Từ Mường Central đến giấc mơ đô thị văn hóa: Xu hướng phát triển bền vững tại đô thị tỉnh

3 giờ trướcBài gốc

Trong bối cảnh đó, Mường Central - dự án đô thị văn hóa đầu tiên tại tỉnh Phú Thọ (trước đây là TP Hòa Bình cũ) đã đặt ra một hướng tiếp cận đầy chiến lược cho quy hoạch đô thị tỉnh: Đô thị không chỉ là nơi ở, mà phải trở thành hệ sinh thái văn hóa - kinh tế - cộng đồng.

Mường Central - đô thị văn hóa đầu tiên tại tỉnh Phú Thọ mới, được quy hoạch theo triết lý "sống xanh - sống có bản sắc". Ảnh: Dạ Hợp.

Đối chiếu với bài toán quy hoạch vùng

Sau điều chỉnh địa giới hành chính theo Nghị quyết 36/NQ-CP, nhiều địa phương đang đứng trước nhu cầu tái định hình quy hoạch phát triển và tạo ra những cực tăng trưởng mới. Trong xu thế đó, các đô thị tỉnh đóng vai trò là những "vệ tinh chiến lược" vừa chia sẻ áp lực dân số, vừa phát triển theo định hướng riêng biệt nhưng hài hòa với tổng thể vùng.

Đáng chú ý, các quy hoạch hiện nay không còn bị giới hạn bởi địa giới hành chính, mà hướng đến khái niệm "không gian vàng" - những vùng liên kết tự nhiên về địa kinh tế, giao thông, hạ tầng và bản sắc. Mường Central, nhờ vị trí chiến lược và triết lý phát triển gắn với văn hóa, đã nổi lên như một mắt xích đặc biệt trong mạng lưới đô thị vùng trung du và miền núi Bắc Bộ.

Theo Định hướng Quy hoạch vùng trung du và miền núi Bắc Bộ đến năm 2030, tầm nhìn 2050, khu vực này sẽ đi theo mô hình phát triển kinh tế xanh, nâng cao tỷ lệ đô thị hóa, và lấy con người - văn hóa làm nền tảng. Các dự án có bản sắc mạnh như Mường Central chính là lời giải cho mục tiêu này.

Mường Central nằm trong trục phát triển đô thị trung du Bắc Bộ kết nối mạnh mẽ với các trung tâm vùng.

Tỉnh Phú Thọ mở rộng sau khi sáp nhập với Hòa Bình và Vĩnh Phúc đang xây dựng chiến lược phát triển đô thị mới theo hướng xanh - thông minh - văn hóa. Toàn tỉnh Phú Thọ trong tương lai được định hướng là đô thị vùng cao năng động, có liên kết mạnh mẽ với Thủ đô Hà Nội và các trung tâm kinh tế phía Bắc.

Sự xuất hiện của Mường Central đánh dấu sự dịch chuyển trong tư duy quy hoạch đô thị tỉnh: từ đồng nhất hóa sang khai thác bản sắc; từ "đô thị mới" sang "cộng đồng sống". Khi con người là trung tâm của quy hoạch, đô thị đó phải đáp ứng đề mạnh về văn hóa, định danh và cá nhân hóa.

Với quy mô vừa vặn, đủ quản lý, đủ gắn kết cộng đồng và bối cảnh văn hóa đặc sắc, đô thị tỉnh hoàn toàn có thể là "tiên phong mới" cho xu hướng sống xanh, văn hóa và bền vững.

Lời giải cho giấc mơ đô thị văn hóa

Được quy hoạch với quảng trường cồng chiêng, mái nhà sàn cách điệu, không gian cộng đồng gợi nhắc lễ hội Khai Hạ và Mo Mường, Cọn nước... Mường Central tái hiện chiều sâu văn hóa Mường trong kết cấu đô thị hiện đại. Đây không chỉ là điểm nhấn kiến trúc, mà là một tuyên ngôn phát triển: Bản sắc không đối lập với hiện đại, ngược lại, chính là nền móng để kiến tạo tương lai.

"Từ Mường Central, chúng tôi muốn khẳng định: phát triển không có nghĩa là xóa nhòa, mà là nâng tầm những giá trị vốn có", đại diện Công ty Dạ Hợp - chủ đầu tư dự án chia sẻ.

Một trong điểm nhấn văn hóa đặc sắc trong không gian công cộng tại Mường Central. Ảnh: Dạ Hợp.

Mô hình phát triển này càng trở nên ý nghĩa trong bối cảnh sáp nhập hành chính, tái cơ cấu địa phương, như việc Hòa Bình trở thành một phần của tỉnh Phú Thọ mới. Khi cấu trúc quản trị thay đổi, thì việc định hình lại bản sắc đô thị càng cần được coi trọng để người dân không bị "đánh mất mình" giữa những thay đổi chóng mặt của quy hoạch.

Xu hướng đô thị bền vững

Trên thế giới, nhiều đô thị đã lựa chọn phát triển gắn với bản sắc để tạo nên "thương hiệu địa phương" bền vững. Kyoto với những con hẻm và nghi lễ truyền thống, thậm chí là Singapore - quốc đảo hiện đại vẫn giữ nguyên khu di sản Chinatown, Kampong Glam…

Kampong Glam: Nơi giao thoa văn hóa Hồi giáo lịch sử và hiện đại giữa lòng Singapore. Nguồn ảnh: Internet.

Ở Việt Nam, xu hướng này đang được đón nhận ngày càng rõ nét, đặc biệt tại các đô thị tỉnh - nơi văn hóa bản địa còn nguyên vẹn, chưa bị hòa tan bởi tốc độ đô thị hóa quá nhanh.

Điểm khác biệt của Mường Central nằm ở chỗ: đây là đô thị tỉnh đầu tiên định vị rõ bản sắc văn hóa bản địa (Mường) làm trung tâm phát triển, tích hợp đầy đủ các yếu tố quy hoạch vùng - bản sắc dân tộc - mô hình cộng đồng. Không dừng lại ở đô thị ở, Mường Central đặt nền móng cho đô thị sống - đô thị cảm xúc - đô thị có hồn.

Nếu coi đô thị là một bản nhạc thì quy hoạch chính là bản phối, kiến trúc là nhạc cụ và con người là người chơi. Muốn bản nhạc ấy ngân vang cần có sự hòa quyện. Mường Central đã chạm đến điều đó và mở ra một giấc mơ lớn hơn: một mạng lưới đô thị tỉnh tại Việt Nam phát triển hiện đại nhưng vẫn giữ được cội rễ, nơi người dân không chỉ sống, mà còn sống có bản sắc và tự hào.

Mường Central tọa lạc tại xã Thịnh Minh (trước là xã Quang Tiến, TP Hòa Bình cũ), nay thuộc tỉnh Phú Thọ sau sáp nhập hành chính 2025. Đây là dự án đô thị văn hóa kiểu mẫu do Công ty cổ phần thương mại Dạ Hợp đầu tư.

Phương Nghi

Nguồn Xây Dựng : https://baoxaydung.vn/tu-muong-central-den-giac-mo-do-thi-van-hoa-xu-huong-phat-trien-ben-vung-tai-do-thi-tinh-19225080505350189.htm