Trở lại vùng đất Khó - Nghèo

2 giờ trướcBài gốc

Ruộng bậc thang thôn Khó vào mùa gặt.

Sự tích về cái tên Khó - NghèoTừ trung tâm xã Hồi Xuân, men theo con đường bê tông uốn lượn sườn núi, thôn Khó và thôn Nghèo hiện ra như một bức tranh sơn thủy, với những thửa ruộng bậc thang xếp lớp mềm mại. Hai thôn hiện có khoảng 24 ha ruộng lúa bậc thang, vào mùa thu hoạch, cả thung lũng rực lên sắc vàng no ấm.Theo tiếng Thái, na nghĩa là ruộng. Ở Khó - Nghèo, ruộng được gọi tên rất riêng, đó là na kim (ruộng mặn), na tay (ruộng của người Thái), na khóa (ruộng bên phải), na ngân (ruộng bạc)... Những cách gọi mộc mạc ấy phản ánh mối quan hệ gắn bó lâu đời giữa con người và đất đai.Xưa kia, Khó - Nghèo là một bản cổ, có lịch sử hơn 400 năm hình thành và phát triển. Hiện nay, hai thôn có 233 hộ dân, với hơn 1.000 nhân khẩu, chủ yếu là đồng bào Thái, Mường sinh sống. Điều đáng nói, trái với tên gọi, Khó - Nghèo lại là nơi sở hữu diện tích lúa nước lớn nhất trong 16 thôn, bản của xã Hồi Xuân. Bình quân đầu người, sản lượng lúa, ngô đủ đáp ứng nhu cầu lương thực, kể cả trong những tháng giáp hạt. Minh chứng rõ nét là năm 2020, khi đại dịch COVID-19 khiến nhiều địa bàn bị cô lập, người dân Khó - Nghèo vẫn không rơi vào cảnh thiếu lương thực, thực phẩm. Ngoài trồng lúa, bà con còn duy trì chăn nuôi gia súc, gia cầm theo hướng tự cung, tự cấp.Vậy vì sao lại mang tên Khó - Nghèo? Anh Lương Văn Tuấn, bí thư chi bộ, trưởng thôn Khó, lý giải: “Tên gọi xuất phát từ địa hình hiểm trở, giao thông cách trở. Con dốc dẫn vào thôn Nghèo có tên Pha Mạ, nghĩa là dốc ngựa, cách gọi để miêu tả sự gian nan trong đi lại, giao thương. Trước đây, hai thôn chỉ có một con đường độc đạo nhỏ hẹp, quanh co, dốc lên dốc xuống. Quãng đường ra trung tâm xã chỉ khoảng 5 km nhưng là cả một hành trình nhọc nhằn”.Hơn 10 năm trở lại đây, nhờ có điện lưới, đường nhựa, thông tin liên lạc, cuộc sống người dân đã đổi khác. Đến hết năm 2025, thôn Khó chỉ còn 3 hộ nghèo trên tổng số 119 hộ dân. Diện mạo bản làng ngày càng sáng - xanh - sạch - đẹp - an toàn, đời sống vật chất và tinh thần không ngừng được nâng cao.Kỳ vọng du lịch cộng đồngCuộc sống hiện đại mang đến nhiều tiện ích, nhưng ở Khó - Nghèo những giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Thái, Mường vẫn được gìn giữ bền bỉ. Đây chính là nền tảng để hai thôn mở ra hướng phát triển du lịch cộng đồng.Anh Cao Văn Khánh, bí thư chi bộ, trưởng thôn Nghèo, chia sẻ: "Khó - Nghèo hội tụ đủ yếu tố để phát triển du lịch sinh thái, cộng đồng với núi đá, rừng xanh, ruộng bậc thang, cảnh quan còn nguyên sơ. Năm 2023, thôn lựa chọn 2 hộ gia đình làm thí điểm mô hình du lịch cộng đồng, đồng thời tiếp tục vận động thêm 3 - 4 hộ tham gia trong thời gian tới, hướng đến đón khách tham quan, trải nghiệm, giao lưu văn hóa, ẩm thực.

Một góc của thôn Nghèo, xã Hồi Xuân.

Theo chị Hà Thị Kiều, Trưởng phòng Văn hóa - Xã hội, xã Hồi Xuân, năm 2023, thị trấn Hồi Xuân thuộc huyện Quan Hóa cũ đã lập đề án phát triển du lịch cộng đồng tại thôn Khó và thôn Nghèo, dựa trên lợi thế về cảnh quan, khí hậu mát mẻ, ruộng bậc thang độc đáo và bản sắc văn hóa được bảo tồn khá nguyên vẹn. Hiện nay, cấp ủy, chính quyền xã Hồi Xuân mới đang từng bước hỗ trợ người dân hiện thực hóa mục tiêu này.Gia đình chị Cao Thị Ngân là 1 trong 4 hộ mạnh dạn cải tạo nhà sàn truyền thống thành điểm lưu trú mang tên “Bỏ phố lên bản”. Với niềm yêu thích du lịch và trải nghiệm thực tế ở nhiều nơi, vợ chồng chị quyết định tiên phong làm du lịch cộng đồng tại thôn Nghèo.

Chị Cao Thị Ngân, chủ homestay “Bỏ phố về rừng”.

Hai năm qua, lượng khách đến Khó - Nghèo chưa nhiều, phần vì địa danh còn ít được biết đến. Nhưng với những ai đã đặt chân tới đây, trải nghiệm luôn để lại dấu ấn riêng. Người dân Khó - Nghèo gieo cấy lúa hai vụ mỗi năm, song thường chậm hơn các vùng khác khoảng một tháng. Nguyên nhân là nguồn nước từ khe núi mùa đông rất lạnh, chỉ ấm dần vào đầu tháng Giêng. Vì vậy, bà con thường xuống đồng sau tết. Muốn ngắm ruộng bậc thang chín rộ, du khách nên đến vào cuối tháng 5, đầu tháng 6.

Ruộng bậc thang thôn Nghèo, xã Hồi Xuân.

Bên cạnh ruộng bậc thang, Khó - Nghèo còn có hơn 1.400 ha rừng tự nhiên, trong đó có hơn 40 ha ổi rừng, một đặc sản hiếm có. Ẩm thực bản địa cũng là điểm nhấn, với các món khoai mán, cá dốc nướng, lợn cỏ đen, cơm lam, xôi đa màu nhuộm từ lá rừng, gấc, nghệ, cùng nhiều loại rau củ bản địa.Đặc biệt, bản sắc văn hóa vẫn hiện diện sinh động trong những nếp nhà sàn, các đội văn hóa - văn nghệ và tổ dệt thổ cẩm Piềng Pheo với hàng chục nghệ nhân cần mẫn thêu dệt sản phẩm phục vụ du khách.Trong không gian nhà sàn truyền thống, bên chén rượu nồng và lời chúc bình an, người Khó - Nghèo tin rằng một ngày không xa, cái tên Khó - Nghèo sẽ không còn gợi về gian khó, mà trở thành biểu tượng của một vùng đất giàu bản sắc.

Bá Phượng

Nguồn Thanh Hóa : https://vhds.baothanhhoa.vn/tro-lai-vung-dat-kho-ngheo-41025.htm