Vận tải biển thương mại ở Trung Đông có thể phải đối mặt với một mối đe dọa mới sau khi làn sóng tấn công mới nhất của Israel vào lực lượng quân sự và chuyên gia hạt nhân của Iran khiến tình hình khu vực thêm bất ổn, với những lo ngại gia tăng về khả năng phong tỏa Eo biển Hormuz chiến lược.
Thị trường dầu đặc biệt chú ý đến Eo biển Hormuz vì vùng nước nối liền Vịnh Ba Tư với Biển Ả Rập này chứng kiến khoảng 20 triệu thùng dầu và các sản phẩm dầu đi qua mỗi ngày, chiếm gần 1/5 lượng dầu vận chuyển toàn cầu. Bất kỳ động thái nào nhằm chặn eo biển này sẽ gây ảnh hưởng đến thị trường năng lượng.
Lưu ý rằng, chính phủ Tehran vẫn chưa nhắm đến hoạt động vận chuyển ở Hormuz, Tổ chức Hàng hải Vương quốc Anh (UKMTO) vẫn cảnh báo về khả năng "leo thang căng thẳng nhanh chóng" khi Iran trả đũa với các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái vào Israel.
"Tình hình vẫn rất bất ổn", thông cáo của UKMTO cho biết. "Hiện tại, không có bằng chứng trực tiếp nào cho thấy hoạt động vận chuyển thương mại đang bị nhắm mục tiêu. Tuy nhiên, xét đến vị trí gần các điểm nóng khu vực với các tuyến đường biển chính và các điểm nghẽn, không nên bỏ qua khả năng leo thang nhanh chóng liên quan đến môi trường hàng hải".
"Các mối đe dọa bổ sung từ các tác nhân phi nhà nước như Houthi, những người đã công khai tuyên bố ý định phản ứng nếu Mỹ bị coi là có liên quan, cũng làm tăng nguy cơ tác động rộng hơn đến khu vực", thông cáo cho biết thêm.
Khoảng 1 phần 5 tổng lượng dầu tiêu thụ của thế giới đi qua Eo biển Hormuz chiến lược mỗi ngày. Ảnh: Hindustan Times
Những gợi ý ban đầu cho rằng, Tehran khó có thể thực hiện lệnh phong tỏa hoàn toàn hoặc lệnh phong tỏa can thiệp vào tàu chở dầu – một ngành công nghiệp mà họ phụ thuộc vào. Nhưng xét đến việc họ liên tục từ chối thả tàu MSC Aries – thuộc sở hữu của chủ tàu Zodiac Maritime có liên hệ với Israel – bị quân đội Iran bắt giữ từ ngày 15/4 năm ngoái, thì triển vọng đối với các tàu container có vẻ kém chắc chắn hơn.
Tuy nhiên, Giám đốc điều hành của Vespucci Maritime, Lars Jensen, nói với The Loadstar: "Việc đóng cửa hoàn toàn Eo biển Hormuz là điều không thể xảy ra".
Sau vụ bắt giữ MSC Aries, các hãng vận tải toàn cầu đã tìm cách tái triển khai các tàu liên kết với Israel ra khỏi khu vực này. Tuy nhiên, ông Jensen nói thêm rằng rủi ro không dừng lại ở đó.
"Nhưng, như đã thấy ở Biển Đỏ, một mối đe dọa là đủ để thúc đẩy nhiều công ty thương mại tránh xa một khu vực. Việc chuyển hướng khỏi Biển Đỏ xảy ra sau khi chỉ một vài tàu container bị tấn công vào giữa tháng 12/2023 – đây là tất cả những gì cần thiết để bắt đầu các cuộc chuyển hướng đang tiếp diễn", ông Jensen giải thích.
Việc đóng cửa hoàn toàn Eo biển Hormuz sẽ có tác động rất lớn đến chuỗi cung ứng container, vì nó sẽ cắt đứt hiệu quả các trung tâm trung chuyển của Dubai và Abu Dhabi, đồng thời cắt đứt các tuyến xuất nhập khẩu của các cảng cửa ngõ vùng Vịnh tại Ả Rập Xê-út, Qatar, Bahrain, Kuwait và Iraq.
Điều này cũng có thể khiến giá cước vận chuyển tăng vọt, nhà phân tích trưởng của Xeneta, Peter Sand, cho biết.
"Bất kỳ đợt đóng cửa Eo biển Hormuz nào cũng sẽ khiến các dịch vụ phải định tuyến lại. Sự gián đoạn và tắc nghẽn cảng cũng không thể tránh khỏi, cũng như khả năng giá dầu tăng cao, tất cả sẽ khiến giá cước vận chuyển container đường biển tăng đột biến, và các hãng vận tải cũng có khả năng thúc đẩy phụ phí an ninh đối với các giao dịch này", ông Sand nói.
"Sự leo thang này cũng khiến khả năng quay trở lại Biển Đỏ của các tàu container quy mô lớn có vẻ ít khả thi hơn – một tình huống vẫn tiếp tục tác động lớn đến giá vận chuyển container đường biển, 18 tháng kể từ khi Houthi bắt đầu tấn công các tàu trong khu vực", ông nói thêm.
Minh Đức (Theo gCaptain, CNBC)