Nồng độ bụi mịn PM2.5 của TP. Hồ Chí Minh trung bình cao gấp 6 lần khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO)
Theo Sở Xây dựng TP. Hồ Chí Minh, thành phố hiện có hơn 14 triệu dân và hơn 8 triệu phương tiện đang hoạt động, là địa phương chịu áp lực lớn về ô nhiễm không khí. Nồng độ bụi mịn PM2.5 trung bình cao gấp 6 lần khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Tình trạng này được ước tính gây thiệt hại hơn 3.000 tỷ đồng mỗi năm, đồng thời làm gia tăng số ca tử vong liên quan đến ô nhiễm không khí.
Từ năm 2026, “vùng phát thải thấp” (Low Emission Zone - LEZ) đầu tiên sẽ được thiết lập tại khu trung tâm – khu vực giới hạn bởi 15 cây cầu và gần 20 tuyến đường chính, cùng tuyến đường Rừng Sác (Cần Giờ). Giai đoạn đầu sẽ hạn chế xe tải nặng chạy dầu diesel, ô tô thương mại dưới tiêu chuẩn Euro 4 và xe máy kinh doanh dưới Euro 2. Từ năm 2027, khi xe máy bắt buộc kiểm định khí thải, các phương tiện không đạt chuẩn sẽ bị hạn chế lưu thông trong khu vực này.
Từ năm 2031, vùng LEZ sẽ được mở rộng đến phạm vi vành đai 1, bao quanh bởi các tuyến Phạm Văn Đồng – Nguyễn Thái Sơn – Bảy Hiền – Hương Lộ 2 – Nguyễn Văn Linh. Đến năm 2032, tất cả xe ra vào khu vực này sẽ phải đáp ứng tiêu chuẩn khí thải cao hơn.
Từ năm 2031, tất cả xe ra vào khu vực “vùng phát thải thấp” tại TP. Hồ Chí Minh sẽ phải đáp ứng tiêu chuẩn khí thải cao hơn
Để kiểm soát phương tiện, TP. Hồ Chí Minh dự kiến lắp đặt 58 camera nhận dạng biển số (ANPR) ở khu trung tâm và 9 camera tại tuyến Rừng Sác. Hệ thống này sẽ tự động ghi nhận xe không đạt chuẩn khí thải khi đi vào vùng LEZ. Thành phố cũng kiến nghị Bộ Xây dựng bổ sung biển báo “Vùng phát thải thấp” vào Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia nhằm giúp người dân dễ nhận biết khi lưu thông.
Song song đó, thành phố đề xuất gói hỗ trợ tài chính giúp người dân chuyển đổi sang phương tiện xanh. Theo đó, hộ nghèo được hỗ trợ 100% chi phí (tối đa 20 triệu đồng), hộ cận nghèo 80% (tối đa 16 triệu đồng), hộ thường 10% (tối đa 5 triệu đồng). Người dân còn được giảm 50% lệ phí đăng ký và biển số, hỗ trợ lãi suất vay khi mua xe điện.
Đối với doanh nghiệp vận tải, thành phố dự kiến miễn 100% lệ phí trước bạ, giảm 50% phí bảo trì đường bộ và lệ phí cấp biển số, đồng thời hỗ trợ 50% lãi suất đầu tư xe trong năm đầu tiên. Doanh nghiệp xe buýt chuyển sang xe điện được vay tối đa 85% chi phí đầu tư, hưởng ưu đãi lãi suất trong 7 năm.
TP. Hồ Chí Minh đặt mục tiêu đến năm 2030 mở mới 72 tuyến buýt điện với hơn 1.100 xe, đầu tư khoảng 8.000 xe đạp công cộng, xây dựng hành lang xanh ưu tiên cho người đi bộ và xe đạp, cùng 750–1.300 trạm sạc điện tại các bãi đỗ và trung tâm thương mại. Tổng kinh phí thực hiện đề án giai đoạn 2025–2030 ước tính hơn 8.000 tỷ đồng, trong đó ngân sách chiếm 80%.
Ngọc Vân