Trình Chính phủ cơ chế đặc thù đào tạo nhân lực điện hạt nhân trong năm 2025

10 giờ trướcBài gốc

Cùng với sự bùng nổ nhu cầu năng lượng và mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2050, giấc mơ điện hạt nhân của Việt Nam đã được đánh thức. Nghị quyết số 70-NQ/TW ngày 20/8/2025 của Bộ Chính trị đã mở ra hướng đi rõ ràng là đưa điện hạt nhân trở lại từ giữa thập niên 2030, vận hành những nhà máy quy mô hàng nghìn MW, cung cấp hàng chục tỷ kWh cho phát triển đất nước.

Đằng sau những con số ấy là câu chuyện về nhân lực, chiếc chìa khóa của an toàn và thành công. Không thể có điện hạt nhân nếu thiếu đội ngũ nhân lực tinh hoa. Tại chương trình Chính sách và Đối thoại do Báo Công Thương với chủ đề “Kiến tạo đội ngũ tinh hoa - Sẵn sàng cho kỷ nguyên điện hạt nhân”, TS. Vũ Thanh Bình, Phó Cục trưởng Cục Khoa học, Công nghệ và Thông tin (Bộ Giáo dục và Đào tạo) đã chia sẻ về lộ trình đào tạo, cơ chế thu hút và giải pháp phối hợp xây dựng chương trình chuẩn quốc tế cho nhân lực điện hạt nhân.

Tọa đàm trực tuyến với chủ đề “Kiến tạo đội ngũ tinh hoa - Sẵn sàng cho kỷ nguyên điện hạt nhân”. Ảnh: Quốc Chuyển

Sẽ đáp ứng được nhu cầu nhân lực cho hai nhà máy điện hạt nhân

- Thưa ông, Quyết định số 1012/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực phục vụ phát triển điện hạt nhân đến năm 2035” đặt mục tiêu phải bảo đảm nhân lực cho vận hành hai nhà máy tại Ninh Thuận. Bộ Giáo dục và Đào tạo dự kiến quy mô đào tạo cụ thể thế nào để kịp tiến độ?

TS. Vũ Thanh Bình: Theo Quyết định số 1012 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án đào tạo nguồn nhân lực phục vụ các nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2, đặt hàng của chủ đầu tư là Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) cho thấy, chúng ta cần đào tạo gần 4.000 nhân lực. Trong đó, khoảng 1.800 nhân lực trình độ cao đẳng, 600 kỹ sư, chuyên gia được đào tạo ở nước ngoài, còn lại là 1.200 nhân lực đại học được đào tạo trong nước.

Về kế hoạch đào tạo từ nay đến năm 2030, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ xây dựng lộ trình chi tiết, giao nhiệm vụ cho các cơ sở giáo dục đại học được phê duyệt trong đề án. Ngay từ năm 2025, việc tuyển sinh cho các ngành năng lượng nguyên tử và điện hạt nhân đã bắt đầu. Trong tổng số 8 cơ sở đào tạo được giao, các trường đã tuyển được gần 320 kỹ sư và cử nhân thuộc các chuyên ngành liên quan.

Đối với chương trình đào tạo ở nước ngoài, bắt đầu từ năm 2026, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ phối hợp với EVN tổ chức tuyển sinh gửi đi học tại Liên bang Nga, nơi Việt Nam dự kiến tiếp nhận công nghệ cho nhà máy Ninh Thuận 1. Mỗi năm, dự kiến sẽ có khoảng 50 - 60 sinh viên được gửi đi học cho đến năm 2031.

Riêng phần đào tạo trong nước, sau khi tuyển sinh từ 2025, các khóa sẽ được duy trì liên tục đến năm 2030. Tuy nhiên, đào tạo hạt nhân là lĩnh vực đặc thù, sinh viên sau khi tốt nghiệp cần ít nhất 2 - 3 năm thực tập, thực hành tại nhà máy trước khi chính thức tham gia vận hành. Đây là giai đoạn bắt buộc để bảo đảm kỹ năng, kinh nghiệm thực tế và an toàn tuyệt đối.

Với năng lực đào tạo trong nước cùng lộ trình cử nhân lực đi học ở nước ngoài, tôi tin rằng, Việt Nam hoàn toàn có thể đáp ứng được nhu cầu nhân lực cho hai nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận khi đi vào hoạt động trong thập niên tới.

Miễn học phí với sinh viên điện hạt nhân

- Nguồn tuyển sinh ngành điện hạt nhân luôn khó khăn vì yêu cầu cao, sức hút chưa lớn. Bộ Giáo dục và Đào tạo có kế hoạch gì để đưa nội dung hạt nhân vào chương trình đào tạo, đồng thời có cơ chế học bổng, ưu đãi đặc thù nhằm thu hút sinh viên giỏi, thưa ông?

TS. Vũ Thanh Bình: Hiện nay, trong nước đã có nhiều cơ sở giáo dục đại học đào tạo các ngành điện hạt nhân và năng lượng nguyên tử. Đề án 1012 đã chỉ định 8 trường đại học chủ lực tham gia đào tạo. Ngoài ra, tại các trường này còn có các ngành liên quan như: Vật lý kỹ thuật, vật lý hạt nhân, kỹ thuật năng lượng… đều có thể bổ trợ cho hệ sinh thái nhân lực hạt nhân. Như vậy, nền tảng đào tạo đã sẵn có, vấn đề là chính sách và động lực thu hút.

TS. Vũ Thanh Bình, Phó Cục trưởng Cục Khoa học, Công nghệ và Thông tin (Bộ Giáo dục và Đào tạo). Ảnh: Quốc Chuyển

Về chính sách, Bộ Giáo dục và Đào tạo đang phối hợp các bộ, ngành xây dựng nghị định về chế độ, chính sách ưu đãi đặc biệt cho người dạy và người học trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử. Các chính sách hiện hành được ban hành từ cách đây 10 năm đã không còn phù hợp với bối cảnh mới, nên cần một cơ chế đột phá hơn.

Một số nội dung đang được dự kiến trình Chính phủ bao gồm: Đối với sinh viên đi học nước ngoài, sẽ được hưởng mức sinh hoạt phí gấp 1,5 lần so với mặt bằng hiện nay; được cấp 2 lượt vé máy bay khứ hồi trong suốt quá trình học thay vì 1 lượt như trước; ngoài ra, EVN vẫn hỗ trợ 200 USD/tháng cho mỗi lưu học sinh. Trong nghị định mới, mức hỗ trợ có thể được xem xét nâng cao thêm, điều này phụ thuộc vào chủ đầu tư là EVN hay Petrovietnam.

Sinh viên theo học trong nước sẽ được miễn học phí hoàn toàn, hưởng học bổng khuyến khích học tập tương đương gấp 2 lần mức lương cơ sở, được ở ký túc xá miễn phí, được cung cấp giáo trình, tài liệu miễn phí và ưu tiên đi thực tập nước ngoài khi kết thúc khóa học.

Những chính sách này hiện đang được Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp các cơ quan liên quan hoàn thiện, dự kiến trình Chính phủ chậm nhất vào tháng 12/2025 và áp dụng từ năm 2026. Mục tiêu của chính sách là tạo điều kiện tốt nhất để thu hút sinh viên giỏi, đồng thời khôi phục và giữ chân đội ngũ chuyên gia đã từng được đào tạo ở nước ngoài, góp phần xây dựng lực lượng nhân lực tinh hoa cho ngành điện hạt nhân Việt Nam.

Chuẩn hóa chương trình đào tạo theo chuẩn quốc tế

- Nguồn nhân lực trong lĩnh vực điện hạt nhân gồm nhiều chuyên ngành, từ kỹ thuật, vận hành, kinh tế, môi trường đến quản lý pháp quy. Vậy Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ phối hợp với Bộ Công Thương, EVN, các trường đại học và viện nghiên cứu ra sao để chuẩn hóa giáo trình, bảo đảm tính liên thông và đồng bộ trong đào tạo?

TS. Vũ Thanh Bình: Theo quy định hiện hành, các cơ sở giáo dục đại học được chủ động xây dựng chương trình và giáo trình cho ngành đào tạo của mình, còn Bộ Giáo dục và Đào tạo thực hiện chức năng quản lý nhà nước và ban hành chuẩn chương trình đào tạo đối với những lĩnh vực đặc thù.

Đối với ngành điện hạt nhân, dự kiến trong quý IV/2025, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ ban hành chuẩn chương trình đào tạo cho lĩnh vực này, bảo đảm đạt chuẩn quốc tế. Đây là yêu cầu bắt buộc vì Việt Nam sẽ tiếp nhận 100% công nghệ nước ngoài, nên việc đồng bộ hóa chương trình là yếu tố then chốt để bảo đảm an toàn, tương thích kỹ thuật và khả năng làm chủ công nghệ.

Trong quá trình xây dựng chương trình chuẩn, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ phối hợp chặt chẽ với EVN là đơn vị chủ đầu tư, Bộ Công Thương, các viện nghiên cứu và các trường đại học. Nếu cần thiết, chúng ta có thể nhập nguyên bộ chương trình đào tạo quốc tế để triển khai tại Việt Nam, sau đó Việt hóa, điều chỉnh cho phù hợp với điều kiện trong nước.

Bên cạnh đó, các ngành phụ trợ như cơ khí, điều khiển tự động, điện tử, công nghệ thông tin, môi trường… cũng sẽ được đồng bộ hóa chương trình để tạo thành hệ thống nhân lực liên thông, đáp ứng yêu cầu của từng vị trí trong nhà máy điện hạt nhân. Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng các chủ đầu tư sẽ hoàn thiện chuẩn đầu ra, bảo đảm mỗi kỹ sư, chuyên gia sau khi tốt nghiệp có thể đáp ứng ngay yêu cầu của nhà máy Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2 khi vận hành.

Việc chuẩn hóa giáo trình không chỉ là bước kỹ thuật, mà là bước xây nền tri thức cho tương lai ngành điện hạt nhân Việt Nam. Một khi chương trình đạt chuẩn, nhân lực được đào tạo bài bản, liên thông giữa các cấp trình độ, chúng ta sẽ có đủ năng lực để vận hành an toàn, làm chủ công nghệ và tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu của ngành năng lượng nguyên tử.

- Xin trân trọng cảm ơn ông!

Ngân Thương (thực hiện)

Nguồn Công Thương : https://congthuong.vn/trinh-chinh-phu-co-che-dac-thu-dao-tao-nhan-luc-dien-hat-nhan-trong-nam-2025-426506.html