Theo ông Võ Hoàng Ngân, nguyên Giám đốc Sở Xây dựng TP Hồ Chí Minh, từ đầu năm đến hết tháng 9 vừa qua, sở đã chủ trì, tổ chức lập và trình cấp thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư 11 dự án, trong đó có những dự án rất quan trọng như: Dự án đường Vành đai 4, cầu dường Bình Tiên và 4 dự án BOT mở rộng các tuyến QL1, QL13, QL22 và đường trực Bắc - Nam. Hiện Sở Xây dựng đang tiếp tục thực hiện chuẩn bị đầu tư trong giai đoạn 2026-2030 khoảng 154 dự án hạ tầng giao thông với 29 dự án nhóm A.
Quá tải phương tiện vận chuyển hàng hóa trên một tuyến đường bộ.
Ngoài ra Sở Xây dựng còn góp ý chuyên ngành cho hơn 160 hồ sơ dự án đầu tư và trong 9 tháng đầu năm, trên địa bàn đã khởi công 26 dự án, hoàn thành đưa vào sử dụng 30 dự án hạ tầng.
Trong quý IV, Sở Xây dựng tiếp tục phần đấu khởi công thêm 20 dự án và hoàn thành đưa vào sử dụng 25 công trình hạ tầng như Dự án cao tốc TP Hồ Chí Minh - Mộc Bài, nút giao cao tốc Bến Lức - Long Thành với QL50, đường Vành đai 2, mở rộng đường nối cao tốc TP Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây… các công trình này chủ yếu tập trung vào hạ tầng đô thị, hạ tầng giao thông đường bộ, đường sắt, rất ít công trình phục vụ hạ tầng giao thông đường thủy.
Ngày 15/10 vừa qua, ông Võ Khánh Hưng, Phó Giám đốc Sở Xây dựng cho biết: Sở Xây dựng đã tham mưu UBND thành phố ban hành danh mục các dự án, công trình trọng điểm về GTVT giai đoạn 2021-2025 và thành lập Ban chỉ đạo để tập trung theo dõi tiến độ; đôn đốc, kịp thời tháo gỡ khó khăn đối với từng dự án. Đồng thời đánh giá kết quả thực hiện của các cơ quan, đơn vị để đẩy nhanh tiến độ thi công công trình và giải ngân vốn được giao.
Theo ông Võ Khánh Hưng, trong các năm 2021-2025, thành phố đã tập trung đẩy nhanh tiến độ thi công, hoàn thành và đưa vào sử dụng 69 dự án giao thông trọng điểm về đường bộ, đường sắt, góp phần kéo giảm ùn tắc, tai nạn giao thông, tăng cường kết nối vùng và phát triển kinh tế - xã hội của thành phố cũng như các địa phương lân cận. Đã khởi công, triển khai thực hiện 35 công trình, dự án giao thông khác, chủ yếu trong lĩnh vực đường bộ.
Trong khi giao thông đường bộ đã quá tải nghiêm trọng, trên địa bàn hiện có đến 336 điểm có nguy cơ ùn tắc giao thông, trong đó 186 điểm có nguy cơ ùn tắc giao thông cao, thì những năm qua việc phát triển hạ tầng giao thông đường thủy nội địa tại thành phố đã không được quan tâm đúng mức.
Theo ông Lê Hoàng Châu, TP Hồ Chí Minh là đô thị sông nước phương Nam với lợi thế hàng trăm tuyến sông, kênh, rạch lớn. Nhưng trong số hàng trăm công trình giao thông đã đầu tư gần đây, chỉ có vài công trình liên quan đến các tuyến thủy nội địa như dự án kênh Tham Lương, kênh Đôi, rạch Xuyên Tâm và rạch Văn Thánh.
Tuy nhiên, ngoài tuyến kênh Tham Lương được xây dựng một số bến thuyền, 3 tuyến kênh còn lại chủ yếu dừng lại ở mức cải tạo cảnh quan môi trường, giải quyết ô nhiễm và tạo hành lang giao thông đường bộ ven kênh.
Việc cải tạo môi trường, khơi thông dòng chảy các tuyến kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè, Bến nghé - Tàu Hũ, Tân Hóa - Lò Gốm tuy đã hoàn thành trước đó nhưng hầu như chưa phát triển được gì trong giao thông đường thủy. Ngay cả việc khai thác để chở khách du lịch đi dọc các tuyến kênh cũng vẫn diễn ra hết sức nhỏ lẻ, mờ nhạt.
Khu vực cảng Cát Lái có trên 20 nghìn lượt xe container, xe tải loại lớn ra vào cảng hàng ngày. Từ nhiều năm trước TP Hồ Chí Minh đã phải thành lập tổ phản ứng nhanh để giải quyết vấn nạn ùn tắc giao thông tại khu vực này. Song những năm qua hầu như TP Hồ Chí Minh chưa có giải pháp nào hữu hiệu để “đẩy số hàng hóa này xuống sông”.
Theo báo cáo của UBND thành phố, từ đầu năm đến hết tháng 9, lượng hàng hóa qua các cảng biển trên địa bàn đạt hơn 130 triệu tấn, tăng trên 7,5%, trong khi đó, lượng hàng hóa vận chuyển bằng đường thủy nội địa chỉ đạt hơn 53 triệu tấn. Hàng hóa vận chuyển bằng đường thủy nội địa chủ yếu là hoạt động trung chuyển hàng đến cảng, vận chuyển vật liệu xây dựng và hàng tiêu dùng chứ không phải tập trung cho việc vận chuyển container hoặc hàng rời từ cảng về các địa phương.
Gần đây TP Hồ Chí Minh đã đầu tư nâng tỉnh không 2 cây cầu cũ là cầu Bình Phước 1 và cầu Bình Triệu. Riêng cầu Hóa An cũ ở Đồng Nai hiện vẫn đang được giữ nguyên. Tương tự, hoạt động vận chuyển hàng hóa bằng đường sông từ TP Hồ Chí Minh về Tây Ninh và xuống khu vực Đồng bằng sông Cửu Long trên sông Vàm Cỏ Đông từ lâu cũng bị “chặn” bởi cầu Bến Lức cũ.
Hạ tầng kho bãi, giao thông tiếp cận đến các bến bãi ven sông không phát triển đã khiến hoạt động vận chuyển hàng hóa trên các tuyến thủy nội địa không thể cạnh tranh với đường bộ du chi phí vận chuyển rẻ hơn gần phân nửa. Vận chuyển hàng hóa liên tục dồn lên các tuyến đường bộ là một trong những nguyên nhân khiến ùn tắc giao thông ở TP Hồ Chí Minh thêm nghiêm trọng.
Ngày 6/10 vừa qua, ông Bùi Xuân Cường, Phó Chủ tịch UBND thành phố đã chỉ rõ: Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng trên là do nhu cầu vận chuyển hàng hóa, lưu lượng phương tiện giao thông tăng cao. Cách đây hơn chục năm, cảng đầu mối đường sông của thành phố và cả khu vực là cảng Phú Định với khả năng phục vụ khoảng 30 tàu nhỏ và xà lan vào làm hàng cùng lúc, năng lực thông qua cảng đạt 2,5 triệu tấn hàng hóa/năm đã được xây dựng.
Song điều hết sức vô lý là cảng sông đầu mối này được đặt trên tuyến thủy nội địa cấp 3, luồng lạch cạn, hẹp và chỉ có thể tiếp nhận được các loại tàu thuyền, sà lan loại nhỏ, trọng tải tối đa là 375 tấn. Hạ tầng giao thông thủy nội địa không phát triển, nên số phương tiện đăng ký mới trên địa bàn trong 9 tháng đầu năm chỉ dừng lại ở con số 225 phương tiện thủy với 221 tàu chở hàng cũng là điều dễ hiểu.
Bảo Sơn