Trẻ có mẹ mắc viêm gan B nguy cơ 90% bị lây nếu không được tiêm trong 24 giờ đầu

3 giờ trướcBài gốc

Đây là thông tin được TTƯT.BS Trương Hữu Khanh – Thành viên Hội đồng đánh giá tiêm chủng quốc gia, nguyên Trưởng khoa Nhiễm – Thần kinh Bệnh viện Nhi đồng 1 – nhấn mạnh tại Hội thảo khoa học chuyên đề Sản khoa – Nhi khoa năm 2025, diễn ra chiều 15/11 tại phường Bình Dương (TPHCM).

Viêm gan B – "kẻ giết người thầm lặng" với gánh nặng lớn tại Việt Nam

Theo ước tính của WHO, hiện có 296 triệu người sống với viêm gan B mạn. Mỗi năm, thế giới ghi nhận 1,5 triệu ca nhiễm mới và 820.000 ca tử vong, chủ yếu do xơ gan và ung thư gan. Khi tính chung cả HBV và HCV (viêm gan C), gánh nặng lên đến 354 triệu người bệnh.

Báo cáo của Bộ Y tế và WHO (2017) cho thấy Việt Nam nằm trong nhóm có tỷ lệ nhiễm HBV và HCV cao nhất khu vực.

Cả nước hiện có khoảng 7,8 triệu người nhiễm viêm gan B mạn, gần 1 triệu người nhiễm viêm gan C mạn. Bệnh gây ra 40.000 ca tử vong mỗi năm, chủ yếu vì xơ gan và ung thư biểu mô tế bào gan.

TTƯT.BS Trương Hữu Khanh chia sẻ chuyên môn tại hội thảo khoa học chuyên đề Sản khoa - Nhi khoa.

Kết quả giám sát dịch tễ trên 25.649 người trưởng thành (2018 – 2019) ghi nhận 9,2% nhiễm HBV mạn, tỷ lệ cao nhất ở Nam Trung Bộ và Tây Nguyên (trên 11%). 1% nhiễm HCV mạn, cao hơn tại Tây Nam Bộ và miền núi phía Bắc.

"Những con số này không chỉ nói lên mức độ lưu hành virus cao, còn phản ánh tình trạng bỏ sót xét nghiệm, điều trị và dự phòng trước sinh – mấu chốt để chặn lây truyền từ mẹ sang con", BS Trương Hữu Khanh nhấn mạnh.

Nguy cơ cao nhất nằm ở lúc sinh: Trẻ có thể nhiễm tới 90% nếu không bảo vệ

Theo chuyên gia phân tích, HBV lây truyền chủ yếu trong quá trình sinh nở. Nếu không được bảo vệ, trẻ sơ sinh có mẹ nhiễm HBV có nguy cơ lây lên đến 90%. Đáng lo hơn, 90% trẻ nhiễm ở giai đoạn sơ sinh sẽ chuyển sang mạn tính, đặt nền móng cho xơ gan và ung thư gan sau này.

WHO xác định "điểm cắt" quan trọng nhất chính là mũi vaccine viêm gan B sơ sinh trong 24 giờ đầu. "Đây là liều quyết định, mang lại hiệu quả bảo vệ tới khoảng 95% nếu tiêm đúng thời gian", BS Khanh cho hay.

Bác sĩ Khanh cũng lưu ý, mẹ xét nghiệm HBsAg (xét nghiệm máu để phát hiện kháng nguyên bề mặt của virus viêm gan B) âm tính vẫn cần tiêm cho trẻ.

Chuyên gia giải thích thêm: "Âm tính không đồng nghĩa an toàn tuyệt đối. Có thể có cửa sổ nhiễm, đột biến virus hoặc sai số xét nghiệm. Trẻ còn có nguy cơ phơi nhiễm từ môi trường, nhân viên y tế, người thân…".

Bác sĩ cũng chỉ ra sự nhầm lẫn giữa mốc "tiêm trước xuất viện" và "tiêm trong 24 giờ đầu". Điều này có thể dẫn tới trẻ sinh buổi tối, ngày nghỉ hoặc ca đông người bị tiêm trễ vaccine ngừa HBV.

Ngoài ra, với tình huống trẻ non tháng hoặc nhẹ cân, đôi khi cũng bị trì hoãn quá mức do ngộ nhận chống chỉ định, dẫn đến trẻ được tiêm muộn hơn khuyến cáo. "Điều này làm giảm đáng kể hiệu quả dự phòng lây truyền", chuyên gia cảnh báo.

Việt Nam tăng tốc để không bỏ lỡ "cửa sổ vàng"

Đề cập tới chính sách y tế liên quan tới HBV, chuyên gia chỉ ra rằng, các kế hoạch quốc gia như Quyết định 7130 (2018), 4531 (2021) và hướng dẫn mới nhất 678/QĐ-BYT (2025) đều đặt yêu cầu rất rõ ràng.

Theo đó, hơn 85% trẻ được tiêm mũi sơ sinh đúng 24 giờ giai đoạn 2021 – 2025, tăng lên hơn 90% từ 2026 tới 2030; hơn 95% trẻ dưới 1 tuổi tiêm đủ 3 mũi cơ bản; 100% sản phụ được xét nghiệm HbsAg.

Chuyên gia Bệnh viện Từ Dũ báo cáo "Mổ lấy thai dựa vào y học thực chứ".

Riêng với phụ nữ mang thai tải lượng virus cao cần được điều trị dự phòng kháng virus chu sinh (PAP – phết tế bào cổ tử cung để xét nghiệm). Kèm theo đó là hướng dẫn sàng lọc trẻ dưới 1 tháng (QĐ 1575/2023), giúp cơ sở y tế đánh giá đúng các trường hợp chống chỉ định, hoặc phải thận trọng, tránh trì hoãn không cần thiết.

Phối hợp liên khoa là chìa khóa nâng tỷ lệ bao phủ

TTƯT.BS Trương Hữu Khanh cho rằng bệnh viện cần "đi từng khâu" để đảm bảo mọi trẻ đều được tiêm đúng hạn. Cụ thể, Khoa Sản (trước sinh) cần sàng lọc HBsAg, tư vấn thai phụ, chuẩn bị HBIG (Hepatitis B Immunoglobulin - chế phẩm chứa kháng thể chống HBV) cho trẻ có nguy cơ.

Khoa Sản (khi sinh) nên thông báo tình trạng HBsAg của mẹ, truyền thông rõ cho gia đình về tầm quan trọng của mũi 24 giờ.

Đối với Khoa Nhi Sơ sinh, nên khám sàng lọc, thực hiện tiêm, theo dõi và cập nhật hệ thống tiêm chủng quốc gia.

"Quy trình chuẩn này giúp loại bỏ tình trạng 'bỏ sót ca', đặc biệt với trẻ non tháng, nhẹ cân, mẹ nguy cơ cao hoặc ca sinh diễn ra vào giờ cao điểm", chuyên gia nói.

5 trụ cột để Việt Nam tiến gần mục tiêu loại trừ viêm gan B

Tại hội thảo, với sự tham gia của các chuyên gia từ Bệnh viện Từ Dũ, Nhi đồng 1, Bệnh viện Thuận Mỹ…, TTƯT.BS Trương Hữu Khanh tổng kết 5 trụ cột then chốt để Việt Nam tiến gần mục tiêu loại trừ viêm gan B vào năm 2030.

Đó là: Mũi tiêm sơ sinh không quá 24 giờ đầu là can thiệp quan trọng nhất; Sản khoa đóng vai trò trung tâm trong sàng lọc – tư vấn – chuyển giao thông tin; Nhi Sơ sinh đảm bảo tiêm kịp thời, chính xác, theo dõi an toàn; Phối hợp liên khoa quyết định tỷ lệ bao phủ; Tư vấn hiệu quả cần cụ thể, đồng cảm, minh bạch và nhất quán.

"Viêm gan B là bệnh có thể phòng ngừa. Mỗi trẻ được tiêm đúng 24 giờ đầu là một ca ung thư gan tương lai có thể được ngăn chặn", BS Khanh nói.

Đỗ Bá

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/tre-co-me-mac-viem-gan-b-nguy-co-90-bi-lay-neu-khong-duoc-tiem-trong-24-gio-dau-169251115201854727.htm