Theo Tổ chức Xúc tiến Thương mại Nhật Bản (JETRO), gần đây, số lượng các doanh nghiệp Nhật Bản trong nội địa đến cơ quan này để phàn nàn và “cầu cứu” vì thiếu đất hiếm (rare earth) gia tăng kỷ lục. Nhiều hiệp hội doanh nghiệp Nhật Bản cũng cho biết, trong khoảng 3 tháng trở lại đây, hàng loạt doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp sản xuất linh kiện – phụ tùng ô tô, các sản phẩm liên quan đến chất bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, đang rơi vào tình trạng đình trệ sản xuất vì không đủ nguyên liệu, vật tư, do nguồn cung đất hiếm, nam châm… từ Trung Quốc bị thu hẹp đáng kể.
Thiếu đất hiếm sẽ gây cú sốc lớn cho nhiều doanh nghiệp Nhật Bản. Ảnh: Jiji Press
Các doanh nghiệp buộc phải kéo dài thời hạn giao hàng hoặc từ chối nhận các đơn hàng mới, mặc dù bị khách hàng truyền thống liên tục thúc ép. Trong khi đó, các chuyên gia cảnh báo, do đất hiếm là nguyên vật liệu đặc biệt được sử dụng rộng rãi trong nhiều ngành sản xuất trọng điểm, ảnh hưởng từ việc nguồn cung bị thu hẹp sẽ tiếp tục lan rộng trong thời gian tới.
Ông Kamiya Norio – chuyên gia thương mại quốc tế phân tích: “Việc Trung Quốc siết chặt quy chế xuất khẩu đất hiếm chủ yếu là do hàng rào thuế quan của Mỹ. Trung Quốc cũng đã yêu cầu phía Mỹ nới lỏng các quy chế liên quan. Tuy nhiên, đây là mặt hàng đặc biệt được sử dụng cho công nghệ cao mang tính chiến lược, bao gồm cả trí tuệ nhân tạo (AI), chất bán dẫn… do đó, phía Mỹ sẽ không dễ dàng nới lỏng cho đối thủ cạnh tranh trực tiếp. Nhìn từ góc độ này có thể thấy, Trung Quốc cũng sẽ không nới lỏng quy chế xuất khẩu đất hiếm một cách đơn giản”.
Trong bối cảnh đó, giới kinh tế Nhật Bản lên tiếng yêu cầu Chính phủ nước này đẩy mạnh đàm phán với phía Trung Quốc về việc nới lỏng các quy chế liên quan đến xuất nhập khẩu đất hiếm, song song với việc tìm kiếm các nguồn cung mới, nhằm giảm thiểu sự lệ thuộc vào một số ít nguồn cung chủ yếu như hiện nay.
Tuấn Nhật-Ngọc Huân/VOV-Tokyo