TS Võ Trí Thành: Nói mãi về đa dạng hóa nhưng doanh nghiệp xuất khẩu vẫn loay hoay quanh vài thị trường dễ tính

44 phút trướcBài gốc

5 rào cản của thương mại Việt Nam

Tại diễn đàn "Xúc tiến xuất khẩu Việt Nam 2025 với chủ đề “Go Global – Chinh phục thị trường quốc tế” diễn ra sáng ngày 26/11 tại Hà Nội, ông Vũ Bá Phú - Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) nhận định, Việt Nam đang đứng trước thời cơ quan trọng để gia tăng thị phần nhờ độ mở cao của nền kinh tế. Số liệu 10 tháng đầu năm 2025 cho thấy xuất siêu đạt gần 20 tỷ USD, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu dự kiến cả năm vượt 900 tỷ USD - mức cao nhất từ trước tới nay.

Tuy nhiên, ông Phú cũng cảnh báo về những thách thức từ xu hướng tiêu chuẩn xanh và thương mại số. Yêu cầu đặt ra cho doanh nghiệp là phải đổi mới mạnh mẽ trong quản trị rủi ro, phát triển sản phẩm, chuẩn hóa quy trình, minh bạch nguồn gốc để thâm nhập sâu hơn vào các thị trường giá trị cao như Mỹ, EU, Nhật Bản”.

Mặc dù những con số tăng trưởng rất ấn tượng nhưng chất lượng thực sự của dòng chảy thương mại lại là vấn đề được mổ xẻ gay gắt tại diễn đàn.

Ông Vũ Bá Phú - Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương).

TS Võ Trí Thành - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh thẳng thắn chỉ ra rằng, Việt Nam tăng trưởng xuất khẩu cao, nhưng giá trị tạo ra cho doanh nghiệp Việt vẫn quá thấp. Chúng ta làm nhiều, nhưng phần ngon trong chuỗi giá trị lại nằm ở người khác”

Ông Thành liệt kê 5 rào cản lớn của thương mại Việt Nam, trong đó nổi bật là giá trị gia tăng nội địa thấp, lợi nhuận chủ yếu rơi vào tay khối FDI và sự liên kết lỏng lẻo giữa doanh nghiệp trong nước với khu vực đầu tư nước ngoài. Bên cạnh đó, tư duy thị trường vẫn còn hạn hẹp.

“Nói mãi về đa dạng hóa, nhưng thực tế ta vẫn loay hoay quanh vài thị trường dễ tính. Go Global không chỉ là đi ra thế giới, mà là mang thế giới về Việt Nam học, hiểu và làm chủ luật chơi mới”, ông Thành nhấn mạnh.

Đồng quan điểm về việc cần thay đổi vị thế của Việt Nam trong chuỗi cung ứng, ông Trần Huy Hoàn - Chuyên viên chính Vụ Kế hoạch, Tài chính và Quản lý doanh nghiệp (Bộ Công Thương), thành viên nhóm soạn thảo chương trình "Go Global" cho rằng, doanh nghiệp Việt cần thoát khỏi đáy của khâu gia công, lắp ráp.

“Chúng ta cần chuyển dịch sang nghiên cứu, thiết kế sản phẩm và kết nối trực tiếp với khách hàng, bỏ qua khâu trung gian giống như cách các doanh nghiệp Trung Quốc đã làm rất thành công. Thay vì thụ động chờ doanh nghiệp nước ngoài đến đặt hàng, chúng ta cần chủ động đầu tư ra nước ngoài để xuất khẩu gián tiếp và gia tăng sự hiện diện của Việt Nam trên toàn cầu”, ông Hoàn phân tích.

Ông Hoàn cũng chia sẻ, chương trình "Go Global" đang trình Thủ tướng Chính phủ không chỉ tập trung vào xuất khẩu hàng hóa mà còn hướng tới xuất khẩu dịch vụ và đầu tư ra nước ngoài, với nòng cốt là lực lượng doanh nghiệp có mô hình kinh doanh đổi mới sáng tạo.

Chủ động “uống nước” thay vì chờ đợi

Để hiện thực hóa khát vọng vươn ra biển lớn, sự chủ động từ phía doanh nghiệp được xem là yếu tố tiên quyết. Ông Bok Dug Gyou - Phó Giám đốc KOTRA Việt Nam đã đưa ra một so sánh đầy hình tượng: *“Ở Hàn Quốc, chúng tôi nói có thể dắt bò ra suối, nhưng không thể bắt nó uống nước. Ở Việt Nam, nhiều doanh nghiệp được dắt ra suối rồi nhưng vẫn không chịu uống”.

Ông cho rằng, các chính sách hỗ trợ chỉ là "dắt ra suối", còn việc "uống nước" - tức là trực tiếp va chạm, chấp nhận rủi ro và thay đổi để đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế - là việc doanh nghiệp phải tự làm.

Minh chứng cho tinh thần chủ động này, ông Nguyễn Quốc Khánh - Giám đốc Điều hành Nghiên cứu & Phát triển Vinamilk chia sẻ bài học kinh nghiệm từ hành trình đưa sữa Việt đi 65 quốc gia. Theo ông, tài chính là điều kiện cần, nhưng con người và tư duy kết nối mới là then chốt.

Các khách mời thảo luận tại diễn đàn.

“Khi gặp các bài toán kỹ thuật khó, chúng tôi không chỉ dựa vào nội lực mà huy động 'chất xám' từ bên ngoài thông qua mạng lưới hợp tác với các viện nghiên cứu và tập đoàn đa quốc gia. Các 'hàng rào xanh' tại châu Âu hay Mỹ vừa là thách thức nhưng cũng là cơ hội để nâng cao giá trị thương hiệu”, ông Khánh chia sẻ.

Từ góc độ doanh nghiệp thời trang, bà Đoàn Thị Bích Ngọc - Tổng giám đốc Canifa kiến nghị Chính phủ cần tập trung vào 3 trụ cột hỗ trợ: xúc tiến thương mại, cải cách thuế/thủ tục hành chính và khơi thông nguồn vốn xanh.

“Chuyển đổi xanh đòi hỏi sự kiên nhẫn và nguồn lực tài chính rất lớn. Nếu coi trọng phát triển bền vững, dòng vốn cần được khơi thông và hướng vào đúng những lĩnh vực cốt lõi này, giúp doanh nghiệp đầu tư dài hạn từ nghiên cứu đến sản xuất thành phẩm”, bà Ngọc đề xuất.

Nguyệt Minh

Nguồn Doanh Nghiệp : https://doanhnghiepvn.vn/doanh-nghiep/ts-vo-tri-thanh-noi-mai-ve-da-dang-hoa-nhung-doanh-nghiep-xuat-khau-van-loay-hoay-quanh-vai-thi-truong-de-tinh/20251126041423921