Quang cảnh phiên họp.
Được thực hiện ngay thủ tục lập, thẩm định, quyết định đầu tư
Chiều 13/2, Quốc hội đã nghe Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Trần Hồng Minh trình bày Tờ trình tóm tắt Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị tại TP. Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh.
Theo Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải, Dự thảo Nghị quyết quy phạm hóa 06 nhóm chính sách đặc thù, đặc biệt trong Hồ sơ đề nghị xây dựng Nghị quyết đã được cơ quan có thẩm quyền thông qua gồm: huy động nguồn vốn; trình tự, thủ tục thực hiện đầu tư; phát triển đô thị theo mô hình TOD (phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông công cộng); phát triển công nghiệp đường sắt, chuyển giao công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực; chính sách vật liệu xây dựng và bãi đổ thải; các quy định áp dụng riêng cho TP. Hồ Chí Minh.
Trong nhóm chính sách về huy động nguồn vốn, Chính phủ đề xuất quy định Thủ tướng Chính phủ được quyết định bố trí kế hoạch đầu tư công trung hạn, hằng năm cho địa phương; sử dụng nguồn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách Trung ương hàng năm và các nguồn vốn hợp pháp khác mà không phải theo thứ tự ưu tiên; huy động vốn ODA, vốn vay ưu đãi mà không phải lập Đề xuất dự án.
Chính phủ cũng đề xuất HĐND Thành phố có trách nhiệm bố trí kế hoạch đầu tư công trung hạn, hàng năm vốn ngân sách địa phương, nguồn tăng thu, tiết kiệm chi và nguồn vốn hợp pháp khác. Dự án được bố trí vốn qua nhiều kỳ trung hạn; UBND Thành phố được bố trí vốn để triển khai trước một số công việc phục vụ cho dự án (chuẩn bị đầu tư, giải phóng mặt bằng...).
Về trình tự, thủ tục, Chính phủ đề xuất dự án đường sắt đô thị không phải lập, thẩm định, quyết định chủ trương đầu tư mà được thực hiện ngay thủ tục lập, thẩm định, quyết định đầu tư. UBND Thành phố được quyết định: việc phân chia dự án thành các dự án thành phần, tiểu dự án khi phê duyệt dự án; quyết định gia hạn thời gian thực hiện khi tổng mức đầu tư không tăng mà không phải thực hiện thủ tục điều chỉnh dự án; quyết định công trình không phải thi tuyển phương án kiến trúc; chỉ định thấu các gói thầu tư vấn, phi tư vấn, xây lắp và nhà đầu tư; được ứng trước ngân sách địa phương năm sau để thực hiện dự án đáp ứng tiến độ.
Chính phủ cũng đề xuất được lập thiết kế kỹ thuật tổng thể (FEED) thay thiết kế cơ sở và giao chủ đầu tư quyết định phê duyệt các bước thiết kế còn lại. Đồng thời, quy định tổng mức đầu tư, dự toán được áp dụng định mức, đơn giá do các tổ chức quốc tế công bố, các dự án có tính chất tượng tự trên thế giới; quy định về công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, thu hồi đất...
Bảo đảm tính cạnh tranh, minh bạch và hiệu quả
Báo cáo thẩm tra vấn đề này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh đề nghị làm rõ trong trường hợp giảm hoặc bổ sung thêm dự án so với Phụ lục danh mục dự án kèm theo Nghị quyết này thì số vốn ngân sách trung ương bổ sung có mục tiêu cho ngân sách địa phương để thực hiện dự án sẽ được xác định như thế nào nhằm tránh khoảng trống pháp lý trong quá trình triển khai, thực hiện.
Về lập tổng mức đầu tư, dự thảo gói thầu, Ủy ban Kinh tế nhận thấy, dự thảo Nghị quyết xác định có 2 loại dự án là dự án đường sắt đô thị và dự án đường sắt đô thị theo mô hình TOD. Theo đó, tại điểm a xác định loại dự án được áp dụng chính sách là dự án đường sắt đô thị và dự án đường sắt đô thị theo mô hình TOD, tuy nhiên tại điểm b, c lại chỉ xác định là dự án. Mặt khác, Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam chỉ cho phép áp dụng chính sách này đối với dự án tuyến đường sắt, không bao gồm dự án thuộc khu vực TOD. Do đó, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ thuyết minh, làm rõ nội dung này.
Liên quan đến quy định các dự án đường sắt đô thị, dự án đường sắt đô thị theo mô hình TOD được chỉ định thầu nhằm rút ngắn thời gian thực hiện các dự án, Ủy ban Kinh tế cho rằng, đối với việc chỉ định thầu các gói thầu thuộc dự án đường sắt đô thị là phù hợp, do tính chất đặc biệt cần đẩy nhanh tiến độ của loại dự án này. Tuy nhiên, đối với các dự án đường sắt đô thị theo mô hình TOD, Ủy ban Kinh tế đề nghị cân nhắc thực hiện công tác chỉ định thầu để bảo đảm tính cạnh tranh, minh bạch và hiệu quả trong việc khai thác, phát triển khu vực TOD.
Ngoài ra, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ xác định chính xác hơn thời điểm kết thúc thực hiện Nghị quyết; làm rõ các dự án tại Phụ lục danh mục dự án kèm theo Nghị quyết này được thực hiện chuyển tiếp và quy định cụ thể hơn đối với các trường hợp chuyển tiếp để tránh vướng mắc trong quá trình áp dụng pháp luật. Bên cạnh đó, cần tiếp tục rà soát các quy định của Luật Thủ đô không phải áp dụng để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong quá trình triển khai thực hiện.
Trần Huyền