3 đời trồng hoa thủ công
Tại lễ khai mạc Festival Hoa - Kiểng Sa Đéc lần II vừa qua, Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp Phạm Thành Ngại chia sẻ, sau hợp nhất mở ra không gian phát triển mới lớn hơn cả về vị trí địa lý, kinh tế, văn hóa. Tỉnh nằm bên con sông Tiền hiền hòa, từ đầu nguồn sông Mê Kông, chảy vào đất Việt, đổ ra cửa biển “ Cửa Tiểu”. Chính mảnh đất trù phú này hình thành nên nền văn hóa lâu đời, tính cách con người hiền hòa, cần cù lao động, yêu quê hương.
Festival Hoa - Kiểng Sa Đéc 2025, nhằm tôn vinh người trồng hoa, nâng tầm chuỗi giá trị ngành hàng hoa - kiểng và khẳng định sự chuyển mình mạnh mẽ của một vùng đất di sản.
Nếu như vài trăm năm trước, bên dòng sông Tiền, ông cha tạo nên những vườn cây trĩu quả, sung túc, bạt ngàn, những con thuyền khai thác thủy sản đầy ắp, thì bên dòng Sa Giang nối liền sông Hậu với sông Tiền, các bậc tiền nhân đã cần mẫn ươm mầm những giống hoa đầu tiên, đặt nền móng cho làng hoa Sa Đéc thì hôm nay chúng ta tự hào chứng kiến sự trưởng thành mạnh mẽ của một thế hệ nông dân tri thức - những nghệ nhân trong thời đại số.
“Sa Đéc giờ đây không còn là một làng hoa khiêm tốn ven sông mà đã vươn mình trở thành trung tâm sản xuất hoa - kiểng lớn nhất khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, với hơn 2.000 chủng loại, cung cấp trên 15 triệu sản phẩm mỗi năm, phân phối khắp cả nước từng bước vươn ra thị trường quốc tế, mang lại giá trị trên 3.000 tỷ đồng”, Chủ tịch tỉnh Đồng Tháp nhìn nhận.
Ông Phạm Thành Ngại - Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp chia sẻ về nghề trồng hoa - kiểng ở Sa Đéc.
Từ chia sẻ của Phó Chủ tịch Quốc hội, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Đồng Tháp Lê Minh Hoan, là đã có 3 thế hệ làm nên hành trình hoa Sa Đéc. Thế hệ thứ nhất, gieo hạt bằng đôi tay. Thế hệ thứ hai mở đường bằng tư duy kinh tế. Thế hệ thứ ba, thăng hoa bằng nghệ thuật và kỳ vọng thế hệ hiện tại và tương lai phải dẫn dắt bằng khoa học, công nghệ và sáng tạo.
Chủ tịch tỉnh Đồng Tháp cho rằng, đó là trách nhiệm, là trăn trở của tỉnh, đồng thời đặt câu hỏi sau lễ hội hoa hôm nay, hoa Sa Đéc phải được nâng tầm, để du khách đến không chỉ để trải nghiệm, để xem, để lưu giữ một số hình ảnh mà phải có sản phẩm vật thể, phi vật thể từ hoa đến được mọi công chúng, kết nối tuần hoàn cùng những sản phẩm đặc trưng của tỉnh, để khi nói đến Đồng Tháp, mọi người phải nghĩ ngay đến thủ phủ trái cây, hoa, lúa gạo, cá tra, góp phần xây dựng nền nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân thông minh.
Nông dân tất bật chăm sóc hoa chuẩn bị cho thị trường Tết Bính ngọ 2026.
Cũng theo chia sẻ của Phó chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, lịch sử làng hoa Sa Đéc gắn liền với dòng sông Tiền cuồn cuộn phù sa. Dòng sông ấy không chỉ mang nước mà còn dạy người Sa Đéc cách sống “uyển chuyển”. Nước lên thì kê giàn cao, nước rút thì hạ chậu thấp. Nghề trồng hoa hình thành từ sự thích nghi tuyệt vời với thiên nhiên.
Trải qua hơn 100 năm, từ thế hệ những bậc tiền nhân như nghệ nhân Tư Tôn - người đã dành cả đời sưu tầm và lai tạo các giống hồng quý, nghề hoa đã trở thành máu thịt, thành bản sắc văn hóa phi vật thể của vùng đất này. Văn hóa làng nghề không nằm trong bảo tàng, nó nằm trong đôi tay chai sần của những người cha truyền lại cho con, trong cách gọi tên từng loài hoa như người thân.
Tuy nhiên, nếu chỉ dừng lại ở kinh nghiệm truyền miệng, làng hoa sẽ khó lòng đứng vững trước những biến động khắc nghiệt của biến đổi khí hậu và sự cạnh tranh toàn cầu. Chính vì vậy, thế hệ thứ tư đã xuất hiện như một sự tiếp nối tất yếu, mang theo luồng sinh khí của khoa học và công nghệ.
Đời thứ 4 - “nông dân số”
Trong khuôn khổ festival hoa - kiểng lần này, hội nghị kết nối giao thương ngành hàng hoa - kiểngđược tổ chức nhằm định hướng phát triển cho ngành, từ nâng cao chất lượng sản phẩm, ứng dụng khoa học - công nghệ, phát triển nguồn nhân lực, đến mở rộng thị trường tiêu thụ trong nước và quốc tế. Đây được xem là nền tảng quan trọng để ngành hoa - kiểng Sa Đéc tiếp tục phát triển theo hướng hiện đại, bền vững trong thời gian tới.
Du khách tham quan vườn hoa trong dịp festival hoa - kiểng.
PGS.TS Đặng Văn Đông - Viện trưởng Viện Rau quả Trung ương cho biết, Đồng Tháp là một trong 3 vùng sản xuất hoa, cây kiểng lớn của cả nước, để ngành hàng này tiếp tục phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới, cần tập trung đẩy mạnh ứng dụng khoa học - công nghệ trong chọn tạo giống, quy trình sản xuất. Hướng đến sản xuất theo tiêu chuẩn, nâng cao chất lượng và giá trị sản phẩm.
Từ góc nhìn quốc tế, ông Supree Baosingsauy - Chuyên gia và Ủy viên Quỹ Phát triển đời sống nông thôn của Tập đoàn CP (Thái Lan) cho rằng, Sa Đéc có nhiều tiềm năng phát triển ngành hàng hoa - kiểng theo hướng tạo ra các sản phẩm có giá trị gia tăng cao, gắn với sinh kế bền vững cho người trồng hoa.
“Sa Đéc có thể tăng cường kết nối, lựa chọn các mặt hàng hoa, kiểng thế mạnh để xuất khẩu sang thị trường Thái Lan, đặc biệt là những sản phẩm mà Thái Lan gặp khó khăn trong sản xuất”, ông Supree Baosingsauy gợi ý.
Làng hoa Sa Đéc với hơn 2.000 chủng loại, cung cấp trên 15 triệu sản phẩm mỗi năm.
Chủ tịch UBND phường Sa Đéc Nguyễn Văn Tâm cho rằng, bước vào thời đại 4.0, diện mạo của Sa Đéc đã thay đổi hoàn toàn. Những người trẻ - thế hệ thứ 4 của làng hoa không còn chỉ biết nhìn trời, nhìn nước để đoán định mùa màng, mà tiến đến đột phá khả năng “làm chủ thời tiết”.
Ông Tâm cho biết, trong các nhà màng hiện đại, hệ thống cảm biến nhiệt độ và độ ẩm hoạt động 24/7. Chỉ cần một chiếc điện thoại thông minh, người nông dân có thể theo dõi toàn bộ vườn hoa dù đang ở bất cứ đâu. Nếu nhiệt độ vượt ngưỡng, hệ thống phun sương và lưới cắt nắng sẽ tự động kích hoạt “Sự can thiệp của công nghệ số giúp giảm thiểu rủi ro từ thiên tai, giúp hoa nở đúng vào khoảnh khắc đoàn viên, bất chấp những thất thường của khí hậu. Điều này giúp cây hoa phát triển đạt độ thẩm mỹ cao nhất, đồng thời tiết kiệm tối đa chi phí sản xuất”, ông Tâm nhấn mạnh.
Các vườn hoa hưởng ứng sự kiện festival hoa - kiểng.
Theo ông Tâm, sự trưởng thành của nghề hoa Sa Đéc không chỉ dừng lại ở kỹ thuật canh tác, mà còn nằm ở sự chuyển mình từ "sản xuất nông nghiệp" sang "kinh tế nông nghiệp". Thế hệ trẻ Sa Đéc hôm nay đang nỗ lực xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc qua mã QR. Khách hàng tại Mỹ, Nhật Bản hay châu Âu chỉ cần quét mã là có thể biết được hành trình của một chậu hoa: từ lúc là hạt giống trong phòng Lab, quá trình chăm sóc bằng công nghệ gì, cho đến ngày đóng gói. Việc minh bạch hóa thông tin bằng công nghệ số chính là “tấm hộ chiếu” giúp hoa Sa Đéc tự tin bước vào các thị trường khó tính nhất.
Thái Cường