Từ TikTok tới an ninh - phép thử mới cho Mỹ và Trung Quốc

3 giờ trướcBài gốc

Ngày 19/9, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã có buổi điện đàm trao đổi nhiều vấn đề quan trọng.

“Tôi vừa có một cuộc gọi rất hiệu quả với Chủ tịch Tập Cận Bình. Chúng tôi đạt tiến triển trên nhiều vấn đề quan trọng như thương mại, fentanyl, chấm dứt xung đột Nga - Ukraine và phê chuẩn thỏa thuận TikTok”, ông Trump viết trên mạng xã hội Truth Social sau buổi điện đàm.

“Cuộc điện đàm rất tốt đẹp. Chúng tôi sẽ tiếp tục trao đổi qua điện thoại, đánh giá cao việc TikTok được phê chuẩn và cả hai đều mong chờ cuộc gặp tại APEC!”, ông Trump nhấn mạnh.

Về phía Trung Quốc, ông Tập cũng khẳng định Bắc Kinh và Washington có thể đạt được thành công và thịnh vượng chung, mang lại lợi ích cho cả 2 nước và thế giới.

Cuộc điện đàm “cân não” hôm 19/9 là lần trò chuyện đầu tiên giữa hai nhà lãnh đạo kể từ tháng 6, với tâm điểm là tương lai của TikTok và khả năng gia hạn thỏa thuận thương mại nhằm gỡ bỏ một số thuế quan và kiểm soát xuất khẩu.

“Lá bài mặc cả” TikTok

Trước cuộc điện đàm, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent và Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong đã có cuộc đàm phán hồi đầu tuần tại Madrid nhằm đưa ra một khung thỏa thuận tách mảng TikTok tại Mỹ khỏi ByteDance.

Chi tiết thỏa thuận chưa được công bố và ông Trump hôm 19/9 nói việc chốt hay không tùy thuộc quyết định của ông Tập. Ông đã gia hạn thời hạn thoái vốn TikTok tới ngày 16/12.

Cuộc họp báo của các quan chức Trung Quốc trong ngày diễn ra các vòng đàm phán Mỹ - Trung về thương mại, kinh tế và an ninh quốc gia tại Madrid, Tây Ban Nha, hồi tháng 9. Ảnh: New York Times.

Theo nguồn tin Bloomberg tiếp cận được, thỏa thuận TikTok chưa công bố sẽ giới hạn tỷ lệ sở hữu của ByteDance ở mức không quá 20%, phần còn lại do Oracle Corp., Andreessen Horowitz và quỹ Silver Lake Management LLC nắm giữ.

Trong khi đó, các cổ đông hiện tại của ByteDance, bao gồm Susquehanna International, KKR và General Atlantic, sẽ nắm khoảng 30%.

Ông Trump tuần này khẳng định TikTok sẽ “thuộc về các nhà đầu tư Mỹ” và “những công ty yêu nước Mỹ” nhưng né tránh câu hỏi về việc ứng dụng có cần thuật toán mới hay không.

"Về TikTok, ông Tập cho biết lập trường của Trung Quốc rất rõ ràng: Chính phủ Trung Quốc tôn trọng ý nguyện của các công ty và hoan nghênh họ tiến hành đàm phán kinh doanh trên cơ sở quy tắc thị trường để đạt được giải pháp phù hợp với luật pháp và quy định của Trung Quốc, đồng thời cân bằng lợi ích", theo Tân Hoa Xã.

Từ lâu TikTok đã là “quân bài mặc cả” của Trung Quốc. Số phận của ứng dụng này tại Mỹ - nơi bị coi là mối đe dọa an ninh quốc gia - không đáng kể so với các vấn đề khác như kiểm soát xuất khẩu hay thuế quan có thể kìm hãm tăng trưởng kinh tế và công nghệ của Trung Quốc.

Thuật toán đề xuất của TikTok hiện cũng không còn mới mẻ, ít quan trọng với giới lãnh đạo Bắc Kinh hơn so với 5 năm trước khi tranh cãi về ứng dụng này bùng nổ.

Tất cả những yếu tố đó khiến TikTok trở thành “một nhượng bộ có thể hy sinh”, theo ông Dimitar Gueorguiev, Giám đốc nghiên cứu Trung Quốc tại Đại học Syracuse.

“Quan chức Trung Quốc đã để vấn đề này kéo dài nhiều năm, giữ như một ‘quân bài’ để khi cần có thể giải quyết, giảm áp lực từ Washington. Giờ đây chi phí cho Bắc Kinh thấp hơn lúc đàm phán khởi đầu, nhưng hiệu quả ‘thị giác’ nhượng bộ thì tối đa”, ông nói.

Đồng quan điểm, bà Yun Sun, Giám đốc Chương trình Trung Quốc tại Trung tâm Stimson (Washington), nhận xét: “Còn nhiều ‘con cá lớn’ hơn để phải lo”.

“Nếu Trung Quốc có thể dùng những nhượng bộ nhỏ để đổi lấy không khí tích cực, cải thiện quan hệ với Mỹ, họ sẽ muốn làm vậy”, bà nói về TikTok với New York Times.

TikTok từ lâu đã được coi là một "quân bài mặc cả" của Bắc Kinh với Washington. Ảnh: Reuters.

Theo tính toán của Bắc Kinh, thời điểm chơi “lá bài TikTok” là lúc này, khi Trung Quốc tin mình nắm lợi thế tối đa nhờ vị thế thống lĩnh khoáng sản chiến lược. Hiện Trung Quốc xử lý gần 90% sản lượng nam châm đất hiếm toàn cầu - nguyên liệu thiết yếu cho ôtô, turbine gió, máy bay và nhiều sản phẩm khác.

Đình chiến thương mại

Bên cạnh đó, Mỹ và Trung Quốc hiện trong giai đoạn “hạ nhiệt” cuộc chiến thuế quan đến tháng 11, từng có lúc mức thuế của Mỹ lên tới 145%. Một mức thuế 20% còn lại với hàng hóa Trung Quốc nhằm gây áp lực buộc Bắc Kinh kiềm chế dòng chảy fentanyl và tiền chất.

Ông Trump hôm 18/9 nói “trên quy mô lớn hơn, chúng tôi gần đạt được thỏa thuận”, song nỗ lực dùng thuế quan để thương lượng một hiệp định thương mại rộng hơn có thể bị ảnh hưởng bởi phán quyết sắp tới của Tòa án Tối cao Mỹ về tính hợp pháp của quyền áp thuế.

“Trung Quốc hiểu cần có một thỏa thuận thương mại để mở đường cho chuyến thăm của ông Trump tới Trung Quốc và họ muốn chắc chắn đây không phải cam kết có thể bị rút lại, tránh tình huống ‘dốc hết tấm lòng’ rồi bị Mỹ quay lưng”, bà Sun nói.

Cuộc gặp APEC: Phép thử quan hệ Mỹ - Trung

Thỏa thuận TikTok và cuộc điện đàm đã mở đường cho cuộc gặp tại hội nghị thượng đỉnh APEC ở Hàn Quốc vào tháng 11 - cuộc gặp trực tiếp đầu tiên với nhà lãnh đạo Trung Quốc trong nhiệm kỳ hai của ông Trump.

Ông Trump cũng cho biết đã lên kế hoạch tới Trung Quốc vào đầu năm 2026 và Chủ tịch Tập dự định đến Mỹ "vào một thời điểm thích hợp" sau đó.

Thực tế, động lực cho một cuộc gặp đang dần hình thành. Ngoại trưởng Marco Rubio và Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth gần đây đã điện đàm với các đối tác Trung Quốc. Ông Trump cũng nhiều tháng qua bày tỏ mong muốn gặp ông Tập - người mà ông gọi là “bạn tốt” và nhiều lần công khai bày tỏ ngưỡng mộ.

Trước đó, trong một bước đi ngoại giao hiếm có, ông Trump từng mời ông Tập dự lễ nhậm chức tháng 1. Phía Trung Quốc cử Phó Chủ tịch Hàn Chính đại diện, nhưng hai lãnh đạo vẫn trao đổi điện thoại trước lễ tuyên thệ.

Trong cuộc gọi hồi tháng 6, ông Tập mời vợ chồng Tổng thống Trump sang thăm Trung Quốc và ông Trump cũng mời ông Tập tới Washington. Khi đó hai bên đều nhận lời nhưng chưa thực hiện được.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (phải) bắt tay trước cuộc gặp bên lề Hội nghị Thượng đỉnh G20 tại Hamburg (Đức) ngày 8/7/2017. Ảnh: Reuters.

Cuộc gặp trực tiếp sắp tới dự kiến mở rộng chương trình nghị sự, trong đó có khả năng Trung Quốc đặt mua máy bay Boeing và thảo luận sâu hơn về các vấn đề địa chính trị như cuộc xung đột Nga - Ukraine, tham vọng của Bắc Kinh với Đài Loan cũng như hợp tác chống buôn lậu fentanyl và các chất liên quan.

“Gặp bên lề APEC đòi hỏi điều kiện thấp hơn nhiều so với chuyến thăm cấp nhà nước. Có vẻ một ‘siêu thỏa thuận’ khó đạt được trong ngắn hạn”, ông Neo Wang, chuyên gia phân tích vĩ mô Trung Quốc tại Evercore ISI (New York), nhận định, đồng thời cho rằng việc tập trung vào TikTok “có thể là tín hiệu tích cực cho triển vọng giải quyết các tranh chấp khác trong những vòng đàm phán tới”.

Đặc biệt, việc hai nhà lãnh đạo vẫn điện đàm cho thấy quan hệ đang ổn định trở lại. Tuy nhiên, điều đó có tiếp diễn hay không còn phụ thuộc vào kết quả cuộc gặp trực tiếp sắp tới.

“Cho tới khi đó, chúng ta chưa thể khẳng định đây là mối quan hệ ổn định lâu dài được. Có thể thấy chúng ta đang tiến theo hướng đó, nhưng chỉ số chính là hội nghị thượng đỉnh sắp tới”, giáo sư Wu Xinbo, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quốc tế Đại học Phúc Đán (Thượng Hải), bình luận.

Phương Linh

Nguồn Znews : https://znews.vn/tu-tiktok-toi-an-ninh-phep-thu-moi-cho-my-va-trung-quoc-post1586852.html