Quy hoạch và phát triển không gian ngầm: Kiến tạo TPHCM đa tầng, hiện đại

5 giờ trướcBài gốc

Hình thành đô thị ngầm

Theo Quyết định 1125/QĐ-TTg về Đồ án điều chỉnh quy hoạch chung TPHCM đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 11-6-2025 đã định hướng quy hoạch không gian ngầm toàn thành phố. Theo đó, TPHCM khuyến khích tổ chức không gian ngầm đô thị tại các khu vực phát triển đô thị, đặc biệt cần chú trọng tổ chức không gian ngầm ở các khu vực trung tâm đô thị và khu đô thị hiện hữu kết nối hệ thống giao thông công cộng ngầm, bãi đỗ xe hầm đi bộ ngầm để tạo thành hệ thống không gian ngầm hoàn chỉnh, giảm áp lực vận tải trên mặt đất; xây dựng các tuyến tuynel (tuyến đường ngầm kỹ thuật), hào kỹ thuật trên các trục đường giao thông đối ngoại, đường chính đô thị.

Tầng hầm B2 Trung tâm Thương mại Sài Gòn Center Ảnh: HOÀNG HÙNG

Việc xây dựng không gian ngầm trong đô thị đảm bảo các quy định về an toàn, hệ số sử dụng đất và được xác định cụ thể trong các đồ án quy hoạch cấp dưới hoặc quy hoạch chuyên ngành. Tại các khu vực trung tâm đô thị hiện hữu có rủi ro ngập lụt cao, không có quỹ đất bố trí đủ không gian xanh, hồ điều hòa, nghiên cứu xây dựng không gian ngầm để điều tiết nước, lưu giữ nước nhằm hỗ trợ quản lý ngập lụt đô thị. Cùng với đó, việc kiểm soát không gian xây dựng ngầm tại các khu vực sinh thái tự nhiên, khu vực chịu ảnh hưởng của ngập lụt, sụt lún, xâm nhập mặn... được thực hiện trên cơ sở đánh giá cụ thể điều kiện địa chất, thủy văn, tác động môi trường...

Đối với các công trình giao thông, thành phố nghiên cứu xây dựng bãi đỗ xe ngầm thông minh tại các khu vực trung tâm đô thị hiện hữu gắn với các công trình công cộng (cơ quan, sân vận động, cung văn hóa...), quảng trường, một số khu cây xanh, công viên.

Liên quan đến công tác thực hiện quy hoạch không gian ngầm trên địa bàn TPHCM, ông Lý Khánh Tâm Thảo, Trưởng phòng Quy hoạch chung, Sở QH-KT TPHCM cho biết, Sở Xây dựng đã có công văn trình UBND TPHCM, đề xuất 2 phương án tổ chức lập quy hoạch không gian ngầm TPHCM. Trên cơ sở đó, Bộ Xây dựng đã có ý kiến thống nhất việc tổ chức lập quy hoạch không gian ngầm thành phố cần được thực hiện đồng bộ với Đồ án điều chỉnh quy hoạch chung TPHCM tại Quyết định số 1125.

Hiện nay, Sở QH-KT đã đưa nội dung lập quy hoạch không gian ngầm TPHCM vào kế hoạch thực hiện các đồ án quy hoạch chung đô thị và danh mục các dự án quy hoạch trên địa bàn thành phố. Sau khi kế hoạch này được UBND TPHCM phê duyệt, đây sẽ là cơ sở để triển khai công tác lập quy hoạch không gian ngầm theo đúng quy định. “Theo quy định tại Khoản 3 Điều 15 Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn, quy hoạch không gian ngầm được lập trên cơ sở quy hoạch chung của thành phố trực thuộc trung ương và quy hoạch tỉnh. Do đó, trong giai đoạn đầu, quy hoạch không gian ngầm TPHCM sẽ được tổ chức lập trong phạm vi khu vực TPHCM trước đây. Sau khi quy hoạch chung TPHCM hiện tại được lập và phê duyệt, thành phố sẽ tiếp tục triển khai quy hoạch không gian ngầm trong phạm vi toàn TPHCM, bảo đảm tính kế thừa, liên kết và thống nhất trong hệ thống quy hoạch đô thị”, ông Lý Khánh Tâm Thảo cho hay.

Đánh giá đúng thực trạng, điều kiện từng khu vực

Theo KTS Ngô Anh Vũ, Viện trưởng Viện Quy hoạch xây dựng TPHCM, hiện nay, các đồ án quy hoạch phân khu như khu đô thị Thủ Thiêm, khu trung tâm hiện hữu thành phố 930ha, khu trường đua Phú Thọ… đều có phần quy hoạch không gian ngầm. Việc quy hoạch không gian ngầm có vai trò rất quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, bởi không chỉ khai thác thêm không gian cho các hoạt động thương mại dịch vụ, kết nối hạ tầng kỹ thuật mà còn giúp thành phố giảm áp lực ùn tắc giao thông, giảm ngập lụt tại các khu trung tâm… “Tuy nhiên, để phát triển không gian ngầm hiệu quả, chúng ta cần có một quy hoạch bài bản, đánh giá đúng thực trạng, điều kiện của từng khu vực. Theo đó, thành phố cần xác định vị trí phát triển không gian ngầm bố trí ở đâu, khu vực nào, độ sâu bao nhiêu, xem xét nhu cầu thực tế của người dân… Ngoài ra, quy hoạch không gian ngầm cần kết nối các khu vực nhà ga, metro để mang lại hiệu quả hơn”, KTS Ngô Anh Vũ phân tích.

Không gian mua sắm dưới lòng đất tại Central Market (Phường Bến Thành, TPHCM) với nhiều gian hàng thu hút khách nước ngoài. Ảnh: HOÀNG HÙNG

Từng trải nghiệm không gian ngầm tại ga metro Bến Thành thuộc tuyến Metro số 1 TPHCM (Bến Thành - Suối Tiên), chị Nguyễn Thanh Thảo, ngụ phường Hạnh Thông, chia sẻ: “Cảm nhận đầu tiên của tôi khi đến một không gian ngầm tại nhà ga metro Bến Thành là sự hiện đại, mát mẻ, không quá ồn ào. Theo tôi, đây không chỉ là một công trình giao thông mà còn góp phần thay đổi diện mạo đô thị TPHCM, hướng tới một thành phố hiện đại và bền vững. TPHCM cần phát triển thêm nhiều công trình ngầm dưới mặt đất để hạn chế ùn tắc, kẹt xe…”.

Còn theo anh Nguyễn Công Tuấn, một nhà đầu tư bất động sản ở TPHCM, việc quy hoạch không gian ngầm không những đẩy mạnh phát triển những công trình giao thông công cộng mà còn góp phần gỡ vướng cho nhóm các khu vực dân cư hiện hữu, bởi quy hoạch không gian ngầm là cơ sở để cấp phép xây dựng nhà ở riêng lẻ có tầng hầm.

KTS Khương Văn Mười, nguyên Phó Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam:

Tránh xâm lấn công trình mặt đất

Việc TPHCM định hướng phát triển không gian ngầm, giao thông ngầm là hướng đi tất yếu trong bối cảnh ùn tắc, kẹt xe ngày càng gia tăng, hạ tầng hiện hữu không còn đáp ứng. Nếu khai thác không gian ngầm hiệu quả sẽ mang lại cho TPHCM nhiều lợi ích về kinh tế, phục vụ người dân tốt hơn. Điều cốt lõi để khai thác không gian ngầm hiệu quả là phải có quy hoạch từ trước để giữ không gian đó không bị xâm lấn bởi các công trình trên mặt đất. Từ đó hình thành nên một không gian liên tục, đồng bộ, kết nối các công trình giao thông.

Bên cạnh đó, TPHCM có một số vị trí như: ở trung tâm thành phố, nhu cầu về giao thông, vui chơi, giải trí tương đối cao, tuy nhiên việc đáp ứng nhu cầu này lại vướng những công trình và việc giải tỏa đền bù quá đắt đỏ. Chính vì thế, việc tập trung phát triển những công trình ngầm là thúc đẩy các nhà đầu tư tham gia.

TS Nguyễn Hữu Nguyên, Hội Quy hoạch phát triển đô thị TPHCM:

Khoanh vùng khai thác không gian ngầm

TPHCM muốn khai thác không gian ngầm hiệu quả phải thực hiện một cuộc khảo sát, nghiên cứu kỹ lưỡng từ các nhà địa chất. Việc đầu tiên thành phố phải thực hiện là khoanh vùng, bởi mỗi vùng sẽ có những khó khăn, thuận lợi khác nhau. Theo đó, TPHCM có thể chia ra các vùng như Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu, TPHCM phía Bắc và khu vực trung tâm. Mỗi vùng có thể khai thác theo một cách khác nhau, mục đích khác nhau và phải xây dựng được bản đồ ngầm dưới lòng đất. Khi đó mới có cơ sở để định hình quy hoạch và khai thác hiệu quả.

Tôi cho rằng, nếu TPHCM làm tốt công tác quy hoạch thì việc khai thác không gian ngầm sẽ đạt hiệu quả cao. Bởi hiện nay chúng ta đã có đầy đủ điều kiện về mặt kỹ thuật, công nghệ và kinh nghiệm thực tế từ những công trình ngầm như hầm Thủ Thiêm, tuyến Metro số 1 TPHCM (Bến Thành - Suối Tiên).

THANH HIỀN

Nguồn SGGP : https://sggp.org.vn/quy-hoach-va-phat-trien-khong-gian-ngam-kien-tao-tphcm-da-tang-hien-dai-post821389.html