Từ A0 đến NSMO: Một năm vận hành độc lập, điều hành thị trường điện minh bạch

18 giờ trướcBài gốc

Điều độ hệ thống điện chuyển mình sau 1 năm: Giữ vững “mạch đập” năng lượng quốc gia. Ảnh: NSMO

Ngày 1/8, đánh dấu tròn một năm Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Vận hành hệ thống điện và thị trường điện Quốc gia (NSMO) chính thức vận hành theo mô hình mới – doanh nghiệp trực thuộc Bộ Công Thương. Một năm chưa phải dài, song đủ để khẳng định năng lực thích ứng và vai trò trung tâm của NSMO trong đảm bảo vận hành an toàn hệ thống điện quốc gia và điều hành thị trường điện một cách minh bạch, hiệu quả, góp phần giữ vững an ninh năng lượng quốc gia.

*Bước ngoặt lịch sử

Trước thời điểm chuyển đổi, NSMO là Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia (A0), trực thuộc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) suốt hơn ba thập kỷ, kể từ khi đường dây 500kV Bắc – Nam đầu tiên được đưa vào vận hành năm 1994. Ngày 1/8/2024, với Quyết định số 752/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, đơn vị này chính thức tách khỏi EVN, trở thành doanh nghiệp nhà nước hoạt động độc lập, đồng thời được chuyển giao về Bộ Công Thương theo Quyết định số 753/QĐ-TTg. Việc chuyển đổi này không đơn thuần là thay đổi mô hình tổ chức mà là bước đi chiến lược trong tiến trình tái cơ cấu ngành điện – một chủ trương lớn đã được Chính phủ cụ thể hóa tại Quyết định 168/QĐ-TTg ban hành từ năm 2017, hướng đến hình thành thị trường điện cạnh tranh, minh bạch, vận hành theo cơ chế thị trường và bảo đảm an ninh năng lượng dài hạn.

NSMO được giao nhiệm vụ then chốt là điều độ hệ thống điện quốc gia và điều hành giao dịch thị trường điện theo quy định của Luật Điện lực sửa đổi – Luật số 61/2024/QH15, có hiệu lực từ tháng 2/2025. Đây là đơn vị duy nhất thực hiện chức năng đặc thù này trên phạm vi cả nước. Kế thừa kinh nghiệm vận hành suốt ba thập kỷ khi còn là một bộ phận thuộc EVN, NSMO bước vào giai đoạn phát triển mới với sứ mệnh lớn hơn, gắn liền với việc vận hành an toàn, ổn định, liên tục hệ thống điện – “mạch đập” năng lượng của quốc gia, phục vụ phát triển kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội và quốc phòng an ninh.Ngay trong năm đầu tiên vận hành độc lập, NSMO đã phải đối mặt với nhiều thử thách đến từ mô hình tổ chức mới, những diễn biến khó lường của thời tiết, thủy văn và nhu cầu tiêu thụ điện gia tăng mạnh. Trong bối cảnh đó, tập thể lãnh đạo, kỹ sư và người lao động NSMO đã thể hiện tinh thần đoàn kết, chủ động và quyết liệt trong điều hành, bảo đảm hệ thống điện quốc gia luôn được vận hành ổn định, thị trường điện được điều hành công khai, minh bạch và hiệu quả.*Một năm và những dấu ấn

Một trong những dấu ấn nổi bật trong năm qua là việc NSMO góp phần quan trọng vào quá trình vận hành thành công đường dây 500kV mạch 3 từ Quảng Trạch đến Phố Nối – công trình truyền tải cấp bách có ý nghĩa chiến lược, được ví như “xương sống” mới của hệ thống điện quốc gia. NSMO đã phối hợp chặt chẽ với các đơn vị liên quan, lập phương án kỹ thuật, giám sát thi công, tổ chức đóng điện an toàn tuyệt đối, đưa vào vận hành đúng tiến độ. Với thành công này, năng lực truyền tải điện từ miền Trung ra miền Bắc đã được nâng từ 2.500 - 2.600 MW lên 4.500 - 5.000 MW, góp phần giảm nguy cơ quá tải trên lưới, bảo đảm cấp điện ổn định cho miền Bắc trong năm 2025 và những năm tiếp theo.

Năng lực điều độ của NSMO còn được khẳng định khi hệ thống điện quốc gia vẫn được vận hành an toàn trong thời điểm cơn bão số 3 (Yagi) – cơn bão có cường độ mạnh nhất đổ bộ vào Biển Đông trong 30 năm qua – đe dọa gây ảnh hưởng lớn tới lưới điện quốc gia. Bằng sự chuẩn bị kỹ lưỡng, kịch bản ứng phó chi tiết và chỉ huy quyết đoán, NSMO đã giữ ổn định vận hành hệ thống, giảm thiểu thiệt hại, rút ngắn thời gian mất điện, và nhanh chóng phục hồi phụ tải phục vụ đời sống nhân dân.Không chỉ ứng phó hiệu quả với thiên tai, NSMO còn điều tiết hợp lý các hồ chứa thủy điện trên toàn quốc trong bối cảnh thời tiết cực đoan, với nhiều đợt khô hạn kéo dài xen kẽ mưa lũ bất thường trong năm 2024. Trên cơ sở chỉ đạo sát sao của Chính phủ và Bộ Công Thương, NSMO đã tính toán, điều tiết linh hoạt, huy động hiệu quả các nguồn điện, đảm bảo mục tiêu kép: cấp điện ổn định và tích nước hiệu quả cho mùa khô năm 2025. Đây là sự chuẩn bị chiến lược, phản ánh tầm nhìn dài hạn trong công tác điều độ và vận hành hệ thống điện.Cùng đó, NSMO đã phối hợp chặt chẽ với các dự án trọng điểm như đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên, Thủy điện Hòa Bình mở rộng, Nhà máy điện khí LNG Nhơn Trạch 3 và 4; bảo đảm cấp điện an toàn phục vụ thi công các tuyến cao tốc, đường vành đai 4 Thủ đô Hà Nội, và các sự kiện lớn như đại lễ 50 năm Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Gần đây nhất, NSMO cũng thực hiện thành công việc chuyển quyền điều khiển các nhà máy điện, trạm biến áp liên quan tới sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, đảm bảo vận hành lưới điện an toàn, thông suốt, đúng pháp luật và các yêu cầu kỹ thuật.

Nguồn ảnh: NSMO

Với những thành tích nổi bật, Thủ tướng Chính phủ đã tặng Bằng khen cho NSMO vì đã có đóng góp xuất sắc trong việc xây dựng và vận hành đường dây 500kV mạch 3, ghi nhận tại Quyết định số 1599/QĐ-TTg ngày 24/7/2025.

Song song với công tác vận hành hệ thống, NSMO đã và đang đẩy mạnh hợp tác quốc tế, nghiên cứu ứng dụng khoa học - công nghệ và chuyển đổi số. Trên nền tảng quan hệ hợp tác đã có khi còn trực thuộc EVN, NSMO tiếp tục duy trì và mở rộng hợp tác với các đơn vị điều độ, tổ chức nghiên cứu năng lượng hàng đầu thế giới như: Cơ quan Điều độ Thị trường và Hệ thống điện Australia (AEMO); Công ty vận hành hệ thống điện và khí đốt quốc gia Đan Mạch; Tập đoàn Năng lượng Quốc gia Malaysia (TNB); Phòng Thí nghiệm Năng lượng Tái tạo Quốc gia Hoa Kỳ (NREL); cùng các đối tác trong nước như Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội, Tập đoàn Công nghiệp – Viễn thông Quân đội (Viettel)… Thông qua các hoạt động trao đổi chuyên môn, chuyển giao công nghệ, NSMO từng bước tiếp cận tiêu chuẩn quốc tế, nâng cao năng lực vận hành và quản trị hệ thống điện quốc gia.Tại các hội thảo chuyên ngành uy tín như Hội đồng Quốc tế về Hệ thống điện lớn (CIGRE), Nhóm Hợp tác toàn cầu về Chuyển đổi hệ thống điện và hội thảo của Tổ chức ESIG (ESIG/G-PST) và Hội nghị thường niên của Viện Kỹ sư Điện và Điện tử khu vực châu Á - Thái Bình Dương (IEEE APEx), NSMO đã tham gia chia sẻ kinh nghiệm và thảo luận về những thách thức lớn trong vận hành hệ thống điện hiện nay như: tăng trưởng phụ tải, tỷ lệ năng lượng tái tạo cao, phát triển điện mặt trời mái nhà và xe điện...Trên cơ sở đó, nhiều công nghệ tiên tiến đã được NSMO nghiên cứu, ứng dụng vào thực tế như: trí tuệ nhân tạo (AI) trong dự báo phụ tải và nguồn tái tạo; hệ thống điều chỉnh công suất phát điện tự động (AGC); công cụ giám sát thời gian thực hệ thống điện (DSA); nền tảng quản lý nguồn điện phân tán (DGMS); các giải pháp nâng giới hạn truyền tải liên miền trên lưới 500kV. Công trình AGC của NSMO đã đoạt Giải Ba Giải thưởng Sáng tạo Khoa học - Công nghệ Việt Nam (VIFOTEC), khẳng định giá trị khoa học và hiệu quả ứng dụng thực tiễn trong bối cảnh nguồn năng lượng tái tạo ngày càng gia tăng.Một năm vận hành độc lập đã cho thấy NSMO không chỉ thích nghi nhanh chóng, mà còn phát huy mạnh mẽ năng lực trong điều độ hệ thống và điều hành thị trường điện quốc gia. Thành công này là kết quả từ sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ, Bộ Công Thương, sự phối hợp hiệu quả với các đối tác trong ngành và nỗ lực không ngừng của tập thể lãnh đạo, kỹ sư và người lao động NSMO - những người đang ngày đêm vận hành “trái tim” của hệ thống năng lượng Việt Nam.

Văn Giáp/Bnews/vnanet.vn

Nguồn Bnews : https://bnews.vn/tu-a0-den-nsmo-mot-nam-van-hanh-doc-lap-dieu-hanh-thi-truong-dien-minh-bach/382442.html