Tránh tình trạng biến buổi học thứ hai thành học thêm trá hình

5 giờ trướcBài gốc

Song quá trình triển khai dạy 2 buổi/ngày hiện đang gặp không ít lúng túng từ phía nhà trường, băn khoăn, tâm tư từ phía phụ huynh học sinh. Cần những giải pháp nào để tháo gỡ các khó khăn, bất cập, để việc dạy 2 buổi/ ngày thực sự phát huy hiệu quả, góp phần hạn chế tình trạng dạy thêm, học thêm biến tướng. PV Báo CAND đã có cuộc trò chuyện với TS. Nguyễn Tùng Lâm, Phó Chủ tịch Hội Tâm lý giáo dục Việt Nam xung quanh vấn đề này.

TS Nguyễn Tùng Lâm, Phó Chủ tịch Hội Tâm lý giáo dục Việt Nam.

PV: Việc triển khai dạy học 2 buổi/ngày theo lộ trình, áp dụng trước ở những nơi có điều kiện và không thu phí học sinh từ năm học 2025-2026 là một chủ trương nhân văn, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. Theo ông, dạy học 2 buổi/ngày sẽ mang lại những lợi ích gì cho học sinh?

TS. Nguyễn Tùng Lâm: Việc triển khai dạy học 2 buổi/ngày mang lại nhiều lợi ích to lớn. Ngoài thực hiện mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục, dạy 2 buổi/ngày còn góp phần tăng cường bồi dưỡng văn hóa, nghệ thuật, giá trị sống, kỹ năng sống cho học sinh, đảm bảo cho học sinh phát triển toàn diện không chỉ về kiến thức mà còn cả kỹ năng mềm như mong muốn của Tổng Bí thư Tô Lâm. Bên cạnh đó, chủ trương này cũng rất phù hợp với tinh thần của Thông tư 29, giảm áp lực học thêm, góp phần tiết kiệm chi phí học thêm của các gia đình, trong khi học sinh vẫn được nhà trường quản lý học tập, tránh tham gia những lớp học không đảm bảo chất lượng. Tuy nhiên, điều quan trọng là buổi học thứ hai phải được tổ chức theo đúng tinh thần, đúng hướng dẫn của Bộ GD&ĐT, phải là thời gian để tổ chức các hoạt động giáo dục bổ trợ, phát triển năng lực, bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo học sinh chưa đạt theo yêu cầu của Chương trình GDPT, giáo dục kỹ năng sống, giáo dục tài chính, giáo dục nghệ thuật, thể chất, STEM/STEAM, hướng nghiệp, trí tuệ nhân tạo, ngoại ngữ. Buổi học thứ hai không thể là những buổi học được tổ chức theo hướng nhồi nhét kiến thức hay trở thành một hình thức học thêm trá hình.

PV: Hiện việc dạy học 2 buổi/ngày tại một số nơi đã nảy sinh không ít bất cập, khiến phụ huynh băn khoăn, các nhà trường cũng lúng túng. Theo ông, đâu là nguyên nhân và cần có những giải pháp gì để tháo gỡ?

TS. Nguyễn Tùng Lâm: Cần phải khẳng định rằng, quan điểm xuyên suốt của Đảng, Nhà nước và ngành Giáo dục đối với việc dạy học 2 buổi/ngày hiện nay là thực hiện theo lộ trình, tinh thần là không bắt ép, chỉ áp dụng ở những cơ sở giáo dục đủ điều kiện. Do đó, trước hết các nhà trường cần có cách tiếp cận đúng để đảm bảo triển khai hiệu quả. Nếu các trường chỉ chăm chăm làm theo phong trào mà bỏ qua các điều kiện thì chắc chắn sẽ nảy sinh bất cập. Song các nhà trường cũng không được vì ngại khó ngại khổ, mượn cớ khó để né tránh không làm. Việc triển khai cần thực hiện trên tinh thần tuân thủ đúng hướng dẫn của Bộ GD&ĐT và phát huy tinh thần chủ động, sáng tạo của người đứng đầu cơ sở giáo dục. Theo tôi, buổi học thứ 2 có thể tổ chức linh hoạt theo nhóm lớp, không được kéo dài thời gian học văn hóa quá 7 tiết/ngày; tăng cường giờ học các môn nghệ thuật, kỹ năng sống, hoạt động trải nghiệm, giáo dục STEAM. Cùng với đó, các nhà trường có thể sắp xếp thời khóa biểu hợp lý giữa buổi sáng và buổi chiều nhằm tạo thuận lợi cho phụ huynh học sinh trong việc đưa đón con. Đối với việc bố trí giáo viên dạy các môn kỹ năng sống, thể dục thể thao, âm nhạc, mỹ thuật, trường học nào có giáo viên được đào tạo thì tận dụng. Trường nào chưa có đủ giáo viên thì có thể hợp đồng, huy động lực lượng bên ngoài vào tham gia như mời nhà khoa học, nghệ nhân, nghệ sĩ, huấn luyện viên, vận động viên theo hướng dẫn của Bộ GD&ĐT. Ngoài ra, việc triển khai cũng cần đảm bảo tính thống nhất, đúng tinh thần Nghị quyết 71 là thúc đẩy giáo dục toàn diện, nâng cao chất lượng giáo dục ngay từ bậc phổ thông theo đúng tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm.

Dạy học 2 buổi/ngày không thu tiền học sinh là chủ trương nhân văn. Ảnh minh họa

PV: Hiện nhiều giáo viên cũng tâm tư về thù lao, chế độ phụ cấp ra sao khi được điều động dạy buổi học thứ 2 trong điều kiện nhà trường không thu phí học sinh. Theo ông, việc chi trả, hỗ trợ cho giáo viên nên giải quyết thế nào để đảm bảo hài hòa?

TS. Nguyễn Tùng Lâm: Để triển khai đồng bộ và đạt hiệu quả cao khi chuyển sang dạy học 2 buổi/ ngày, cần phải đảm bảo quyền lợi của giáo viên về thu nhập, chế độ, đãi ngộ tương xứng với khối lượng công việc mà giáo viên phải đảm nhận thêm. Nói cách khác, giáo viên tham gia buổi dạy thứ 2 nếu vượt số giờ quy định thì phải được chi trả tính theo giờ giáo viên, tức là không thể vận động giáo viên làm miễn phí vì điều này sẽ dễ dẫn đến việc mất động lực và không đảm bảo công bằng với người lao động. Hiện Bộ GD&ĐT đang phối hợp với các bộ, ngành và các địa phương xây dựng cơ chế, chính sách cụ thể về huy động kinh phí cho việc triển khai dạy học 2 buổi/ngày. Đặc biệt, mới đây, Bộ GD&ĐT đã ban hành Thông tư 21 quy định chế độ trả tiền lương dạy thêm giờ với nhà giáo trong các cơ sở giáo dục công lập. Trong đó có quy định, mỗi tiết dạy thêm của giáo viên được tính bằng 1,5 lần tiền lương một tiết dạy thông thường. Tổng số tiết dạy thêm được trả lương không quá 200 tiết/năm học.

PV: Trong bối cảnh nhiều trường học vẫn thiếu giáo viên dạy các môn học mới như kỹ năng sống, nghệ thuật, thể dục thể thao, việc mời các nhà khoa học, nghệ nhân, nghệ sỹ, vận động viên, huấn luyện viên vào tham gia các hoạt động giáo dục trong nhà trường hoặc mời giáo viên ở các trung tâm bên ngoài vào giảng dạy liệu có khả thi không, thưa ông?

TS. Nguyễn Tùng Lâm: Mời nhà khoa học, nghệ sỹ, vận động viên tham gia các hoạt động giáo dục trong nhà trường là giải pháp phù hợp trong bối cảnh hiện nay và Bộ GD&ĐT cũng đã có hướng dẫn về vấn đề này. Cá nhân tôi ủng hộ chủ trương này nhưng để triển khai hiệu quả, cần thống nhất cơ chế 3 bên cùng làm. Đó là động viên những người có tài năng hỗ trợ nhà trường, thống nhất kinh phí hỗ trợ thù lao cho nhà khoa học, nghệ sỹ, vận động viên tham gia. Trong đó, bên cạnh nguồn kinh phí hỗ trợ của Nhà nước, các trường có thể chủ động dự trù kinh phí, tính toán từ đầu năm xem Nhà nước hỗ trợ bao nhiêu, địa phương cho bao nhiêu, còn lại phải bù bao nhiêu thì có thể huy động thêm từ sự đóng góp của phụ huynh học sinh dưới sự phê duyệt, cho phép của chính quyền địa phương, có sự giám sát của chính quyền địa phương. Ngoài ra, địa phương cũng cần có chính sách cho phép nhà trường tận dụng cơ sở vật chất hiện có như các công trình văn hóa trên địa bàn để phục vụ cho các hoạt động này. Riêng đối với việc mời giáo viên của các trung tâm giáo dục kỹ năng sống, STEAM vào trường giảng dạy khi nhà trường chưa có đủ giáo viên cũng là phương án có thể tính tới với điều kiện đây là các trung tâm đã được cấp phép, có chương trình được thẩm định với mức học phí phù hợp. Tuy nhiên, nhà trường phải chủ động xây dựng phương án, có lộ trình, kế hoạch và báo cáo địa phương phê duyệt chứ không được tùy tiện “bắt tay” với các trung tâm liên kết, biến buổi học thứ 2 thành buổi dạy thêm-học thêm có thu phí như đã từng xảy ra khiến phụ huynh học sinh bức xúc.

PV: Sau một thời gian triển khai Thông tư 29, hoạt động dạy thêm học thêm trong nhà trường đã được chấn chỉnh, đi vào nền nếp song hiện có tình trạng giáo viên lách luật, đưa học sinh của mình ra trung tâm để dạy thêm, học thêm. Ông nhìn nhận thế nào về câu chuyện này?

TS. Nguyễn Tùng Lâm: Biến tướng dạy thêm học thêm là tính hai mặt của vấn đề nên việc đòi hỏi phải loại bỏ hoàn toàn là không thực tế, nhất là trong bối cảnh học thêm vẫn là nhu cầu có thật ở một bộ phận học sinh. Trong khi đó, giáo viên thường cũng có nhiều mẹo để đối phó hoặc lách các quy định bởi giáo viên là người trực tiếp ra đề, chấm điểm. Để giải quyết tốt câu chuyện này, cần nhiều giải pháp, trước hết là nâng cao nhận thức, phương pháp tự học cho học sinh để các em không còn bị phụ thuộc quá nhiều vào những giờ học thêm thuần kiến thức, không mang lại nhiều giá trị. Bên cạnh đó, cũng cần nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu cơ sở giáo dục theo hướng phải quản lý giáo viên chặt chẽ hơn bởi đây không phải là trách nhiệm cá nhân mà còn là trách nhiệm của người đứng đầu. Ngoài ra, việc kiểm tra, giám sát của địa phương phải thường xuyên hơn, tránh tình trạng hình thức, đánh trống bỏ dùi. Tất nhiên, bên cạnh những thuận lợi cũng đặt ra nhiều thách thức trong quản lý giáo dục khi thực hiện chính quyền 2 cấp. Hiện nay, cấp xã, phường được trao nhiều nhiệm vụ hơn nhưng đội ngũ cán bộ có chuyên môn về giáo dục đang thiếu về cả số lượng và hạn chế về năng lực cũng nảy sinh những khó khăn nhất định. Cùng với việc nhanh chóng bổ sung số lượng cán bộ quản lý giáo dục ở cấp xã, phường, giải pháp trước mắt cần làm là tạo điều kiện cho nhà trường tự chủ hơn nữa, gắn tự chủ với chịu trách nhiệm, tập trung vào một số nội dung như dân chủ, nhân văn, sáng tạo… Bên cạnh đó, thúc đẩy thành lập tổ chức giám sát cộng đồng trường học, đây là đơn vị độc lập, huy động người có trình độ, tâm huyết tham gia giám sát trên tinh thần kiến tạo như tổ chức giao lưu về năng lực quản lý cho đội ngũ quản lý giáo dục và giáo viên; chia sẻ lan tỏa các mô hình, cách làm hay.

PV: Theo ông, để việc dạy học 2 buổi/ngày thực sự mang lại hiệu quả, hạn chế tình trạng dạy thêm học thêm sai quy định, thời gian tới cần tập trung vào các giải pháp nào?

TS Nguyễn Tùng Lâm: Việc tổ chức dạy học 2 buổi/ngày chắc chắn sẽ còn nhiều khó khăn do các yếu tố khách quan và chủ quan. Trên cơ sở chủ động, linh hoạt, sáng tạo của nhà trường, lãnh đạo các địa phương cũng phải tăng cường kiểm tra giám sát, đưa ra giải pháp thực tế để hoạt động này đi đúng quỹ đạo: Các trường tuyệt đối không được nâng thêm giờ dạy văn hóa để thu tiền; nội dung buổi học thứ hai tập trung vào các hoạt động ngoài chương trình giúp học sinh phát huy năng khiếu, khả năng tiềm ẩn như kỹ năng sống, thể thao, STEAM và nghệ thuật; tập trung làm tốt, chỗ nào chưa phù hợp, chưa hợp lý thì điều chỉnh, không thể vì sợ sai, không muốn sai mà không làm. Bên cạnh đó, các địa phương cũng cần quan tâm đầu tư cơ sở vật chất và các điều kiện đảm bảo để thực hiện việc dạy học 2 buổi/ngày như: Xây dựng thêm trường học để đáp ứng mỗi lớp có 1 phòng học riêng; bổ sung đủ số giáo viên để đáp ứng dạy học 2 buổi/ngày theo đúng định biên/số học sinh, nhất là các môn học mới; bố trí kinh phí hỗ trợ các nhà trường thực dạy 2 buổi/ngày và đẩy mạnh xã hội hóa, khuyến khích, tạo điều kiện để các tổ chức, cá nhân đóng góp, đầu tư nguồn lực cho giáo dục theo đúng quy định của pháp luật.

PV: Xin cảm ơn ông về cuộc trò chuyện này!

Huyền Thanh (thực hiện)

Nguồn CAND : https://cand.com.vn/van-de-hom-nay-thoi-su/tranh-tinh-trang-bien-buoi-hoc-thu-hai-thanh-hoc-them-tra-hinh-i783585/