Trăm năm, ngàn năm Hải Thượng Lãn Ông

4 giờ trướcBài gốc

Năm 2024, đúng vào dịp kỷ niệm 300 năm ngày sinh đại danh y, Danh nhân văn hóa thế giới Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác, di tích lịch sử mộ và khu lưu niệm Lê Hữu Trác ở huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh đã được xếp hạng là Di tích quốc gia đặc biệt. Dịp này, Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng, Bộ Y tế, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cùng UBND các tỉnh Hà Tĩnh, Hưng Yên đang phối hợp tổ chức nhiều sự kiện mang tầm quốc gia, quốc tế hướng tới kỷ niệm 300 năm ngày sinh của ông.

Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác (1724-2024).

Từ ngày 25 đến 28/12, tại 2 địa điểm Trung tâm Văn hóa - Điện ảnh tỉnh Hà Tĩnh ở TP Hà Tĩnh và khu di tích Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác tại huyện Hương Sơn sẽ diễn ra song song 2 triển lãm "Di sản của Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác” và “Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác - cuộc đời và sự nghiệp”. Triển lãm nhằm tôn vinh các giá trị di sản, khẳng định sự cống hiến to lớn của đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác với ngành y học, văn học, văn hóa, lịch sử của Việt Nam và thế giới. Đồng thời, giáo dục truyền thống, khơi dậy lòng tự hào về quê hương, đất nước cho nhân dân; việc kế thừa và phát huy các giá trị di sản của đại danh y trong giai đoạn mới.

Trước đó, vào ngày 20/12, tại tỉnh Hưng Yên sẽ diễn ra Hội thảo khoa học quốc tế “Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác - Danh nhân văn hóa và giá trị di sản” do Tỉnh ủy Hưng Yên phối hợp với Bộ Y tế, Bộ Ngoại giao, Tỉnh ủy Hà Tĩnh, Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam, Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam chủ trì tổ chức. Điểm nhấn trong chuỗi sự kiện là chương trình nghệ thuật tại lễ kỷ niệm 300 năm ngày sinh Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác do UBND tỉnh Hà Tĩnh tổ chức. Chương trình được chia thành 3 chương: Chương I - Cơ duyên nghề thuốc; Chương II - Dấn thân dựng nghiệp và Chương III - Thênh thang một cánh diều. Chương trình nghệ thuật khắc họa hình ảnh, cuộc đời, sự nghiệp chữa bệnh, cứu người lẫy lừng của Hải Thượng Lãn Ông; nêu bật những đóng góp giá trị về y học, văn học, văn hóa, khoa học của Lê Hữu Trác cũng như công tác bảo tồn, phát huy những giá trị di sản của Hải Thượng Lãn Ông trong thời đại ngày nay. Lồng ghép trong chương trình là những hình ảnh nổi bật Hưng Yên và Hà Tĩnh - hai quê hương đã góp phần tạo nên tài năng, nhân cách của đại danh y.

Một số bộ sách (phục chế) của Đại danh y tại nhà thờ Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác ở huyện Hương Sơn.

Cũng dịp kỷ niệm 300 năm ngày sinh Hải Thượng Lãn Ông, tỉnh Hà Tĩnh đã có văn bản gửi Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đề nghị cho phép được bắn pháo hoa tại lễ kỷ niệm và chào đón năm mới 2025 vào đêm 27/12. Theo đề xuất, địa điểm bắn pháo hoa sẽ được tổ chức tại quảng trường Thành Sen tại trung tâm TP Hà Tĩnh từ nguồn kinh phí huy động xã hội hóa. Thời gian bắn pháo hoa là 15 phút, bắt đầu lúc 21h45 với số lượng 500 quả pháo hoa tầm cao và 90 giàn pháo hoa tầm thấp.

Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác sinh ra ở làng Liêu Xá, huyện Đường Hào, phủ Thượng Hồng, trấn Hải Dương, nay là xã Liêu Xá, huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên. Tuy nhiên, phần lớn cuộc đời và sự nghiệp của ông lại gắn bó với quê mẹ ở thôn Bàu Thượng, xã Tình Diệm, nay là xã Quang Diệm, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh. Là con của Tiến sĩ Thị lang Bộ Công triều, Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác sớm được theo cha học tập ở kinh thành Thăng Long và nổi tiếng là cậu học trò thông minh, toàn diện. Ông từng thi đậu tam trường, rồi theo học binh thư và được sung vào quân đội chúa Trịnh.

Là người quyết đoán, thẳng thắn, cương trực nhưng cũng rất hiền từ, có chí khí thanh cao nên Lê Hữu Trác sớm chán nản khi chứng kiến những rối ren, ngang trái của xã hội. Sau một thời gian tham gia việc quân chính, viện cớ anh trai mất và phải nuôi mẹ, ông xin về quê mẹ ở ẩn. Tại quê Hương Sơn, ông dành phần lớn thời gian của cuộc đời để nghiên cứu về y học, sinh lý học, dược học.

Bằng xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt đối với Mộ và Khu lưu niệm Lê Hữu Trác.

Dựa trên thực tế dược liệu Việt Nam, ông đã có những sáng tạo độc đáo, tạo nên nhiều bài thuốc quý hiếm, chữa bệnh cứu người thành công. Đại danh y đã phát hiện 305 vị thuốc Nam, sưu tầm, thu thập 2.854 vị thuốc Nam hay của các bậc tiền bối, nhất là Nam dược của thiền sư Tuệ Tĩnh. Với sự đóng góp to lớn trong nghiên cứu y thuật, chữa bệnh cứu người, Lê Hữu Trác được xem là đại danh y, ông tổ của ngành y học cổ truyền Việt Nam.

Ông còn là một nhà văn, nhà thơ, nhà khoa học xuất sắc trong thế kỷ XVIII, để lại sự nghiệp đồ sộ với các tác phẩm nổi tiếng như: “Hải Thượng y tông tâm lĩnh”, “Thượng kinh ký sự”, “Đạo lưu dư vận quyển”, “Nữ công thắng lãm”, “Bảo thai thần hiệu diễn ca”, “Vệ sinh yếu quyết”... Trong đó, bộ “Hải Thượng y tông tâm lĩnh” gồm 66 quyển, chia thành 28 tập, được coi là cuốn Bách khoa toàn thư về Đông y Việt Nam, được nhiều quốc gia trên thế giới nghiên cứu, ứng dụng.

Bên cạnh các công trình, tác phẩm, Lê Hữu Trác còn để lại cho hậu thế một tấm gương về nhân cách cao đẹp của người thầy thuốc hết lòng tận tụy với nhân dân. Năm 2023, ghi nhận những công lao, đóng góp của Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác, UNESCO đã vinh danh ông là Danh nhân văn hóa thế giới.

Một góc Khu di tích Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác tại huyện Hương Sơn.

Tại quê mẹ Hương Sơn, hiện nay khu di tích Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác là nơi yên nghỉ, thờ tự, lưu giữ di sản của đại danh y, đã được xếp hạng Di tích quốc gia năm 1990, gồm các công trình khu lưu niệm Lê Hữu Trác ở xã Quang Diệm, khu mộ và khu tượng đài Lê Hữu Trác nằm ở núi Minh Tự ở xã Sơn Trung. Kỷ niệm 300 năm ngày sinh, vào ngày 27/11 vừa qua, di tích lịch sử mộ và khu lưu niệm Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác ở xã Sơn Trung đã được xếp hạng là Di tích quốc gia đặc biệt. Từ năm 1990 đến nay, khu di tích này đã nhiều lần được trùng tu, tôn tạo, trong đó lớn nhất là dự án do Bộ Y tế phê duyệt, Viện Bỏng quốc gia làm chủ đầu tư, hoàn thành năm 2013.

Gắn với khu di tích là các hoạt động tín ngưỡng văn hóa của người dân địa phương nhằm tri ân đại danh y như lễ giỗ, lễ hội Hải Thượng Lãn Ông. Trong đó, lễ hội Hải Thượng có tuổi đời hàng trăm năm đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia. Với nhiều nghi thức, hoạt động sôi nổi như đua thuyền trên sông Ngàn Phố, hội thi thả diều Hải Thượng, các trò chơi dân gian... hằng năm thu hút đông đảo du khách mọi miền về tham dự.

Trung tá Nguyễn Văn Khánh, Trưởng Công an xã Sơn Trung cho biết, vinh dự là lực lượng vũ trang đóng chân trên địa bàn quê hương của đại danh y Lê Hữu Trác, Công an xã Sơn Trung luôn xác định trách nhiệm giữ bình yên nơi yên nghỉ của ông. Cùng với đó, đơn vị thường xuyên phối hợp với Công an xã Quang Diệm, Công an huyện Hương Sơn hướng dẫn đảm bảo du khách thập phương về đây dâng lễ, thưởng ngoạn đảm bảo an ninh, trật tự.

Vào dịp lễ hằng năm nói chung và kỷ niệm 300 năm ngày sinh của Lê Hữu Trác, lực lượng Công an trên địa bàn đã có các phương án kỹ lưỡng để phân luồng giao thông, đảm bảo người dân và du khách tham gia các hoạt động của lễ hội cũng như tham quan tại các địa danh gắn liền với tên tuổi của đại danh y kết hợp nghỉ dưỡng, thưởng ngoạn cảnh đẹp của núi rừng Hương Sơn luôn đảm bảo an toàn, lành mạnh, qua đó tạo được dấu ấn đậm nét về con người và sản vật, phong cảnh hữu tình của xứ sở núi tỏa hương, non nước hữu tình.

Nhiều hoạt động làm sống lại không gian văn hóa Hải Thượng Lãn Ông được tổ chức.

Để tưởng nhớ công ơn và những đóng góp của danh y Lê Hữu Trác, ngoài quần thể các khu di tích Hải Thượng Lãn Ông tại làng Liêu Xá, huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên và tại huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh, nhiều con đường, trường học trên cả nước được đặt tên Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác. Hiện nay, để tiếp tục lưu giữ, phát huy hiệu quả của khu di tích, tỉnh Hà Tĩnh đang phối hợp với các tổ chức văn hóa, khoa học nghiên cứu xây dựng đề án phát triển bền vững khu di tích trên cơ sở kết hợp các tiềm năng, lợi thế về di sản văn hóa - tâm linh với du lịch sinh thái, dịch vụ y tế, chăn nuôi, trồng và chế dược liệu để nơi đây thực sự trở thành một “địa chỉ đỏ” trong giáo dục truyền thống lịch sử dân tộc, là điểm du lịch tham quan hấp dẫn du khách trong và ngoài nước.

Thiện Thành

Nguồn ANTG : https://antg.cand.com.vn/tu-lieu-antg/tram-nam-ngan-nam-hai-thuong-lan-ong-i753925/