Trong vài tuần gần đây, các cơ quan quản lý Trung Quốc đã yêu cầu những dự án trung tâm dữ liệu có tiến độ triển khai dưới 30% phải gỡ bỏ toàn bộ chip nước ngoài đã lắp đặt hoặc hủy kế hoạch mua các loại chip này. Với các dự án đã ở giai đoạn thi công nâng cao, quyết định sẽ được xem xét từng trường hợp cụ thể.
Động thái này được xem là một trong những bước đi cứng rắn nhất của Trung Quốc nhằm loại bỏ công nghệ nước ngoài khỏi hạ tầng chiến lược, trong bối cảnh căng thẳng thương mại với Mỹ tạm lắng, và là nỗ lực mới nhất trong tham vọng tự chủ chip AI.
Nguồn: ajot.com
Doanh nghiệp Mỹ chịu tác động nặng nề
Việc tiếp cận các chip AI tiên tiến, bao gồm sản phẩm của Nvidia (NVDA.O), từ lâu đã là tâm điểm trong cuộc cạnh tranh công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc.
Tổng thống Mỹ Donald Trump nói trong một cuộc phỏng vấn phát sóng sau cuộc gặp với Chủ tịch Tập Cận Bình tuần trước, rằng Washington sẽ “để Trung Quốc tiếp cận Nvidia, nhưng không phải với loại chip tiên tiến nhất”.
Tuy nhiên, chỉ vài ngày sau, lệnh cấm mới của Bắc Kinh đã dập tắt hy vọng của Nvidia trong việc giành lại thị phần tại Trung Quốc, đồng thời mở rộng cơ hội cho các đối thủ trong nước như Huawei.
Các nguồn tin cho biết hiện chưa rõ liệu hướng dẫn này áp dụng trên toàn quốc hay chỉ tại một số tỉnh. Họ cũng từ chối tiết lộ cơ quan quản lý nào đã ban hành chỉ thị do tính nhạy cảm của vấn đề.
Ngoài Nvidia, các hãng sản xuất chip nước ngoài bị ảnh hưởng còn có AMD (AMD.O) và Intel (INTC.O) - hai nhà cung cấp chính cho các trung tâm dữ liệu Trung Quốc.
Cơ quan Quản lý Không gian mạng Trung Quốc (CAC) và Ủy ban Cải cách và Phát triển quốc gia (NDRC) không phản hồi yêu cầu bình luận, trong khi Intel từ chối đưa ra ý kiến và Nvidia cùng AMD không trả lời.
Nvidia - “nạn nhân lớn nhất”
Theo thống kê của Reuters, từ năm 2021 đến nay, hơn 100 tỷ USD vốn nhà nước đã được rót vào các dự án trung tâm dữ liệu AI tại Trung Quốc. Hầu hết các dự án này đều có một phần vốn nhà nước, khiến phạm vi áp dụng của quy định mới có thể rất rộng.
Một trong những dự án đầu tiên bị ảnh hưởng là một cơ sở ở miền Tây Bắc Trung Quốc, do một công ty tư nhân phát triển nhưng có nhận vốn hỗ trợ của nhà nước, đã bị đình chỉ trước khi khởi công vì dự kiến sử dụng chip Nvidia.
Bắc Kinh từ lâu đã bày tỏ sự bức xúc với các hạn chế xuất khẩu của Washington, vốn nhằm kìm hãm sự phát triển công nghệ của Trung Quốc. Đáp lại, Trung Quốc liên tục ban hành các biện pháp trả đũa để giảm phụ thuộc vào công nghệ Mỹ. Mỹ biện minh cho các hạn chế này bằng lý do lo ngại quân đội Trung Quốc có thể lợi dụng chip AI để tăng cường năng lực chiến đấu.
Đầu năm nay, Trung Quốc đã khuyến cáo các tập đoàn công nghệ trong nước hạn chế mua chip Nvidia tiên tiến vì lý do an ninh, đồng thời trình diễn một trung tâm dữ liệu mới chỉ sử dụng chip AI nội địa.
Trước đó, vào năm 2023, Trung Quốc cũng cấm sản phẩm của hãng Micron (MU.O) trong hạ tầng trọng yếu - một động thái khiến hãng sản xuất chip nhớ lớn nhất của Mỹ buộc phải rút khỏi thị trường máy chủ Trung Quốc trong năm nay.
Thị phần Nvidia sụt từ 95% xuống 0%
Giám đốc điều hành Nvidia Jensen Huang đã nhiều lần vận động Tổng thống Trump và nội các cho phép nối lại hoạt động xuất khẩu chip sang Trung Quốc, lập luận rằng giữ cho ngành AI Trung Quốc phụ thuộc vào phần cứng Mỹ là lợi ích chiến lược của Washington.
Tuy nhiên, theo dữ liệu của công ty, thị phần của Nvidia tại Trung Quốc hiện chỉ còn 0%, so với 95% vào năm 2022.
Việc bị loại khỏi các dự án trọng điểm có vốn nhà nước sẽ khiến doanh thu từ thị trường Trung Quốc của Nvidia và các hãng nước ngoài sụt giảm mạnh, ngay cả khi hai bên đang đàm phán về việc cho phép nối lại xuất khẩu chip tiên tiến.
Hướng dẫn mới cũng bao gồm cả chip H20 - dòng sản phẩm tiên tiến nhất mà Mỹ cho phép Nvidia bán tại Trung Quốc - cùng với các chip mạnh hơn như B200 và H200. Hai loại chip sau bị cấm xuất khẩu trực tiếp sang Trung Quốc, nhưng vẫn xuất hiện phổ biến qua các kênh “xám”.
Cơ hội và rủi ro cho doanh nghiệp Trung Quốc
Quy định mới giúp mở rộng thị phần cho các nhà sản xuất chip nội địa, trong đó nổi bật là Huawei Technologies, Cambricon Technologies (688256.SS) và các startup như MetaX, Moore Threads và Enflame. Các sản phẩm của họ hiện đã đạt mức tương đương một số dòng chip của Nvidia, song vẫn gặp khó khăn trong việc chiếm lĩnh thị trường do các nhà phát triển quen thuộc với hệ sinh thái phần mềm ổn định của Nvidia.
Tuy vậy, giới quan sát cảnh báo rằng lệnh cấm này có thể khiến khoảng cách năng lực AI giữa Mỹ và Trung Quốc ngày càng nới rộng.
Trong khi các “ông lớn” công nghệ Mỹ như Microsoft, Meta hay OpenAI đang rót hàng trăm tỷ USD vào các trung tâm dữ liệu sử dụng chip Nvidia tiên tiến nhất, thì các nhà sản xuất chip hàng đầu của Trung Quốc như SMIC vẫn chịu hạn chế nghiêm trọng do lệnh cấm thiết bị sản xuất bán dẫn từ phía Mỹ, khiến khả năng sản xuất chip tiên tiến bị bóp nghẹt.
Quỳnh Vũ