Truy xuất nguồn gốc để hàng giả không còn chỗ đứng

8 giờ trướcBài gốc

Xây Hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử

Theo ông Lưu Mạnh Tưởng - Phó cục trưởng Cục Hải quan, công tác kiểm tra, giám sát hàng hóa nhập khẩu là một trong những khâu đầu tiên giúp phát hiện và ngăn chặn hàng giả, hàng vi phạm.

Tuy nhiên, trong thực tế triển khai, lực lượng hải quan gặp không ít vướng mắc do chưa có sự thống nhất trong quy định pháp luật, đặc biệt là về khái niệm “hàng giả”.

Phó cục trưởng Cục Hải quan Lưu Mạnh Tưởng kiến nghị nhiều giải pháp chống hàng giả tại cuộc họp với Văn phòng thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia.

Theo ông Tưởng, hiện pháp luật mới chỉ liệt kê các hành vi vi phạm, chứ chưa có một khái niệm chung mang tính bao quát, có giá trị pháp lý cao. Có loại hàng giả được xác định theo hàm lượng hoạt chất, có loại lại dựa trên nhãn mác, xuất xứ hoặc chất lượng.

Trên thực tế, chính sự khác biệt này khiến các cơ quan thực thi lúng túng, thậm chí có lúc mâu thuẫn trong quá trình xử lý.

Một ví dụ cụ thể là sự chồng chéo giữa Luật Dược và Nghị định 98/2020/NĐ-CP. Theo Luật Dược, thuốc không đạt tiêu chuẩn chất lượng chưa được coi là thuốc giả; nhưng theo Nghị định 98, nếu hàm lượng hoạt chất chính dưới 70% thì bị xử lý như hàng giả. Những quy định chưa thống nhất như vậy làm giảm hiệu quả thực thi, gây khó khăn cho lực lượng chức năng.

Đại diện Cục Hải quan chia sẻ thêm, hàng giả hiện nay không chỉ làm nhái bao bì, nhãn mác mà còn giả cả về chất lượng và công nghệ sản xuất, khiến việc nhận diện ngày càng khó khăn. Nhiều sản phẩm giả được làm tinh vi đến mức ngay cả cơ quan kiểm định cũng khó phát hiện nếu thiếu thiết bị, công nghệ chuyên dụng.

Để khắc phục tình trạng này, ông Lưu Mạnh Tưởng kiến nghị các bộ, ngành cần phối hợp rà soát, thống nhất tiêu chuẩn kỹ thuật, quy chuẩn chất lượng và cơ chế giám định hàng hóa. Nhất là trong bối cảnh có nhiều cơ quan cùng tham gia giám định, mỗi nơi có quy chuẩn riêng, nhiều khi dẫn đến kết quả không thống nhất.

Việc sớm xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về hàng hóa, kết nối thông tin giữa Hải quan, Công thương, Y tế, Khoa học - Công nghệ và các bộ, ngành khác cũng hết sức cần thiết. Khi có dữ liệu đồng bộ, lực lượng chức năng mới có thể kiểm soát, phát hiện và xử lý vi phạm hiệu quả hơn.

Cũng theo ông Tưởng, cùng với việc hoàn thiện pháp luật, ứng dụng công nghệ là giải pháp then chốt trong quản lý. Hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử, tích hợp dữ liệu hàng hóa, sẽ giúp cả cơ quan chức năng lẫn người dân, doanh nghiệp dễ dàng kiểm tra, xác thực thông tin sản phẩm. Khi người tiêu dùng có thể trở thành “người kiểm định”, hàng giả sẽ không còn chỗ đứng.

Nhận diện rủi ro sớm

Ở góc độ thương mại điện tử, ông Hoàng Ninh - Phó cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công thương) khẳng định việc xây dựng Luật Thương mại điện tử (sửa đổi) là yêu cầu cấp bách trong bối cảnh thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ, song tiềm ẩn nhiều rủi ro về hàng giả, hàng nhái, hàng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Thống kê của Bộ Công thương cho thấy, thương mại điện tử Việt Nam đã trở thành trụ cột của nền kinh tế số, với quy mô thị trường năm 2023 đạt 20,5 tỷ USD, tăng 25% so với năm 2022 và đến năm 2024 đã vượt mốc 25 tỷ USD, đưa Việt Nam vào nhóm 10 quốc gia có tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử nhanh nhất thế giới. Tuy nhiên, cùng với sự bùng nổ đó là nhiều hành vi vi phạm pháp luật, gây thiệt hại cho doanh nghiệp chân chính và làm suy giảm niềm tin thị trường.

Lực lượng chức năng triệt phá đường dây buôn bán nước khoáng Lavie giả hồi giữa tháng 10/2025. Ảnh tư liệu.

Dự thảo Luật Thương mại điện tử mới được kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý chặt chẽ hơn, chuyển tư duy quản lý từ “bị động sang chủ động”, đồng thời quy định trách nhiệm của toàn bộ hệ sinh thái thương mại điện tử thay vì chỉ tập trung vào người bán hay chủ sàn.

Theo đó, dự thảo nghiêm cấm hành vi kinh doanh hàng giả, nâng cao trách nhiệm của chủ nền tảng thương mại điện tử - yêu cầu xác thực điện tử danh tính người bán, kiểm duyệt tự động thông tin hàng hóa trước khi hiển thị, và liên đới chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại nếu không thực hiện đúng quy định.

Ngoài ra, dự thảo còn mở rộng trách nhiệm sang các đơn vị logistics, tổ chức thanh toán và nền tảng livestream, yêu cầu họ phối hợp chặt chẽ với cơ quan quản lý để ngăn chặn và báo cáo kịp thời các hành vi vi phạm. Đặc biệt, việc thành lập nền tảng quản lý thương mại điện tử và cơ sở dữ liệu liên ngành sẽ giúp nhận diện rủi ro sớm, cảnh báo và xử lý hiệu quả hơn nhờ ứng dụng dữ liệu lớn.

“Việc ban hành Luật Thương mại điện tử mới là bước tiến pháp lý quan trọng, thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong việc làm trong sạch thị trường. Tuy nhiên, luật chỉ phát huy hiệu quả nếu được hướng dẫn chi tiết, áp dụng công nghệ mạnh mẽ và có sự phối hợp quyết liệt của tất cả các bên”, ông Ninh nhấn mạnh.

Hồng Vân

Nguồn Đầu Tư : https://baodautu.vn/truy-xuat-nguon-goc-de-hang-gia-khong-con-cho-dung-d419927.html