Từ câu chuyện của Canada, một vấn đề lớn đặt ra: liệu việc giảm thời gian nghỉ ngơi, vui chơi của học sinh có thật sự giúp cải thiện kết quả học tập, hay sẽ vô tình làm tổn hại đến sức khỏe, tinh thần và động lực đến trường của trẻ?
Áp lực nâng cao điểm số và thành tích thi cử đang khiến nhiều hệ thống giáo dục cắt giảm thời gian ra chơi.
Tranh luận từ chính sách mới
Tờ Toronto Star đưa tin, Bộ Giáo dục Canada đang lấy ý kiến các hội đồng trường về dự thảo quy định cho phép các trường từ mẫu giáo đến lớp 6 linh hoạt sắp xếp thời gian biểu, nhằm “tối đa hóa việc học của học sinh”, dựa trên sự linh hoạt trong việc sắp xếp giờ ra chơi và giờ ăn trưa. Theo đó, hay vì có hai giờ ra chơi ngắn, nhà trường có thể gộp thành một giờ ra chơi dài, vẫn đảm bảo thời gian ăn trưa và 5 tiếng học mỗi ngày.
Dù tác động của thay đổi này chưa được xác định rõ, song đã làm dấy lên những tranh luận về vai trò của giờ ra chơi trong đời sống học đường.
Câu chuyện không chỉ của riêng Canada
Thực tế, đây không chỉ là vấn đề của riêng Canada. Tại nhiều quốc gia, áp lực thành tích và lịch học dày đặc ở nhiều trường tiểu học và phổ thông đang khiến giờ ra chơi của học sinh ngày càng bị thu hẹp. Không ít trường tổ chức các hoạt động học thêm hoặc luyện tập trong khoảng thời gian vốn dành cho vui chơi và nghỉ ngơi, với mục tiêu nâng cao kết quả thi cử.
Trường học là môi trường mà trẻ dành phần lớn thời gian trong ngày. Đây không chỉ là nơi tiếp thu kiến thức mà còn là không gian rèn luyện thể chất, phát triển cảm xúc và hình thành nhân cách.
Tại Anh, khảo sát của Teacher Tapp năm 2023 cho thấy hơn 50% giáo viên tiểu học cho biết giờ ra chơi buổi sáng đã bị rút ngắn trong vòng 20 năm qua. Ở Mỹ, một số bang từng áp dụng chính sách cắt giờ ra chơi để tăng thời lượng ôn thi, sau đó đã phải điều chỉnh vì lo ngại tác động tiêu cực tới sức khỏe tinh thần học sinh.
Tại các quốc gia châu Á như Hàn Quốc, Nhật Bản, tình trạng lịch học kín từ sáng đến tối, cộng thêm áp lực từ học thêm ngoài giờ, khiến nhiều học sinh chỉ có những khoảng nghỉ ngắn ngủi giữa các tiết học, đôi khi không đủ để vận động hoặc thư giãn đúng nghĩa. Các chuyên gia cảnh báo, xu hướng này nếu kéo dài sẽ làm giảm sự sáng tạo, khả năng tập trung và thậm chí ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài của trẻ.
Vai trò thiết yếu của giờ ra chơi
Các nghiên cứu về mối liên hệ giữa môi trường học tập và sức khỏe trẻ em đã chỉ ra rằng, việc đảm bảo cho trẻ được vận động, vui chơi tự do và giao tiếp xã hội là nền tảng quan trọng để các em học tốt hơn, có sức khỏe tinh thần vững vàng hơn và gắn bó với trường học hơn.
Trong khi đó, việc cắt giảm hoặc thay đổi cấu trúc giờ ra chơi có thể ảnh hưởng tiêu cực đến kết quả học tập và sự phát triển toàn diện của học sinh.
Trẻ em chơi trong giờ ra chơi ở trường Tiểu học Cuyama ở New Cuyama, California. Ảnh: AP
Khoa học nhận thức khẳng định trẻ nhỏ cần những khoảng nghỉ thường xuyên để giảm mệt mỏi trí óc, phục hồi khả năng tập trung và quay lại lớp với tâm thế sẵn sàng tiếp thu. Giờ ra chơi là một phần quan trọng giúp cân bằng giữa học tập và vận động, giữa căng thẳng trí óc và thư giãn tinh thần.
Không chỉ là lúc “xả hơi”, giờ ra chơi tạo điều kiện cho trẻ tham gia vào các hoạt động vui chơi tự do - yếu tố được coi là thiết yếu cho sự phát triển lành mạnh của não bộ. Dù là chạy nhảy, tưởng tượng hay xây dựng trò chơi, hoạt động vui chơi giải phóng endorphin giúp cải thiện tâm trạng và giảm căng thẳng.
Đặc biệt, thời gian ngoài trời mang lại tác động tích cực rõ rệt: thiên nhiên giúp xoa dịu tinh thần, giảm lo âu, hỗ trợ khả năng tập trung và điều tiết cảm xúc. Cây xanh, cỏ và không khí trong lành đem lại những lợi ích mà lớp học trong nhà không thể thay thế.
Với học sinh, đây còn là thời điểm để xây dựng tình bạn, rèn kỹ năng giải quyết xung đột và hình thành cảm giác thuộc về cộng đồng trường học. Những mối quan hệ xã hội này thúc đẩy sự phát triển cảm xúc, tạo động lực và hứng thú học tập.
Trường học
: N
ơi phát triển toàn diện
Theo Báo cáo quan điểm quốc gia của Tổ chức Giáo dục Thể chất và Sức khỏe Canada, học sinh từ mẫu giáo đến lớp 2 nên có ít nhất bốn lần ra chơi mỗi ngày, mỗi lần 15 phút, ưu tiên ngoài trời. Học sinh từ lớp 2 đến lớp 6 nên có ít nhất hai lần ra chơi 20 phút. Những khuyến nghị này dựa trên bằng chứng khoa học, nhằm bảo đảm sự phát triển toàn diện của trẻ.
Trẻ em chơi bóng đá trong giờ ra chơi ở trường tại Baker Lake, Nunavut. Ảnh: The Canadian Press
Trường học là môi trường mà trẻ dành phần lớn thời gian trong ngày. Đây không chỉ là nơi tiếp thu kiến thức mà còn là không gian rèn luyện thể chất, phát triển cảm xúc và hình thành nhân cách.
Khi ưu tiên sức khỏe và hạnh phúc học sinh, nhà trường cũng đồng thời cải thiện kết quả học tập. Vì thế, giờ ra chơi - thời gian trẻ vui chơi, vận động, kết nối và hít thở - không phải là thời gian nghỉ ngơi, mà là một phần thiết yếu của việc học, cần được bảo vệ và nâng cao chất lượng.
Hồng Nhung