Trẻ em dễ mua, người đang hút ít có động lực để bỏ

4 giờ trướcBài gốc

Giá thuốc lá tăng chậm

Năm 2023, theo kết quả điều tra về giá bán lẻ thuốc lá tại Hà Nội và TP.HCM do Trường Đại học Y tế công cộng và Tổ chức HealthBridge Canada tại Việt Nam thực hiện cho thấy, trên thị trường có tới 40 nhãn hiệu thuốc lá có giá bán lẻ dưới 10.000 đồng/bao 20 điếu, có một số nhãn hiệu chỉ có mức giá 7.000 đồng đến 8.000 đồng/bao.

Giá thuốc lá rẻ là nguyên nhân của trẻ em và trẻ vị thành niên dễ dàng tiếp cận và mua thuốc lá

Tại Hội thảo về phòng, chống tác hại thuốc lá diễn ra ngày 8.5 tại Hà Nội, bác sĩ Phan Thị Hải, Phó Giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế) cho biết, Việt Nam hiện là một trong những quốc gia có giá thuốc lá rẻ nhất trên thế giới.

Theo báo cáo của WHO, giá một bao thuốc nhãn hiệu phổ biến nhất ở Việt Nam là 0,9 USD (năm 2020). Khi qui đổi theo ngang giá sức mua sang đô la quốc tế (hay còn gọi là đô la PPP) thì chỉ tương đương với 2,8 đô la PPP, với mức giá này, giá thuốc lá ở Việt Nam đứng thứ 15, gần thấp nhất, trong số 19 nước trong khu vực Tây Thái Bình Dương.

Đặc biệt trong những năm gần đây, thu nhập của người Việt Nam tăng nhanh hơn rất nhiều so với mức tăng giá bán thuốc lá. Từ năm 2010-2022, thu nhập đầu người tại Việt Nam đã tăng 203%, trong khi giá thuốc lá (nhãn hiệu phổ biến nhất, Vinataba) chỉ tăng 56%. Điều này khiến sản phẩm thuốc lá có giá cả ngày càng dễ mua hơn.

Có thể thấy, từ năm 2008 đến 2019, Việt Nam đã thực hiện 3 lần tăng thuế tiêu thụ đặc biêt (TTĐB) đối với thuốc lá: Năm 2008: tăng mức thuế suất từ 55% lên 65%; Năm 2016 (sau 8 năm): tăng từ 65% lên 70%; và Năm 2019 (tiếp sau 3 năm): tăng từ 70% lên 75%.

Tuy nhiên, theo đánh giá của các chuyên gia, các mức tăng thuế thuốc lá giai đoạn 2006-2008 và 2016-2019 là rất thấp, bên cạnh đó khoảng cách thời gian giữa các lần tăng thuế khá dài nên không tạo ra tác động đủ để giảm sức mua và giảm tiêu dùng, do thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam vẫn tăng đều đặn hàng năm nên giá thuốc lá ngày càng trở nên rẻ và dễ tiếp cận.

“Với con số 75% - chúng ta có thể nghĩ rằng đó là mức thuế khá cao, tuy nhiên đây là mức thuế suất tính trên giá xuất xưởng. Mỗi bao thuốc lá bán lẻ 10.000 đồng thì giá xuất xưởng chỉ khoảng 3.900 đồng. Việc tăng thuế từ 70-75% giá xuất xưởng sẽ làm tăng giá 220 đồng. Người bán có thể cùng tăng giá và sẽ làm giá tăng lên khoảng 300 đồng = 3%.

Tuy nhiên lạm phát trung bình là 4% và thu nhập tăng trung bình là 5%. Vì vậy việc tăng thuế có tác động, nhưng rất ít tới hành vi tiêu dùng trong các năm đó”, bà Phan Thị Hải nhấn mạnh.

Bà Phan Thị Hải, Phó Giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá cho rằng cần tăng thuế thuốc lá để giảm tiêu dùng

Cần tăng thuế thuốc lá như thế nào?

Số liệu của Bộ Y tế cho thấy, Việt Nam đang có hơn 15 triệu người hút thuốc. Việc sử dụng thuốc lá gây ra gánh nặng bệnh tật và tử vong sớm đáng kể và ngày càng tăng.

Con số này được ước tính lên tới 104.300 ca tử vong mỗi năm do hút thuốc lá chủ động và do tiếp xúc với khói thuốc lá thụ động.

Với nhiều nỗ lực trong công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá, từ các chính sách, thuế, truyền thông..., tỉ lệ hút thuốc lá ở nam giới trưởng thành Việt Nam đã giảm từ 47,4% năm 2010 xuống 45,3% năm 2015 và 41,1% năm 2021.

Nhưng mức giảm này là khiêm tốn và tỉ lệ hút thuốc ở nam giới vẫn cao và không đạt được mục tiêu đặt ra trong Chiến lược Quốc gia Phòng chống tác hại của thuốc lá đến năm 2020 (chiến lược giai đoạn trước) và sẽ càng khó khăn trong việc đạt được mục tiêu quốc gia về giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá đến năm 2030 tại Quyết định số 568/QĐ-TTg ngày 24.5.2023 của Thủ tướng Chính phủ.

Các chuyên gia cho rằng, tăng thuế và giá các sản phẩm thuốc lá là biện pháp đã được chứng minh có tác động mạnh đến nhu cầu sử dụng thuốc lá của người dân.

Thuế cao hơn làm tăng giá thuốc lá khiến một bộ phận người hút thuốc lá bỏ thuốc, hoặc giảm số lượng điếu hút và ngăn chặn việc bắt đầu hút thuốc, đặc biệt là trong giới trẻ.

“Nếu không tăng thuế thuốc lá, Việt Nam sẽ không đạt mục tiêu quốc gia và mục tiêu Phát triển bền vững về giảm sử dụng thuốc lá.

Việc tăng thuế thuốc lá sớm được ngày nào sẽ bớt thêm những nguy hại cho sức khỏe cộng đồng, đồng thời giúp tạo ra những rào cản cho những người hút thuốc lá và bảo vệ cho thế hệ trẻ - thế hệ tương lai của đất nước”, bác sĩ Phan Thị Hải nhận định.

Cũng theo bà Hải, để đạt được hiệu quả giảm tiêu dùng thuốc lá, cần cải cách chính sách thuế thuốc lá theo hướng tăng thuế theo một lộ trình đều đặn để giá thuốc lá theo kịp mức tăng thu nhập và dần hướng tới mức thuế tối ưu là chiếm 75% giá bán lẻ để góp phần đạt mục tiêu giảm tỉ lệ sử dụng thuốc lá.

Cụ thể, cần bổ sung mức thuế tuyệt đối với sản phẩm thuốc lá ở mức ít nhất 5.000 đồng/bao vào năm 2026 và tăng dần đạt 15.000 đồng/bao vào năm 2030, bên cạnh thuế tỉ lệ hiện tại.

QUỲNH HOA

Nguồn Văn hóa : http://baovanhoa.vn/doi-song/tre-em-de-mua-nguoi-dang-hut-it-co-dong-luc-de-bo-131545.html