Trí tuệ nhân tạo định hình tương lai hàng không và quốc phòng

6 giờ trướcBài gốc

Trí tuệ nhân tạo định hình tương lai hàng không và quốc phòng. Ảnh minh họa

Bài viết đăng tải trên báo Le Figaro số ra mới đây nhận định, trí tuệ nhân tạo (AI) đã làm thay đổi đáng kể cấu trúc của ngành hàng không và quốc phòng toàn cầu. Theo đó, AI không chỉ được tích hợp vào các sản phẩm và dịch vụ dân sự lẫn quân sự, mà còn đang thâm nhập vào các quy trình kỹ thuật, sản xuất và toàn bộ chuỗi cung ứng của ngành.

Trí tuệ nhân tạo đang dần làm thay đổi cục diện nhiều lĩnh vực và hàng không vũ trụ cùng quốc phòng cũng không nằm ngoài xu thế này. Theo dữ liệu từ công ty tư vấn AlixPartners, AI được đánh giá là nhân tố tạo ra “cuộc cách mạng lớn thứ hai” của các ngành này. Về cơ bản, AI là công nghệ trang bị cho các hệ thống máy tính những năng lực tương đồng với trí tuệ con người. Công nghệ này bao gồm nhiều dạng: học máy, học từ dữ liệu thông qua mạng nơ-ron; AI tạo sinh như ChatGPT với khả năng sinh ra văn bản hoặc hình ảnh; AI biểu tượng dựa trên thao tác các ký hiệu và khái niệm; và AI lai - sự kết hợp các phương pháp kể trên.

Trong lĩnh vực hàng không và quốc phòng, AI có thể được tích hợp vào nhiều loại sản phẩm và dịch vụ - từ thiết bị điện tử hàng không, hệ thống đa nhiệm, cho đến máy bay không người lái. Ngoài ra, công nghệ này còn được ứng dụng trong các quy trình nội bộ như kỹ thuật, sản xuất, chuỗi cung ứng và bảo trì - với hàng loạt ví dụ ứng dụng mang tính đột phá.

Từ phát hiện đến ra quyết định trong lĩnh vực phòng thủKhi được tích hợp vào các hệ thống sản phẩm và dịch vụ, AI mang lại những bước tiến vượt bậc trong khả năng phát hiện và nhận diện mối đe dọa, hỗ trợ hoặc trực tiếp đưa ra quyết định. Điều này trở nên khả thi nhờ khả năng xử lý khối lượng dữ liệu thời gian thực khổng lồ từ hình ảnh vệ tinh, luồng video, radar, sonar đến tín hiệu điện từ.Việc phân tích kết hợp các loại tín hiệu và dữ liệu - được tăng cường bởi AI - cho phép xây dựng "dấu vân tay" độc đáo và dễ nhận diện cho các hiện tượng hoặc vật thể mục tiêu. Từ đó, các hệ thống có thể phát hiện, định danh và định vị mục tiêu nhờ các thuật toán chuyên biệt. Một ví dụ điển hình là việc sử dụng AI trong máy bay không người lái tại Ukraine, nơi công nghệ này được ứng dụng mạnh mẽ kể từ đầu cuộc xung đột.Không dừng lại ở đó, AI trong quốc phòng còn mở đường cho sự phát triển của các hệ thống chiến đấu phối hợp - nơi máy bay không người lái, thiết bị có người lái, vệ tinh và cảm biến có thể chia sẻ thông tin theo thời gian thực, đồng thời phối hợp phản ứng tức thời với các mối đe dọa. Những hệ thống đang được phát triển này sử dụng AI để nâng cao hiệu suất tác chiến và tỷ lệ hoàn thành nhiệm vụ.Hướng dẫn và điều hướng: AI làm chủ không gianMột lĩnh vực ứng dụng nổi bật khác là điều khiển và định hướng. Điều khiển từ xa - vốn ngày càng trở nên phổ biến trong máy bay không người lái, đạn dẫn đường và tên lửa - nay đòi hỏi mức độ tự chủ cao hơn. AI giúp bổ sung cho các thuật toán định vị truyền thống, khiến các hệ thống trở nên nhanh nhạy, tự động hóa và thông minh hơn.Cụ thể, AI có thể tự động lập kế hoạch và tính toán đường bay tối ưu cho tên lửa hoặc máy bay không người lái, đồng thời tính đến mức tiêu hao nhiên liệu và khả năng tránh mối đe dọa.Trong hàng không dân dụng, AI hiện đã được tích hợp vào hệ thống điện tử hàng không trên máy bay cũng như trong các hệ thống quản lý không lưu mặt đất. Trong tương lai, công nghệ này sẽ hỗ trợ quá trình bay tự động và điều khiển lăn bánh, đồng thời nâng cao độ an toàn và tối ưu hóa nhiên liệu nhờ lộ trình bay được thiết kế thông minh hơn.

Những ứng dụng đầy triển vọng

AI còn đóng vai trò quan trọng trong việc rút ngắn chu trình thiết kế sản phẩm bằng cách thay thế một phần các mô phỏng truyền thống - vốn tốn kém và mất nhiều thời gian - bằng các mô hình dựa trên học máy. Bên cạnh đó, AI cũng đang làm thay đổi toàn diện công tác bảo trì. Không chỉ có khả năng dự báo hỏng hóc, AI còn hỗ trợ chẩn đoán và tối ưu hóa hoạt động bảo trì dựa trên điều kiện thực tế và các ràng buộc vận hành.Trên thực tế, tất cả các nhà sản xuất, đơn vị bảo trì và doanh nghiệp trong ngành đều đang triển khai hệ thống bảo trì dự đoán. Một số trường hợp cho thấy, AI giúp giảm tới hơn 20% chi phí bảo trì.Ngoài ra, AI còn giúp nâng cao chất lượng sản xuất thông qua khả năng phân loại và xử lý nhanh các trường hợp không đạt chuẩn, dự đoán hiệu suất của nhà cung ứng (như chậm trễ giao hàng hoặc thiếu linh kiện), tối ưu lịch trình sản xuất và điều hướng hiệu quả tài liệu kỹ thuật - bao gồm hướng dẫn sản xuất, quy trình bảo trì, cơ sở dữ liệu hợp đồng - nhờ các giao diện tạo sinh như ChatGPT.Con người vẫn là yếu tố then chốtTuy nhiên, việc tích hợp AI không đơn giản và đặt ra nhiều thách thức lớn. Trong lĩnh vực dân sự, AI phải đáp ứng được yêu cầu chứng nhận và tuân thủ các quy định nghiêm ngặt từ cơ quan chức năng. Còn trong lĩnh vực quốc phòng, yếu tố chủ quyền và tính hợp lệ của các thuật toán - trong môi trường thường khép kín và nhạy cảm - càng phải được đảm bảo chặt chẽ.Dù trong bối cảnh nào, yếu tố con người vẫn cần được giữ vững, đặc biệt trong các quyết định then chốt. Đồng thời, an ninh mạng là điều kiện không thể thiếu. Các yêu cầu kỹ thuật khác - như năng lực tính toán, bộ nhớ, khả năng vận hành trên môi trường điện toán đám mây - cùng với quy định pháp lý (như Đạo luật AI, luật bảo vệ dữ liệu) đều là những yếu tố có ảnh hưởng trực tiếp đến việc triển khai AI.Bên cạnh yếu tố công nghệ, việc áp dụng AI còn kéo theo sự chuyển đổi sâu rộng về văn hóa doanh nghiệp và năng lực con người. Điều này tác động mạnh đến kỹ năng và vai trò nghề nghiệp, đặc biệt trong các công ty có nền văn hóa kỹ thuật lâu đời. Do đó, sự dẫn dắt từ cấp quản lý cao nhất là điều kiện tiên quyết - nhằm tránh các sáng kiến rời rạc - và cần có sự phối hợp chặt chẽ với bộ phận công nghệ thông tin để tích hợp AI vào hệ thống hiện hữu một cách đồng bộ và hiệu quả.Tóm lại, AI đang mở ra một kỷ nguyên mới cho ngành hàng không và quốc phòng. Những khả năng mà công nghệ này mang lại là bước nhảy vọt về tốc độ phân tích và hiệu quả vận hành dù được tích hợp trong sản phẩm nhằm thực hiện nhiệm vụ với chi phí thấp hơn, hay được triển khai để tối ưu quy trình phát triển, sản xuất và khai thác thiết bị hàng không dân dụng hoặc quân sự. AI đang làm thay đổi cách thức tổ chức và vận hành của các nhà sản xuất, buộc họ phải xây dựng chiến lược tiếp cận chủ động, bài bản và an toàn để khai thác tối đa tiềm năng của công nghệ mang tính cách mạng này.

Ngọc Hiệp/BNEWS/Vnanet.Vn

Nguồn Bnews : https://bnews.vn/tri-tue-nhan-tao-dinh-hinh-tuong-lai-hang-khong-va-quoc-phong/377388.html