Theo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương Việt Nam), 6 tháng đầu năm 2025, ngành hàng rau quả ước thu về hơn 3 tỷ USD từ xuất khẩu, giảm 9,7% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, khó khăn liên quan chủ yếu do xuất khẩu trái sầu riêng bị kiểm dịch ngặt nghèo từ thị trường Trung Quốc dẫn tới sụt giảm sản lượng.
Ngoài ra, theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường Việt Nam, tổng giá trị xuất khẩu rau quả 6 tháng đầu năm vẫn giảm 8,4% so với cùng kỳ năm 2024. Nguyên nhân được cho là do sự sụt giảm mạnh của ngành hàng sầu riêng. Sau khi có thông tin từ phía Trung Quốc siết chặt kiểm định chất cadimi, vàng O, phía Bộ Nông nghệp và môi trường đã liên tục có những chỉ đạo sát sao về quản lý chất lượng để ngành hàng này sớm lấy lại vị thế trong xuất khẩu.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường dự báo xuất khẩu sầu riêng có khả năng phục hồi từ quý III/2025, đặc biệt vào mùa vụ chính từ tháng 8 đến tháng 10. Tuy nhiên, mức phục hồi vẫn phụ thuộc lớn vào việc doanh nghiệp và nông dân có duy trì được điều kiện an toàn thực phẩm như đã cam kết. Nếu tình trạng vi phạm còn tái diễn thì rủi ro xuất khẩu ngành hàng này vẫn còn rất lớn.
Ngược lại, theo tờ South China Morning Post (SCMP), Tổng cục Hải quan Trung Quốc hiện yêu cầu tăng cường kiểm tra an toàn trước khi xuất khẩu và kiểm tra tuân thủ quy định trước khi các lô hàng rời khỏi quốc gia nguồn, kèm theo báo cáo kiểm tra "đạt chuẩn" đối với sầu riêng.
Theo các quy định nghiêm ngặt hơn, sầu riêng Việt Nam phải chịu sự kiểm tra "theo từng lô" - bất kỳ quả nào không đạt chuẩn sẽ bị trả lại hoặc tiêu hủy, và các nhà xuất khẩu sẽ bị đình chỉ việc vận chuyển trái cây sang Trung Quốc.
Trung Quốc là quốc gia nhập khẩu sầu riêng lớn nhất thế giới, một quả sầu riêng 6kg tại đây có giá lên tới 200 nhân dân tệ (29 USD). Sầu riêng đặc biệt được ưa chuộng bởi các gia đình trung lưu cũng như những người làm món tráng miệng và những người tặng quà cho các dịp như đám cưới.
Việt Nam đã cạnh tranh với Thái Lan, nguồn cung sầu riêng tươi nhập khẩu hàng đầu của Trung Quốc để giành thị phần kể từ giữa năm 2022. Trung Quốc cũng cho phép Campuchia, Malaysia và Philippines xuất khẩu sầu riêng tươi.
Lim Chin Khee, cố vấn của Học viện Durian - tổ chức tại Malaysia đào tạo người trồng sầu riêng địa phương cho biết các cuộc kiểm tra hải quan siết chặt của Trung Quốc đang "làm chậm quá trình phân phối và ảnh hưởng đến doanh thu" của sầu riêng từ Việt Nam cũng như nhiều quốc gia khác.
Trong khi đó, Thái Lan hiện vẫn giữ vững vị trí là nguồn nhập khẩu hàng đầu của Trung Quốc, tiếp theo là Việt Nam và các quốc gia Đông Nam Á khác.
"Người trồng và thương lái Việt Nam cần đáp ứng các tiêu chuẩn…Năm nay, tôi nghĩ họ có thể bị ảnh hưởng nhiều, nhưng người trồng và thương lái sẽ rút kinh nghiệm”, ông Nguyễn Thành Trung, nhà khoa học chính trị tại Đại học Fulbright Việt Nam cho biết.
Hạc Hiên / Theo SCMP