Từ bức tranh thủy lợi đến điểm du lịch xanh

15 giờ trướcBài gốc

Người đi xây hồ Kẻ Gỗ (Bài 3): Trận lũ thế kỷ và bài toán giữ hồ, giữ dânNgười đi xây hồ Kẻ Gỗ: Bài 2 - Từ dòng nước mát đến cuộc hồi sinh cả vùng quê nghèo Hà TĩnhNgười đi xây hồ Kẻ Gỗ (Bài 1): Biểu tượng của ý Đảng, lòng dân và khát vọng đổi đời

Đền thờ cố Tổng Bí thư Lê Duẩn

Rừng nguyên sinh và hệ sinh thái quý hiếm

Kẻ Gỗ là hồ nhân tạo lớn nhất tỉnh Hà Tĩnh và nằm trong số những hồ nước ngọt lớn nhất Việt Nam. Được hình thành trên lưu vực sông Rào Cái, hồ có dung tích khoảng 345 triệu m³ nước, dài gần 30 km. Hồ như tấm gương khổng lồ soi bóng núi đồi và những “ốc đảo” xanh.

Bao quanh hồ là Khu bảo tồn thiên nhiên Kẻ Gỗ rộng hơn 35.000 ha, được thành lập theo Quyết định 970/TTg ngày 28.12.1996 của Chính phủ, lưu giữ 567 loài thực vật và 364 loài động vật có xương sống.

Trong số đó, có hàng chục loài quý hiếm mang tầm quốc gia và toàn cầu như: Lim xanh, sến mật, gụ lau, trầm hương; gà lôi lam đuôi trắng (loài đặc hữu của Việt Nam được phát hiện lần đầu ở Hà Tĩnh), gà lôi lam mào đen, gà lôi hông tía, trĩ sao, vượn má hung, mang lớn Vũ Quang…

Dữ liệu nghiên cứu gần đây cho thấy, chỉ riêng hệ chim ở Kẻ Gỗ đã có 298 loài, chiếm hơn 75% số loài chim vùng Bắc Trung Bộ, trong đó 17 loài nằm trong Sách đỏ. Các khảo sát bẫy ảnh cũng ghi nhận nhiều hình ảnh quý hiếm: Thỏ vằn Annamite, mèo rừng, cầy gấm, nai, chồn họng vàng… Những bằng chứng này không chỉ khẳng định giá trị bảo tồn mà còn mở ra tiềm năng khai thác du lịch quan sát động vật hoang dã.

Đêm hạ tuần trăng, mặt hồ chan đầy ánh bạc, tiếng cá quẫy dưới mạn thuyền, sao rơi loang loáng trên sóng nước, xa vọng lại tiếng hú của bầy vượn trong rừng thẳm... Ban ngày, du khách len lỏi qua những đảo nhỏ, nghe tiếng chim ríu rít, sóc chuyền cành, ngỡ như lạc vào miền cổ tích. Không ít du khách tìm về hồ Kẻ Gỗ đã ngỡ ngàng trước vẻ đẹp sơn thủy hữu tình.

Những năm qua, lượng khách đến hồ Kẻ Gỗ tăng rõ rệt, họ check-in cầu vòng, dạo thuyền, cắm trại, dâng hương tại Đền thờ cố Tổng Bí thư Lê Duẩn. Nhiều du khách còn đi thuyền đến thăm Sân bay Li Bi trong lòng hồ - dấu tích chiến tranh còn in trên sóng nước Kẻ Gỗ, thắp nén nhang thơm tưởng nhớ các anh hùng, liệt sĩ đã ngã xuống nơi đây. Kẻ Gỗ thực sự đã tạo thành tuyến du lịch sinh thái - văn hóa độc đáo, kết nối nhiều điểm đến tại Hà Tĩnh.

Theo số liệu thống kê, năm 2024, tổng lượng du khách đến Hà Tĩnh ước đạt gần 5,7 triệu lượt tham quan, nghỉ dưỡng. 6 tháng đầu năm 2025, lượng du khách đã hơn 3,7 triệu lượt, tăng 8,1% so với cùng kỳ năm trước; trong đó 1,75 triệu lượt lưu trú, mang lại doanh thu hơn 5.600 tỉ đồng.

Dù chưa có số liệu riêng cho Kẻ Gỗ, song giới chuyên môn nhận định, nếu được đầu tư đồng bộ, điểm đến này hoàn toàn có thể trở thành hạt nhân du lịch sinh thái - văn hóa của tỉnh.

Vẻ đẹp nên thơ của hồ Kẻ Gỗ

Phát triển du lịch gắn với lịch sử, văn hóa

Ông Nguyễn Tiến Dũng, Giám đốc BQL Khu bảo tồn thiên nhiên Kẻ Gỗ cho biết, hiện đơn vị đang thực hiện nhiệm vụ quản lý, bảo vệ 3 loại rừng, gồm: Rừng đặc dụng, rừng phòng hộ và rừng sản xuất với hơn 44.000 ha trải dài trên địa bàn 10 xã.

Trong giai đoạn 2008-2022, một số dự án bảo tồn rừng đã được triển khai, song từ sau năm 2022, nguồn kinh phí dự án không còn, hoạt động bảo tồn gặp nhiều khó khăn, chủ yếu chỉ dừng lại ở công tác bảo vệ và chăm sóc. Các nội dung khác như điều tra, đánh giá đa dạng sinh học, nghiên cứu các loài động, thực vật quý hiếm chưa được thực hiện đầy đủ.

Trong các hoạt động bảo tồn, trồng rừng và phục hồi rừng luôn là nhiệm vụ then chốt, những diện tích đồi trọc hay rừng đã khai thác tiếp tục được đưa vào trồng các loài cây bản địa để phủ xanh. Tại khu vực rừng phòng hộ, đặc biệt là dọc hai bên bờ hồ Kẻ Gỗ, BQL đã trồng thay thế nhiều diện tích lim xanh. Theo ông Dũng, lim xanh sinh trưởng chậm, phải hơn 50 năm mới cho khai thác gỗ, nhưng bù lại có tuổi thọ cao, thích hợp cho việc nâng cao chất lượng rừng.

Từ năm 2002 đến nay, đã có khoảng 800 ha lim xanh được trồng dọc hồ, nhằm tăng khả năng phòng hộ, chống xói mòn và sạt lở. Tuy nhiên, lim xanh cũng có hạn chế như tán rộng, dễ gãy đổ khi gặp bão. Trong khi đó, cây thông lại tỏ ra phù hợp hơn với điều kiện thiên nhiên khắc nghiệt địa phương, vừa mang lại giá trị kinh tế, vừa chống chịu tốt, hạn chế xói mòn.

Những năm qua, tỉnh Hà Tĩnh đặc biệt chú trọng phát triển du lịch, trong đó có du lịch sinh thái kết hợp nghỉ dưỡng. Khu bảo tồn thiên nhiên Kẻ Gỗ nói chung, hồ Kẻ Gỗ nói riêng không chỉ là một “kho báu xanh” mà còn là nơi lưu giữ nhiều giá trị nổi bật về văn hóa, lịch sử. Đây cũng là nguồn cung cấp nước sinh hoạt, sản xuất nông nghiệp cho các phường, xã thuộc TP Hà Tĩnh (cũ) và vùng phụ cận. Do đó, việc khai thác, đánh thức không gian xanh của hồ Kẻ Gỗ luôn được đặt trong mối quan hệ đảm bảo hài hòa giữa phát triển du lịch gắn với giữ gìn, phát huy các giá trị lịch sử, văn hóa và bảo tồn tài nguyên thiên nhiên.

(Ông NGUYỄN CÔNG THÀNH, Phó Giám đốc Sở VHTTDL Hà Tĩnh)

Dù việc quản lý thông khó khăn hơn do dễ cháy và bị trâu bò phá hoại, nhưng hiệu quả phòng hộ, chống sạt lở lại rất rõ rệt. “Qua nghiên cứu và thực tế nhiều năm, chúng tôi nhận thấy cây thông có nhiều ưu điểm, vừa mang lại giá trị kinh tế, vừa thích nghi tốt với khí hậu bản địa, song những năm gần đây việc trồng thông lại ít được chú trọng”, ông Dũng chia sẻ.

Liên quan công tác bảo tồn, phát triển du lịch sinh thái tại hồ Kẻ Gỗ, ông Nguyễn Công Thành, Phó Giám đốc Sở VHTTDL Hà Tĩnh cũng cho biết, hiện các dịch vụ du lịch tại hồ Kẻ Gỗ còn hạn chế, song giá trị cảnh quan, sinh thái và lịch sử - văn hóa hội tụ đủ các yếu tố để hình thành điểm đến lý tưởng, hấp dẫn.

“Những năm qua, tỉnh Hà Tĩnh đặc biệt chú trọng phát triển du lịch, trong đó có du lịch sinh thái kết hợp nghỉ dưỡng. Khu bảo tồn thiên nhiên Kẻ Gỗ nói chung, hồ Kẻ Gỗ nói riêng không chỉ là một “kho báu xanh” mà còn là nơi lưu giữ nhiều giá trị nổi bật về văn hóa, lịch sử.

Đây cũng là nguồn cung cấp nước sinh hoạt, sản xuất nông nghiệp cho các phường, xã thuộc TP Hà Tĩnh (cũ) và vùng phụ cận. Do đó, việc khai thác, đánh thức không gian xanh của hồ Kẻ Gỗ luôn được đặt trong mối quan hệ đảm bảo hài hòa giữa phát triển du lịch gắn với giữ gìn, phát huy các giá trị lịch sử, văn hóa và bảo tồn tài nguyên thiên nhiên”, ông Thành nói.

Theo định hướng tại báo cáo khảo sát gần đây, các chuyên gia về du lịch của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) đề xuất xây dựng Kẻ Gỗ thành một Tổ hợp trung tâm du khách đa năng, kết hợp không gian hội nghị, triển lãm, nhà hàng, khu thể thao dưới nước, đường đi bộ, đường dành cho xe đạp, khu cắm trại và các không gian bảo tồn, trải nghiệm thiên nhiên...

Mô hình đầu tư theo hình thức đối tác công - tư (PPP) với sự tham gia của cộng đồng và sự hỗ trợ quốc tế để quản lý và vận hành các hoạt động du lịch trong khu bảo tồn thiên nhiên. Giai đoạn đầu sẽ tập trung nghiên cứu, xây dựng bản thiết kế và quy hoạch tổng thể để làm cơ sở triển khai gắn với chiến lược mở rộng chuỗi giá trị: Khai thác bền vững tài nguyên nước, bảo tồn hệ sinh thái, tạo sinh kế cho cộng đồng qua các hoạt động du lịch, homestay, giới thiệu đặc sản địa phương...

Với định hướng đầu tư hạ tầng đồng bộ và xây dựng sản phẩm du lịch đặc trưng gắn với bảo tồn thiên nhiên, nếu được triển khai đúng hướng, Kẻ Gỗ có thể trở thành khu du lịch sinh thái tổng hợp, là điểm nhấn trong chuỗi du lịch Hà Tĩnh, kết nối với các di tích lịch sử - văn hóa như Ngã ba Đồng Lộc, chùa Hương Tích, Khu lưu niệm cố Tổng Bí thư Hà Huy Tập, các làng nghề truyền thống và không gian Ví, Giặm... Như vậy, Kẻ Gỗ không chỉ là “lá phổi xanh” mà còn hứa hẹn trở thành “viên ngọc quý” trong hành trình đưa du lịch Hà Tĩnh trở thành ngành kinh tế mũi nhọn.

NGÂN HÀ

Nguồn Văn hóa : http://baovanhoa.vn/doi-song/tu-buc-tranh-thuy-loi-den-diem-du-lich-xanh-166168.html