Hiện nay, các sở, ban ngành, địa phương và đơn vị có liên quan đã thực hiện nhiều giải pháp để khắc phục, tuy nhiên tình trạng sạt lở, sụt lún vẫn còn đang diễn ra nhiều nơi trên địa bàn TP.HCM.
Tình trạng sạt lở, sụt lún vẫn còn đang diễn ra nhiều nơi trên địa bàn TP.HCM. Ảnh: NHƯ NGỌC
Nhà dân nứt toác, bờ kè sạt lở
Hiện tượng sụt lún và sạt lở ven sông Sài Gòn đang diễn ra với tốc độ nhanh và mức độ ngày càng nghiêm trọng, đe dọa trực tiếp đến đời sống người dân và an toàn hạ tầng đô thị.
Tại nhiều khu vực, nhà cửa bị nứt toác, nghiêng ngả, bờ kè sụp đổ, thậm chí có nơi đã chìm hẳn xuống lòng sông.
Theo ghi nhận, xu hướng sụt lún nặng chủ yếu tập trung ở các khu vực dọc sông Sài Gòn và lan rộng về phía Nam TP. Tại bán đảo Thanh Đa, nơi bờ kè chạy dọc nhánh sông Sài Gòn – mỗi khi triều cường dâng lên, mặt đường bị nước nhấn chìm hoàn toàn, giao thông tê liệt, đời sống người dân đảo lộn.
Bà Văn Thị Hường (Bình Quới- Thanh Đa) lo lắng: “Nhà tôi mới sửa chưa đầy hai năm mà giờ tường đã nứt, nền nhà thì lún sâu hẳn xuống. Mỗi lần nước lớn là như đứng trước miệng hà bá, chỉ biết cầu mong nhà không đổ sụp.”
Khu vực sạt lở ở Thanh Đa- Bình Quới. Ảnh: NHƯ NGỌC
Tại phường Bình Quới, một khu dân cư nằm sát sông đang bị triều cường xâm chiếm từng ngày. Nền đất bên trong bị lún, bờ kè ngoài sông bị nước cuốn trôi, lộ rõ các đoạn sụt lở nghiêm trọng. Một phần bờ kè đã hoàn toàn biến mất sau vài đợt triều cường lớn, để lại dấu tích là những khoảng trống nguy hiểm ngay sát khu dân cư.
Ông Long Biên, một người dân sống ven sông Sài Gòn cho biết mỗi lần triều cường là nước ập vào tận cửa. Không biết bao giờ mới được làm lại cho an toàn.
Lan can bờ sông bị nứt toạc do sạt lở, sụt lún. Ảnh: NHƯ NGỌC
Không riêng Thanh Đa, các quận phía Nam thành phố như quận 8 cũ và Bình Tân cũ cũng đang xảy ra tình trạng sụt lún nghiêm trọng. Nhiều căn nhà trong khu vực lún sâu, phần móng nhà tách rời hẳn với mặt đất, tạo nên các khe hở lớn, dễ dàng nhận thấy bằng mắt thường. Nhiều bức tường bị nứt toác, kéo dài từ chân nhà đến tận mái.
Phê duyệt và sớm triển khai thi công các dự án kè
Theo lãnh đạo Sở NN&MT TP.HCM, liên quan vấn đề sạt lở bờ sông, kênh, rạch, TP.HCM đã xác định các vị trí sạt lở nguy hiểm và đặc biệt nguy hiểm để có giải pháp khắc phục.
Cụ thể là: Khu vực sông Sài Gòn - ngã ba sông Sài Gòn - thượng lưu kênh Thanh Đa đến xưởng cơ khí Tiền Phong; Sông Sài Gòn, bờ phải, từ ngã 3 kênh Thanh Đa - sông Sài Gòn về phía hạ lưu 550m; Sông Sài Gòn, gói thầu 1D (đoạn từ cầu Phú Cường đến cầu Bà Bếp), dự án công trình thủy lợi bờ hữu ven sông Sài Gòn; Bờ trái từ cầu Long Kiển về thượng lưu 100m, về hạ lưu 630m; Rạch Giồng - sông Kinh Lộ, bờ trái, đoạn từ cầu Mương Bằng đến tiếp giáp kè hiện hữu; rạch Giồng Ông Tố , bờ phải, thượng và hạ lưu cầu Giồng Ông Tố 1; Sông Lòng Tàu, khu vực đường 18 thủy số 5 (từ trạm đường thủy số 5 đến rạch Tắc Cát; rạch Xóm Củi, bờ trái, thượng 13 lưu cầu Xóm Củi... Trong đó có nhiều khu vực tập trung nhiều hộ dân sinh sống.
Nhiều vị trí sạt lở có đông người dân sinh sống. Ảnh: NHƯ NGỌC
Trong thời gian qua, lãnh đạo TP.HCM đã giao các chủ đầu tư triển khai thực hiện dự án kè, gia cố chống sạt lở. Đồng thời yêu cầu các địa phương, đơn vị làm chủ đầu tư, sớm hoàn thành đưa vào sử dụng các dự án bờ kè để phát huy hiệu quả phòng, chống sạt lở, bảo vệ an toàn tính mạng và tài sản của người dân trong khu vực bị ảnh hưởng.
Hơn nữa là chủ động thực hiện các biện pháp, phương án gia cố phòng chống sạt lở, triều cường tại các khu vực đã bàn giao mặt bằng nhưng chưa triển khai thi công dự án kè, nhất là khu vực đoạn cuối hẻm 140/39 Bình Quới (quận Bình Thạnh cũ) thuộc dự án chống sạt lở bán đảo Thanh Đa - Đoạn 4.
Hơn nữa, trên cơ sở danh mục vị trí sạt lở đã được UBND TP công bố, các địa phương phải có trách nhiệm thường xuyên tổ chức tuyên truyền cho người dân sinh sống xung quanh khu vực biết và chủ động phòng tránh, ứng phó.
Đối với các vị trí đã xảy ra sạt lở, tiến hành rào chắn, khoanh vùng ngăn không cho người và phương tiện vào khu vực sạt lở để đảm bảo an toàn.
Một số dự án triển khai thực hiện để chống sạt lở có thể kể đến như: dự án xây dựng kè chống sạt lở bờ sông khu vực cầu Giồng Ông Tố; dự án chống sạt lở bờ trái sông Sài Gòn khu vực nhà thờ Fatima; dự án phòng chống sạt lở bờ sông, kênh, rạch trên địa bàn TP; dự án xây dựng kè bảo vệ chống xói lở bờ sông khu vực khu dân cư xã Phước Kiểng; dự án chống sạt lở bán đảo Thanh Đa (Đoạn 2, đoạn 3, đoạn 4)...
Nhiều vị trí ở sông Sài Gòn bị sạt lở. Ảnh: NHƯ NGỌC
Thời gian tiếp theo, ngoài công tác đầu tư dự án xây dựng kè chống sạt lở, các địa phương được giao xây dựng và triển khai phương án ứng phó xử lý cấp bách khu vực sạt lở nhằm đảm bảo an toàn tính mạng của người dân.
Địa phương cũng cần có giải pháp tăng cường kiểm tra và kiên quyết xử lý các trường hợp xây dựng công trình, nhà ở lấn chiếm hành lang bảo vệ bờ sông, kênh, rạch, bờ bao, đê bao, bờ kè trên địa bàn quản lý.
Song song đó là tiếp tục theo dõi các vị trí sạt lở bình thường và phối hợp các sở, ngành, đơn vị liên quan đề xuất biện pháp gia cố bờ bao, duy tu, sửa chữa kè bị xuống cấp để đảm bảo ổn định công trình, phòng chống triều cường cho khu vực.
Sụt lún là thách thức lớn cho phát triển đô thị
PGS-TS Lê Trung Chơn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển bền vững (Trường đại học Tài Nguyên và Môi trường TP.HCM) cùng một số chuyên gia đánh giá sụt lún đất đang là một thách thức rất lớn cho sự phát triển đô thị một bền vững, đặc biệt là đô thị hạ lưu các con sông lớn như TP.HCM.
Khảo sát của Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) mới đây cho thấy tình trạng sụt lún nền đất ở TP.HCM diễn ra liên tục từ năm 1990 đến nay, với độ lún tích lũy đến nay ước tính khoảng 100 cm. Tốc độ lún hiện nay khoảng 2-5 cm mỗi năm.
Riêng những khu vực tập trung các công trình thương mại, tốc độ lún khoảng 7-8 cm mỗi năm. Tốc độ lún nền đất cao gấp khoảng hai lần mực nước biển dâng (khoảng 1 cm mỗi năm). Sụt lún đất kết hợp với triều cường và mực nước biển dâng làm cho nguy cơ TP.HCM ngày càng "chìm dần" và ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển lâu dài của TP.
Qua phân tích, các chuyên gia xác định yếu tố chính gây sụt lún tại TP.HCM là: Nền địa chất yếu, hoạt động giao thông (tải động), công trình dân dụng, tốc độ đô thị hóa (tải tĩnh) và khai thác nước ngầm.
NGUYỄN CHÂU- NHƯ NGỌC