Trong bối cảnh nhu cầu điện liên tục tăng cao, tỉnh Bắc Ninh đã có những bước đi mạnh mẽ nhằm thúc đẩy phong trào tiết kiệm năng lượng, sử dụng điện hiệu quả. Chỉ trong 3 năm gần đây, cả tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh (cũ) đã ban hành nhiều kế hoạch cụ thể. Năm 2023, UBND tỉnh Bắc Ninh (cũ) triển khai Kế hoạch số 419/KH-UBND với mục tiêu giai đoạn 2023-2025 và những năm tiếp theo, mỗi năm tiết kiệm tối thiểu 2% điện năng tiêu thụ; trọng tâm là chuyển đổi hệ thống chiếu sáng công cộng, khuyến khích điện mặt trời mái nhà và quản lý chặt các doanh nghiệp sử dụng năng lượng trọng điểm.
Cùng thời điểm, tỉnh Bắc Giang ban hành kế hoạch tiết kiệm điện giai đoạn 2023-2025, kêu gọi toàn xã hội tham gia và tiến hành kiểm toán năng lượng tại nhiều cơ sở sản xuất. Từ ngày 1/7/2025, khi hai tỉnh hợp nhất thành tỉnh Bắc Ninh, lãnh đạo tỉnh đã có thư ngỏ gửi các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp, khuyến khích lắp đặt điện mặt trời mái nhà.
Đến nay, kết quả bước đầu rất khả quan. Nhiều tuyến phố trung tâm đã thay thế toàn bộ đèn cao áp bằng đèn LED, giúp giảm 30-40% chi phí chiếu sáng; một số trường học, cơ quan đã lắp đặt điện mặt trời mái nhà, vừa tiết kiệm chi phí vừa có nguồn điện dự phòng; nhiều doanh nghiệp vốn đầu tư nước ngoài trong khu công nghiệp đăng ký tham gia chương trình sử dụng năng lượng hiệu quả, từng bước tiếp cận mô hình hợp đồng mua bán điện trực tiếp (DPPA) để dùng điện xanh.
Tuy vậy, công tác giám sát tiết kiệm điện tại các cơ sở sản xuất nhỏ lẻ, khu công cộng, tuyến phố còn chưa chặt chẽ. Ở một số khu phố trung tâm, hệ thống đèn trang trí vẫn sáng rực suốt đêm dù đã có đèn đường. Không ít nhà hàng, quán ăn dùng ánh sáng trang trí quá mức. Ở nông thôn, nhiều hộ gia đình chưa chú ý tắt thiết bị ở chế độ chờ. Tiến độ thay thế đèn chiếu sáng công cộng bằng đèn LED còn chậm; nhiều doanh nghiệp điện tử tiêu thụ điện lớn nhưng chưa tận dụng nhiệt thải hay đầu tư hệ thống quản lý năng lượng hiện đại.
Điều đó cho thấy, tiết kiệm năng lượng không chỉ là việc “tắt bớt đèn, giảm bớt quạt” mà cần sự đồng bộ về cơ chế, công nghệ và thói quen. Nhà nước cần cơ chế khuyến khích tài chính mạnh mẽ hơn, đồng thời siết chặt kiểm tra, giám sát. Các cơ quan có thể đưa chỉ tiêu tiết kiệm điện thành tiêu chí thi đua. Doanh nghiệp cần coi đây là một khoản đầu tư sinh lợi lâu dài - giảm chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh. Với người dân, những việc nhỏ như tắt thiết bị không dùng, để điều hòa ở mức 26°C, chọn sản phẩm dán nhãn tiết kiệm năng lượng… đều góp phần đáng kể.
Đặc biệt, công tác tuyên truyền, vận động cần được tăng cường, đa dạng hóa hình thức: Từ các phương tiện thông tin đại chúng, mạng xã hội, pano, áp phích đến các chương trình giáo dục trong trường học. Khi mỗi người dân hiểu rõ lợi ích thiết thực của tiết kiệm năng lượng và coi đó là nếp sống văn minh, việc thay đổi hành vi sẽ trở nên bền vững và lan tỏa mạnh mẽ hơn trong cộng đồng.
Mỗi kWh điện tiết kiệm không chỉ giảm gánh nặng cho ngành điện mà còn trực tiếp mang lại lợi ích kinh tế cho từng hộ gia đình, từng doanh nghiệp, đồng thời góp phần bảo vệ môi trường. Khi cả cộng đồng cùng chung tay, Bắc Ninh sẽ có thêm động lực vững chắc để phát triển xanh - bền vững - hiện đại.
Thành Nam