Trường công cung cấp dịch vụ giáo dục chất lượng cao, Bộ nên rà soát đảm bảo công bằng công-tư

8 giờ trướcBài gốc

Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội đã tổng kết thí điểm chương trình đào tạo song bằng (tích hợp chương trình giáo dục quốc gia Việt Nam với Chương trình quốc tế Cambridge) ở trường công lập và đề xuất mở rộng, tiếp tục đào tạo ở trường công.

Cụ thể, Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội đề nghị thành phố sớm phê duyệt Đề án “Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện thành phố Hà Nội giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến năm 2045”, trong đó có nội dung dạy học các môn Toán, Khoa học Tự nhiên và Tin học bằng tiếng Anh, làm cơ sở để triển khai song song 2 mô hình gồm: Chương trình tích hợp quốc tế và chương trình tăng cường năng lực tiếng Anh trong dạy học các môn Khoa học.

Điều này khiến một số đại biểu Quốc hội băn khoăn khi trường công lập cũng được triển khai các dịch vụ giáo dục chất lượng cao như trường tư thục, có thể tạo ra sự cạnh tranh không công bằng khi trường công đã được Nhà nước hỗ trợ về đất đai, cơ sở vật chất...

Xác định rõ mục tiêu và đối tượng phục vụ, tránh chồng lấn với trường tư

Chia sẻ với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga - Ủy viên Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội khẳng định cần xác định rõ mục tiêu và đối tượng phục vụ của mô hình đề án để tránh chồng lấn với dịch vụ của trường tư.

Việc triển khai đồng thời hai mô hình này là một bước đi thể hiện quyết tâm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, hướng đến việc hình thành những thế hệ học sinh có năng lực ngoại ngữ và tư duy khoa học tốt, đáp ứng yêu cầu hội nhập. Tuy nhiên, để bảo đảm hiệu quả và tính công bằng, nhất thiết phải xác định rõ mục tiêu và đối tượng phục vụ.

Các chương trình chất lượng cao trong trường công cần ưu tiên phục vụ đối tượng học sinh phổ thông đang theo học tại trường, đặc biệt là nhóm có năng lực học tập tốt, có khả năng tiếp thu chương trình bằng tiếng Anh nhưng không có điều kiện tiếp cận các dịch vụ giáo dục tư thục.

Điều này vừa bảo đảm định hướng công bằng xã hội, vừa tránh việc trường công tập trung vào lĩnh vực vốn là thế mạnh của trường tư, gây ra sự chồng lấn, cạnh tranh trực tiếp không cần thiết.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga - Ủy viên Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội. Ảnh: NVCC

Cũng theo Ủy viên Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội, nguy cơ cạnh tranh không công bằng giữa trường công và trường tư là có thật nếu trường công tận dụng lợi thế về cơ sở vật chất, đội ngũ và nguồn lực từ ngân sách nhà nước để cung cấp các dịch vụ giáo dục chất lượng cao tương tự khối tư nhân.

Điều này có thể khiến các cơ sở tư thục vốn phải tự đầu tư toàn bộ gặp khó khăn trong duy trì hoạt động và mở rộng đầu tư. Về lâu dài, sự mất cân đối này sẽ làm suy giảm động lực xã hội hóa giáo dục.

Do đó, cần phân định rõ ràng giữa nhiệm vụ chính trị, công ích của trường công và các dịch vụ bổ trợ. Trường công vẫn có thể triển khai các mô hình chất lượng cao, nhưng phải đặt trong khuôn khổ pháp lý minh bạch, đặc biệt là về tài chính, để bảo đảm không sử dụng ngân sách nhà nước cho mục tiêu cạnh tranh trực tiếp với trường tư.

Đồng quan điểm, Đại biểu Quốc hội Trịnh Thị Tú Anh - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng cũng lo ngại về khả năng có sự cạnh tranh không công bằng giữa trường công và trường tư.

Với sự hỗ trợ từ ngân sách nhà nước, trường công có khả năng triển khai các chương trình giáo dục chất lượng cao, như chương trình tích hợp quốc tế, với mức chi phí thấp hơn.

Điều này có thể làm giảm sức hút của trường tư, ảnh hưởng đến dòng vốn đầu tư vào giáo dục tư nhân và làm suy giảm động lực đổi mới sáng tạo của khối này.

Tuy nhiên, nếu được quản lý hợp lý, việc trường công tham gia cung cấp dịch vụ chất lượng cao lại mang đến lợi ích chung cho toàn hệ thống giáo dục. Những chương trình tiên tiến tại trường công sẽ tạo cơ hội tiếp cận công bằng hơn cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn, qua đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của thành phố.

Để hạn chế nguy cơ cạnh tranh không lành mạnh, cần xây dựng cơ chế giám sát chặt chẽ, bảo đảm rằng các dịch vụ nâng cao tại trường công được triển khai đúng với mục tiêu công ích, không trở thành công cụ cạnh tranh trực tiếp với trường tư. Đồng thời, việc thúc đẩy mô hình hợp tác công - tư sẽ giúp hai khối bổ trợ cho nhau, thay vì cạnh tranh.

Việc phân định rõ ranh giới giữa dịch vụ giáo dục cơ bản do ngân sách nhà nước bảo đảm và các dịch vụ giáo dục nâng cao do thị trường tư nhân đáp ứng là hết sức cần thiết. Theo Đại biểu Quốc hội Trịnh Thị Tú Anh, cần xây dựng một khung pháp lý chi tiết.

“Những dịch vụ giáo dục cơ bản, như chương trình giáo dục phổ thông tiêu chuẩn, phải được ngân sách nhà nước chi trả toàn bộ nhằm bảo đảm quyền tiếp cận công bằng cho mọi học sinh.

Ngược lại, các dịch vụ nâng cao như chương trình tích hợp quốc tế hay tăng cường tiếng Anh tại trường công nên được triển khai trên cơ sở tự nguyện, với mức thu phí hợp lý, minh bạch và chỉ áp dụng cho học sinh có nhu cầu.

Bên cạnh đó, cần thiết lập cơ chế giám sát độc lập từ Bộ Giáo dục và Đào tạo để bảo đảm trường công không lạm dụng nguồn lực công vào việc mở rộng quá mức các dịch vụ nâng cao, gây ảnh hưởng đến hoạt động của khu vực tư nhân. Hội đồng giám sát này nên có sự tham gia của đại diện cả hai khối công và tư để bảo đảm tính khách quan, minh bạch và công bằng.

Ngoài ra, cần ban hành các hướng dẫn cụ thể về mức phí cũng như phạm vi triển khai dịch vụ nâng cao tại trường công, đồng thời khuyến khích mô hình hợp tác công - tư trong việc chia sẻ nguồn lực như giáo viên, cơ sở vật chất.

Cách tiếp cận này không chỉ giúp phân định rõ ràng ranh giới giữa hai khối, mà còn tạo điều kiện để bổ trợ lẫn nhau, hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục một cách toàn diện và bền vững”, đại diện Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng bày tỏ.

Cùng chia sẻ về vấn đề này, Đại biểu Quốc hội Trương Xuân Cừ - Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội cho rằng nâng cao chất lượng giáo dục, cả ở trường công và trường tư là một yêu cầu tất yếu và cấp bách trong bối cảnh hiện nay.

Đây là quan điểm đúng đắn và toàn diện, giúp chúng ta có một cái nhìn tổng thể về sự phát triển của nền giáo dục. Việc đầu tư và nâng cao chất lượng một số trường công, đặc biệt là trong các lĩnh vực như tiếng Anh và các kiến thức chuyên sâu mà lâu nay chưa được chú trọng, là điều cần thiết.

Tuy nhiên, cần thẳng thắn nhìn nhận rằng việc tất cả các trường công đều đạt được chất lượng vượt trội, thậm chí ngang bằng hoặc hơn hẳn những trường tư trọng điểm hiện nay, là một điều rất khó khăn và cần nhiều thời gian.

Với Đề án “Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện thành phố Hà Nội giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến năm 2045”, chắc chắn sẽ có sự cải tiến và nâng cao chất lượng ở nhiều trường công, đặc biệt là các trường trọng điểm tại thành phố Hà Nội. Điều này không chỉ tạo động lực cho các trường công mà còn thúc đẩy các trường tư tiếp tục nâng cấp để duy trì vị thế của mình.

Đại biểu Quốc hội Trương Xuân Cừ - Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội. Ảnh: quochoi.vn

Đẩy mạnh xã hội hóa giáo dục bằng chính sách "hỗ trợ đúng, giám sát chặt"

Để khuyến khích khu vực tư nhân tiếp tục đầu tư mạnh mẽ vào lĩnh vực giáo dục, theo Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga, nhà nước cần duy trì và hoàn thiện chính sách xã hội hóa theo nguyên tắc cốt lõi là “hỗ trợ đúng, giám sát chặt”. Đây là kim chỉ nam để vừa tạo động lực cho khu vực tư nhân phát triển, vừa đảm bảo chất lượng giáo dục toàn diện.

“Về phương diện hỗ trợ, cần áp dụng các chính sách ưu đãi đủ mạnh và hấp dẫn về đất đai, thuế và tín dụng. Những ưu đãi này nên được tập trung vào các dự án giáo dục của tư thục, đặc biệt là những dự án phục vụ nhóm học sinh yếu thế hoặc ở các vùng khó khăn, nơi mà nguồn lực công còn hạn chế.

Các ưu đãi này sẽ giúp giảm gánh nặng tài chính ban đầu, khuyến khích các nhà đầu tư tư nhân mạnh dạn tham gia vào những lĩnh vực giáo dục còn nhiều thách thức.

Về mặt thủ tục hành chính, nhà nước cần khẩn trương cải cách quy trình cấp phép, cắt giảm tối đa những thủ tục hành chính không cần thiết. Mục tiêu là tạo ra một môi trường đầu tư thông thoáng, nhanh gọn, nhưng vẫn phải đảm bảo yêu cầu nghiêm ngặt về kiểm định chất lượng.

Về công tác giám sát, một hệ thống kiểm định độc lập cần được xây dựng để đánh giá định kỳ chất lượng giảng dạy và cơ sở vật chất đối với cả trường công và trường tư. Điều này nhằm đảm bảo tất cả các cơ sở giáo dục đều tuân thủ và duy trì một chuẩn chung về chất lượng, tạo ra sự cạnh tranh lành mạnh và công bằng.

Cuối cùng, về liên kết, nhà nước nên khuyến khích mô hình hợp tác công - tư trong đào tạo. Các hình thức hợp tác này có thể bao gồm việc chia sẻ cơ sở vật chất, luân chuyển đội ngũ giáo viên có chất lượng và cùng triển khai các hoạt động giáo dục cộng đồng”, Ủy viên Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội nêu quan điểm.

Trong khi đó, Đại biểu Quốc hội Trịnh Thị Tú Anh cho rằng, trong bối cảnh khuyến khích xã hội hóa giáo dục, các chính sách ưu đãi như giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cho các trường tư đạt tiêu chuẩn chất lượng, hỗ trợ vay vốn lãi suất thấp để đầu tư cơ sở vật chất, và ưu đãi về đất đai sẽ tạo động lực mạnh mẽ cho khu vực tư nhân phát triển. Những chính sách này giúp giảm gánh nặng tài chính, khuyến khích các nhà đầu tư tư nhân tiếp tục mở rộng và nâng cấp cơ sở giáo dục.

Đồng thời, cần thiết lập một hệ thống kiểm định chất lượng thống nhất, áp dụng cho cả trường công và trường tư, với các tiêu chí rõ ràng về cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên và kết quả học tập. Việc kiểm tra định kỳ sẽ đảm bảo rằng mọi học sinh, dù học ở trường công hay tư, đều nhận được nền giáo dục chất lượng, từ đó bảo đảm sự công bằng.

Hơn nữa, việc thúc đẩy các chương trình hợp tác công - tư, như chia sẻ nguồn lực giáo viên hoặc tổ chức các khóa đào tạo chung, sẽ giúp khu vực tư nhân cảm thấy được hỗ trợ thay vì bị cạnh tranh. Các chính sách này không chỉ khuyến khích đầu tư mà còn tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, mang lại lợi ích lâu dài cho học sinh.

Đại biểu Quốc hội Trịnh Thị Tú Anh - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng. Ảnh: NVCC

“Tôi đề xuất rằng đề án cần xác định rõ ràng phạm vi triển khai các chương trình nâng cao tại trường công, tập trung vào việc hỗ trợ học sinh từ các gia đình có thu nhập trung bình và thấp, nhằm đảm bảo tính công bằng xã hội. Việc này giúp tránh sự chồng lấn với các dịch vụ của trường tư, vốn thường phục vụ nhóm học sinh có khả năng chi trả cao hơn.

Ngoài ra, nên thành lập một hội đồng tư vấn độc lập với sự tham gia của đại diện từ cả trường công và trường tư, nhằm giám sát việc triển khai đề án và đánh giá tác động của nó đến môi trường cạnh tranh hàng năm. Hội đồng này sẽ đảm bảo rằng các chương trình nâng cao tại trường công được thực hiện đúng mục tiêu công ích, không gây bất lợi cho khu vực tư nhân.

Đề án nên khuyến khích các mô hình hợp tác công - tư, như tổ chức các chương trình liên kết đào tạo hoặc chia sẻ nguồn lực giáo viên và cơ sở vật chất. Những sáng kiến này không chỉ giúp nâng cao năng lực học sinh mà còn thúc đẩy sự bổ trợ lẫn nhau giữa hai khối, tạo nên một hệ thống giáo dục bền vững, công bằng và hiệu quả”, Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh cho hay.

Để đáp ứng nhu cầu phát triển của xã hội, chủ trương xã hội hóa giáo dục là tất yếu. Đại biểu Quốc hội Trương Xuân Cừ cũng nhấn mạnh nhà nước cần có các chính sách để khuyến khích khu vực tư nhân tiếp tục đầu tư vào lĩnh vực này.

Mặc dù vậy, cần quán triệt quan điểm của Đảng về xã hội hóa giáo dục: những gia đình có điều kiện nên tiếp tục đầu tư cho con em học tại trường tư và không nên trông chờ vào sự hỗ trợ quá nhiều từ nhà nước.

“Với chủ trương xã hội hóa, nhà nước không thể hoàn toàn đứng ra đảm bảo tất cả các dịch vụ giáo dục bằng ngân sách. Do đó, các trường tư vẫn sẽ có chỗ đứng và tiếp tục phát triển theo đúng quy luật thị trường, bởi nhu cầu về một môi trường giáo dục thiết thực và chất lượng cao vẫn luôn tồn tại.

Chất lượng giáo dục phụ thuộc vào nhiều yếu tố, không đơn thuần chỉ là hỗ trợ từ Nhà nước. Dù trường công có được đầu tư đến đâu, để vượt qua được các trường chuẩn quốc tế hay trường tư thục có chất lượng cao là điều còn rất xa”, đại biểu Trương Xuân Cừ nói thêm.

Đình Nam

Nguồn Giáo Dục VN : https://giaoduc.net.vn/truong-cong-cung-cap-dich-vu-giao-duc-chat-luong-cao-bo-nen-ra-soat-dam-bao-cong-bang-cong-tu-post253712.gd