Chiều 3-12, Văn phòng UBND TPHCM cho biết, UBND TPHCM vừa báo cáo thường trực HĐND TPHCM kết quả thu phí sử dụng công trình, kết cấu hạ tầng và dịch vụ tiện ích công cộng trong khu vực cửa khẩu cảng biển từ ngày 1-4-2022 đến 31-10-2025, đồng thời nêu rõ nhiều khó khăn, vướng mắc và đề xuất loạt giải pháp điều chỉnh trong thời gian tới.
Từ nguồn thu phí hạ tầng cảng biển, UBND TPHCM kiến nghị HĐND TPHCM ưu tiên vốn tái đầu tư hạ tầng kết nối cảng biển - Ảnh: QUỐC HÙNG
Tổng số thu đạt khoảng 7.961 tỷ đồng, đóng góp nguồn lực quan trọng cho đầu tư hạ tầng giao thông kết nối cảng biển. Cụ thể, năm 2022 thu được 1.862,45 tỷ đồng, đạt 94,6%; năm 2023 thu 2.036,22 tỷ đồng, đạt 101,8%; năm 2024 thu 2.151,24 tỷ đồng, đạt 102,43%; năm 2025 (từ 1-1 đến ngày 31-10-2025) thu 1.911,16 tỷ đồng, đạt 88,89%. Số nợ phí sau 3 năm còn lại khoảng 108,5 tỷ đồng.
Theo UBND TPHCM, kết quả thu phí hạ tầng cảng biển nhìn chung đạt và vượt dự toán hằng năm, tạo nguồn lực bền vững cho đầu tư hạ tầng giao thông kết nối cảng biển. Tuy nhiên, tỷ lệ nợ phí vẫn tồn tại và đang được các đơn vị tiếp tục rà soát để thu hồi. Do khó liên hệ chủ hàng, UBND TPHCM đã tạm thời giao doanh nghiệp kho CFS, kho ngoại quan hỗ trợ thu và nộp phí. UBND TPHCM kiến nghị cần bổ sung nhóm đối tượng này vào Nghị quyết để đảm bảo cơ sở pháp lý.
Bên cạnh đó, mức phí với hàng tạm nhập tái xuất chưa phân biệt giữa hàng kinh doanh và hàng không nhằm mục đích kinh doanh theo Luật Hải quan. Hàng lẻ ghép trong container, hàng trọng lượng dưới 1.000 kg chiếm tỷ lệ tờ khai lớn nhưng số thu rất nhỏ (0,008% - 0,016%). Thành phố đề xuất miễn thu nhóm hàng này để giảm gánh nặng thủ tục.
Liên quan các doanh nghiệp phản ánh “phí chồng phí” tại khu vực Phú Hữu - SP – ITC do tuyến đường độc đạo vào hai cảng phải qua nhiều trạm BOT, doanh nghiệp phải trả nhiều loại phí đường bộ và phí hạ tầng cảng biển. Nhiều kiến nghị đã gửi đến Chính phủ và UBND TPHCM đề xuất miễn giảm hoặc mua lại BOT. Sở Xây dựng nhận định kiến nghị doanh nghiệp là có cơ sở, nhưng việc mua lại BOT hiện chưa có quy định pháp luật. Thay vào đó, Sở đề xuất giảm phí hạ tầng cảng biển tương ứng chi phí qua 2 lượt trạm BOT Phú Hữu.
Về công tác thu còn nhiều khó khăn do chưa có chế tài xử lý trường hợp không nộp phí. Giao diện, hệ thống thu phí, chia sẻ dữ liệu hải quan còn gián đoạn. Hơn 2.900 doanh nghiệp nợ phí dưới 10.000 đồng; gần 2.000 doanh nghiệp nợ phí nhưng không còn hoạt động. Khoảng 62.966 tờ khai nộp sai phí do khai báo sai thông tin.
Nhằm khắc phục những vướng mắc trên, TPHCM kiến nghị HĐND TPHCM ban hành Nghị quyết thay thế toàn bộ các nghị quyết thu phí trước đây, phù hợp phạm vi hành chính sau sáp nhập Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu. UBND TPHCM đề xuất ấn định tỷ lệ trích lại chi phí thu phí ở mức 1,5% tổng số thu; mở rộng hình thức thanh toán không tiền mặt ngoài hệ thống 24/7 của Hải quan; ưu tiên bố trí vốn đầu tư cho các tuyến trọng điểm khu vực cảng Cát Lái như Vành đai 2, Nguyễn Duy Trinh, Mỹ Thủy, An Phú; rà soát, hoàn thiện quy trình thu phí, giải pháp kỹ thuật xử lý dữ liệu và khắc phục tình trạng nợ phí.
Theo Nghị quyết 10/2020 của HĐND TPHCM, toàn bộ nguồn thu phí hạ tầng cảng biển sau khi trừ chi phí thu được nộp ngân sách và dùng để đầu tư các công trình giao thông kết nối cảng biển. Sở Xây dựng đã đề xuất 27 công trình ưu tiên, trong đó 17/24 dự án đã và đang được bố trí vốn đầu tư với tổng kế hoạch vốn trung hạn hơn 23.980 tỷ đồng. Hai dự án mới gồm nâng tĩnh không cầu Bình Triệu 1 và Bình Phước 1.
UBND TPHCM khẳng định việc thu phí hạ tầng cảng biển đã mang lại nguồn lực quan trọng cho phát triển giao thông kết nối cảng biển. Tuy nhiên, để tạo thuận lợi hơn cho doanh nghiệp và phù hợp thực tiễn, Thành phố kiến nghị HĐND ban hành chính sách mới, điều chỉnh đồng bộ mức thu, đối tượng thu và tỷ lệ trích lại chi phí.
QUỐC HÙNG