Những nút thắt khó gỡ của thị trường bất động sản hiện nay
Theo nhận định của TS. Nguyễn Văn Đính, Chủ tịch Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS), các hoạt động giao dịch bất động sản tại Việt Nam lâu nay luôn bị "xé lẻ" và phân mảnh qua nhiều cơ quan quản lý khác nhau như thuế, tài nguyên môi trường, quy hoạch, công chứng, và tín dụng. Sự phân mảnh này dẫn đến việc dữ liệu bị tách biệt, thiếu đồng bộ, buộc người dân phải mất rất nhiều thời gian, công sức đi lại giữa các nơi để hoàn tất một giao dịch.
Quan trọng hơn, sự thiếu minh bạch và không đồng nhất của dữ liệu thị trường đã tạo ra môi trường lý tưởng cho các hành vi tiêu cực như thao túng giá, lướt sóng, trốn thuế và rửa tiền. Khi thông tin thị trường không công khai, các hành vi "bơm thổi giá" sẽ dễ dàng xảy ra, gây rủi ro lớn cho người mua nhà ở thực và tiềm ẩn nguy cơ hình thành bong bóng bất động sản.
Trung tâm giao dịch bất động sản Quốc gia, mô hình lý tưởng trong thời đại số
Để khắc phục tình trạng này, Bộ Xây dựng đang triển khai Đề án Trung tâm Giao dịch Bất động sản Quốc gia trên nền tảng hạ tầng dữ liệu số đồng bộ.
Trung tâm này sẽ là nơi tập hợp, xác thực và xử lý toàn bộ thông tin liên quan đến từng tài sản nhà đất. Toàn bộ sản phẩm giao dịch sẽ được mã hóa, định danh và theo dõi biến động cùng lịch sử giao dịch.
Mục tiêu của mô hình này là đơn giản hóa thủ tục hành chính đến mức tối đa. Khi người dân có nhu cầu chuyển nhượng hay mua bán, họ chỉ cần truy cập vào hệ thống, nhập thông tin và nhận kết quả mà không cần phải tới bất kỳ cơ quan nào. Hệ thống sẽ tự động liên hệ, xác minh thông tin với các cơ quan chức năng và trả kết quả trong thời gian ngắn, có thể hoàn tất giao dịch chỉ trong một ngày.
TS. Nguyễn Văn Đính khẳng định: "Trung tâm này không nhằm kiểm soát người dân mua bán, mà để chống thao túng, lướt sóng, trốn thuế và rửa tiền." Khi dữ liệu thị trường trở nên minh bạch, hành vi bơm thổi giá sẽ bị hạn chế. Đồng thời, Nhà nước sẽ chịu trách nhiệm pháp lý đối với dữ liệu đó, thay vì bắt người dân tự đi xác minh ở hàng loạt cơ quan.
Cũng cần lưu ý rằng, Trung tâm Giao dịch Bất động sản Quốc gia không thay thế mà là công cụ hỗ trợ các cơ quan chức năng hiện hành (Thuế, Tài nguyên Môi trường, Quy hoạch...). Các đơn vị này vẫn giữ nguyên nhiệm vụ, nhưng thực hiện qua nền tảng số thay vì các trụ sở giao dịch riêng lẻ, góp phần giảm mạnh chi phí hành chính và cắt giảm nhân sự trung gian.
Người dân có thể kỳ vọng vào lợi ích và tính khả thi của dự án này
Lợi ích đầu tiên mà mô hình này mang lại là cho người dân, khi giao dịch trở nên nhanh chóng hơn, minh bạch hơn và chi phí thấp hơn đáng kể. Việc này đồng thời tạo ra một hạ tầng dữ liệu mở, giúp Nhà nước quản lý thị trường hiệu quả hơn và giảm rủi ro pháp lý cho cả người dân lẫn doanh nghiệp.
Song song với Trung tâm dữ liệu, Chính phủ cũng đang điều chỉnh hệ thống tín dụng theo hướng sàng lọc kỹ các khoản vay, hạn chế cấp vốn cho nhà đầu cơ, và khuyến khích người mua nhà ở thực. Các công cụ kiểm soát rủi ro bong bóng như thuế tài sản và thuế giao dịch ngắn hạn (thuế đánh vào đầu cơ) cũng đang được nghiên cứu để áp dụng trong vài năm tới.
Về tính khả thi, Bộ Xây dựng đã lựa chọn Tập đoàn Viettel, đơn vị có năng lực mạnh về công nghệ và hạ tầng số tham gia xây dựng hệ thống. Kinh nghiệm quốc tế cũng cho thấy mô hình này hoàn toàn khả thi, như tại Trung Quốc, người dân có thể hoàn tất giao dịch và nhận "sổ đỏ" chỉ sau khoảng 3 giờ đồng hồ nhờ hệ thống dữ liệu liên thông. Với nền tảng công nghệ và sự phối hợp đồng bộ, mô hình Trung tâm Giao dịch Bất động sản Quốc gia hứa hẹn sẽ mang lại sự chuyển biến tích cực, hiện đại và minh bạch hóa thị trường Việt Nam.