Anh Giàng Quảng Hà bên những trái cam mọng nước.
Đây không phải là bức tranh của thiên nhiên, mà là thành quả ngọt ngào từ nghị lực phi thường của một người nông dân đặc biệt, anh Giàng Quảng Hà, "tỷ phú cam" Tuyên Quang, người từng có một thời tuổi thơ lầm lũi trong bóng tối vì không biết chữ.
Nghèo vì không biết chữ
Chúng tôi gặp anh Hà vào những ngày cuối tháng 10, khi những trái cam sành, cam vinh, cam lòng vàng căng mọng, sai trĩu trịt chuẩn bị vào vụ thu hoạch. Khác xa với hình dung về một "tỷ phú", anh Hà vẫn giữ nguyên vẻ chất phác, rắn rỏi của người con sinh ra và lớn lên từ đất dốc.
Vẻ đẹp vườn cam mang giá trị kinh tế cao của anh Hà.
Anh Hà sinh ra tại xã Chiến Phố, huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang (cũ). Năm 1977, anh cùng gia đình di cư xuống vùng đất mới, nay là xã Đồng Yên, Tuyên Quang, để xây dựng kinh tế. Anh kể lại quãng thời gian ấy với một giọng trầm lắng: “Ngày ấy, đất đai còn hoang vu, cuộc sống nghèo khó. Gia đình đông anh em, chỉ đủ cái ăn là may mắn rồi, làm gì có điều kiện để đi học con chữ.”
Tuổi thơ của anh Hà trôi qua gắn liền với nương ngô, nương sắn. Ban ngày, anh lầm lũi cùng bố mẹ trên đất dốc; tối về nhà, cuộc đời lại chìm vào bóng tối. Cái nghèo không chỉ là thiếu thốn vật chất, mà còn là rào cản tri thức.
Anh Hà tâm sự: “Bà con ở đây, những thế hệ 7X, hầu như rất ít người được đi học để biết con chữ. Mà không biết chữ thì không có kiến thức làm kinh tế, nhất là việc giao thương hàng hóa nông sản, tiếp cận khoa học kỹ thuật vào sản xuất, chăn nuôi.”
Sự thiếu thốn tri thức ấy đã trở thành nỗi đau lớn nhất khi anh bắt đầu làm kinh tế gia đình. Năm 1994, sau khi lập gia đình và được bố mẹ chia ít đất, anh được hỗ trợ 400 gốc cam sành từ nguồn vốn Chương trình 327 (Chương trình phủ xanh đất trống đồi trọc) của Nhà nước. Đây là một cơ hội vàng giúp bà con đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng đặc biệt khó khăn.
Tuy nhiên, hành trình trồng cam không hề dễ dàng như cây ngô, cây sắn. "Những năm đầu do thiếu kinh nghiệm chăm bón, thời tiết mưa nhiều nên có vụ trắng tay, nhìn quả cam trên cây rụng đầy gốc, tiền của cứ đội nón ra đi mà xót vô cùng," anh Hà kể.
Nỗi đau mất trắng, sự vất vả vì thiếu kiến thức kỹ thuật đã khiến anh Hà trăn trở. Anh nhận ra một điều cốt lõi, muốn vươn lên làm giàu, thoát được nghèo, bản thân phải có tri thức.
Ngọn lửa tri thức thắp sáng tuổi 30
Bước ngoặt lịch sử đến vào năm 2000. Khi ấy, anh Hà ngoài 30 tuổi. Được cấp ủy, chính quyền địa phương tạo điều kiện mở lớp học xóa mù chữ ở thôn Vĩnh Sơn, anh lập tức đăng ký đi học.
Anh Hà (ngoài cùng bên trái) và những người bạn đồng hành.
“Tôi nhớ mãi những buổi tối cặm cụi, bàn tay chai sạn vì cuốc đất lại vụng về cầm bút. Nhưng trong lòng tôi, khát khao con chữ nó mãnh liệt lắm," anh Hà bồi hồi nhớ lại.
Bằng sự nỗ lực không ngừng nghỉ của bản thân, cùng với sự tận tình, ân cần dạy từng con chữ của các thầy, cô giáo, người nông dân Giàng Quảng Hà đã dần biết đọc, biết viết và thậm chí tốt nghiệp cấp 2.
Tri thức đã thực sự mở ra cánh cửa mới. Biết chữ, anh bắt đầu đọc sách báo, tìm hiểu kỹ thuật chăm sóc cam, học cách giao thương hàng hóa, và mạnh dạn áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Công việc trồng cam không còn là sự may rủi nữa, mà đã trở thành khoa học, có căn cứ.
Có kiến thức, anh Hà bắt tay vào công cuộc mở rộng quy mô. Anh mạnh dạn vay thêm 200 triệu đồng từ Ngân hàng Agribank chi nhánh Bắc Quang để đầu tư, chăm sóc vườn cam. Vừa làm, anh vừa đi học hỏi kinh nghiệm chăm sóc cam từ người dân địa phương và các vùng khác, từng bước khắc phục khó khăn về bón phân, phòng trừ sâu bệnh.
Đặc biệt, khi một số diện tích cam sành trồng lâu năm bị già cỗi, anh Hà đã không ngần ngại chặt bỏ và thay thế bằng các loại cam có giá trị kinh tế cao hơn như cam vinh, cam V2, cam lòng vàng. Đây là một quyết định táo bạo, thể hiện tư duy kinh tế nhạy bén, dám thay đổi và áp dụng cái mới.
Nhờ sự đầu tư bài bản và tri thức khoa học, đến nay, gia đình anh Hà đã sở hữu 20 ha cam đặc sản các loại. Với sản lượng trung bình khoảng 100 tấn quả cam các loại mỗi năm, gia đình anh thu về nguồn lợi nhuận "khủng" trên 1 tỷ đồng, một con số đáng mơ ước đối với bất kỳ người nông dân nào.
Thành công của anh Giàng Quảng Hà không chỉ là câu chuyện làm giàu cá nhân. Anh còn trở thành Bí thư Chi bộ thôn Vĩnh Sơn (xã Vĩnh Phúc cũ), tích cực tuyên truyền bà con chấp hành chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Quan trọng hơn, mô hình kinh tế của anh đã trở thành nguồn cảm hứng và bài học thực tế cho bà con trong vùng. Anh không chỉ tạo công ăn việc làm ổn định cho 8 lao động địa phương với mức thu nhập khoảng 10 triệu đồng/người/tháng, mà còn nhiệt tình chỉ dạy, hướng dẫn cho bà con cách trồng cam, truyền ngọn lửa về ý chí làm giàu và sự cần thiết của tri thức cho thế hệ trẻ.
Với những đóng góp tích cực trong phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới, anh Giàng Quảng Hà đã vinh dự được Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen là nông dân tiêu biểu, xuất sắc trong lao động, sản xuất, kinh doanh.
Câu chuyện của anh Giàng Quảng Hà là một minh chứng cho ý chí, quyết tâm, và khát khao tri thức, cánh cửa làm giàu chính đáng sẽ luôn rộng mở.
Anh đã trở thành nguồn cảm hứng để mọi người học và noi theo, góp phần xây dựng vùng quê nông thôn mới giàu đẹp.
Đức Hạnh