường - viện xây dựng chương trình đào tạo phù hợp nhu cầu sản xuất mới...
Mỹ Quỳnh