Triển lãm 'Dưới lớp thời gian'

8 giờ trướcBài gốc

Trong truyền thống sơn mài, ánh sáng được tạo nên từ những chất liệu như vàng, bạc thếp, vỏ trứng, xà cừ, qua nhiều lớp sơn và những lần mài khiến bề mặt bóng mịn. Đó là một thứ ánh sáng thầm thì, xuất hiện từ sâu trong bề mặt.

Sinh ra ở Chuôn Ngọ, một làng nghề khảm trai lâu đời, nghệ sĩ Nguyễn Xuân Lục hiểu rõ rằng xà cừ, nếu lạm dụng, dễ trở thành một hiệu ứng trang trí nặng tính mỹ nghệ. Bởi vậy, anh tìm cách trả lại cho xà cừ khả năng quan trọng nhất của nó: tự biểu đạt ánh sáng.

Xà cừ trong các sáng tác của nghệ sĩ Nguyễn Xuân Lục không còn là yếu tố phụ trợ cho bố cục mà trở thành nguồn sáng chính. Nhờ phổ màu rộng và biến đổi theo góc nhìn, xà cừ trong tay anh hiện lên như những đường ánh sáng sắc, những bụi sao nối đuôi nhau trong nền sơn then đen lánh và sơn cánh gián nâu trầm.

Nguồn ánh sáng bí ẩn mà cuốn hút này xuất hiện xuyên suốt trong các sáng tác của nghệ sĩ Nguyễn Xuân Lục, từ Bụi (2019) qua Sơn & Giấy (2020) đến Dưới lớp thời gian (2025). Hay trong Khởi nguyên 17, tác phẩm lớn nhất triển lãm tiếp tục mở rộng ngôn ngữ ấy, những dải sáng từ xà cừ trôi trên nền đen sâu, trải dài khoảng tường như một chân trời vật chất. Đứng trước chúng, người xem đối diện một vùng tối, nơi ánh sáng vận động như có đời sống riêng.

Bên cạnh ánh sáng, thực hành của tác giả cũng đặt ra câu hỏi: khi nào sơn mài còn là “tranh” và khi nào nó trở thành “điêu khắc”? Các sáng tác của anh vượt qua giới hạn của mặt phẳng hai chiều và hình thức tranh vẽ thường gắn với kỹ thuật này.

Trước mắt người xem, ánh sáng, bụi sao và những gợn sóng liên tục biến đổi, như thể tác phẩm đang vận động theo từng bước dịch chuyển. Chính sự chuyển hình này khiến chúng không còn là dấu vết đã qua mà trở thành những thực thể mang nhiều bản dạng, phần nào phản ánh suy nghĩ của nghệ sĩ về sự hiển hiện đồng thời của con người và vạn vật trong trạng thái biến đổi không ngừng.

Nghệ sĩ Nguyễn Xuân Lục, sinh năm 1983, hiện sinh sống và làm việc tại Hà Nội. Tốt nghiệp ngành sơn mài tại Trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội năm 2007, anh theo đuổi thực hành sơn mài Việt Nam như chất liệu trung tâm trong sáng tác. Bên cạnh đó, nghệ sĩ đôi khi thử nghiệm thêm các chất liệu và kỹ thuật khác như một cách mở rộng tư duy và hoàn thiện kỹ năng sáng tạo. Anh từng nhận Giải Nhất Giải thưởng Hội Mỹ thuật Việt Nam (2021) và Giải Ba tại Festival Mỹ thuật Trẻ (2017), tham dự nhiều triển lãm trong nước và tại Đài Loan (Trung Quốc), Hàn Quốc, Nga và Thái Lan.

Thái Minh

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/trien-lam-duoi-lop-thoi-gian-10400465.html