Tự tin làm chủ công nghệ (bài 2)

7 giờ trướcBài gốc

Tại cuộc họp Ban Chỉ đạo Xây dựng, thực hiện đề án chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc-Nam và các dự án đường sắt quan trọng quốc gia mới đây, Chính phủ đã nêu rõ mục tiêu của dự án không chỉ xây dựng được một tuyến đường sắt tốc độ cao, mà còn phát triển ngành công nghiệp đường sắt tốc độ cao, đủ năng lực thi công, quản lý, vận hành, khai thác… Vì vậy, kế hoạch thực hiện dự án phải rõ việc, rõ người, rõ bước đi khoa học, bài bản, đồng bộ, toàn diện, không "vừa làm, vừa chờ". Trong đó, đào tạo nhân lực là một trong những vấn đề trọng tâm.

Yêu cầu hoàn thiện Đề án phát triển nguồn nhân lực

Theo ông Vũ Hồng Phương - Giám đốc Ban Quản lý dự án đường sắt (Bộ Giao thông Vận tải), đào tạo nguồn nhân lực là nhiệm vụ hàng đầu trong quá trình lập dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam. "Để vận hành và khai thác hiệu quả, chúng ta cần phải có một lộ trình đào tạo cụ thể và bài bản. Đội ngũ nhân sự phải được chuẩn bị ngay từ đầu để tiếp cận và làm chủ công nghệ hiện đại", ông Phương khẳng định.

Dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam sẽ đưa hạ tầng giao thông Việt Nam lên tầm cao mới.

Ông Phương cho biết, các tư vấn đã đề xuất ba loại hình đào tạo, bốn cấp trình độ và năm chủ thể tham gia. Các loại hình đào tạo bao gồm: đào tạo trong nước, đào tạo ở nước ngoài và kết hợp giữa trong và ngoài nước. Đối với cấp trình độ, hệ thống đào tạo sẽ chia thành bốn cấp: công nhân kỹ thuật, kỹ sư, thạc sĩ và tiến sĩ. Đặc biệt, năm chủ thể tham gia đào tạo gồm cơ quan quản lý nhà nước, đơn vị quản lý dự án (khoảng 700 - 1.000 nhân sự), đơn vị vận hành khai thác (dự kiến đào tạo 13.800 nhân sự), các cơ sở đào tạo và các viện nghiên cứu. "Nhà thầu xây dựng, các tổ hợp công nghiệp thi công xây dựng, chế tạo vật tư linh kiện theo kế hoạch, chúng ta có thể tiếp cận công nghệ theo lộ trình cần 220.000 người”, ông Phương nói.

Để đảm bảo nguồn nhân lực đáp ứng mục tiêu này trong thời gian tới, ngày 19/2, Bộ Giao thông Vận tải đã có văn bản yêu cầu các cơ quan, đơn vị căn cứ chức năng, nhiệm vụ được giao, chủ động rà soát, xây dựng kế hoạch, đăng ký, tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực để có thể sẵn sàng tiếp nhận, đáp ứng yêu cầu thực hiện các dự án đường sắt. Các cơ sở đào tạo phải chủ động nghiên cứu, tăng cường hợp tác với các tổ chức quốc tế, các cơ sở đào tạo, nghiên cứu trong và ngoài nước để xây dựng các chương trình đào tạo nhân lực đường sắt, đặc biệt nhân lực phục vụ Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, các dự án đường sắt đô thị, đường sắt quốc gia theo các quy hoạch, kế hoạch phát triển mạng lưới đường sắt đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Các đơn vị cần rà soát, tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị đào tạo.

Chủ động phối hợp với các cơ quan, đơn vị trong và ngoài nước tăng cường đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý và chuyên gia đầu ngành về đường sắt đáp ứng yêu cầu đào tạo nhân lực chất lượng cao phục vụ các dự án đường sắt. Cùng đó nghiên cứu, quyết định theo thẩm quyền hoặc đề xuất cấp có thẩm quyền quyết định các cơ chế, chính sách phù hợp để đào tạo, phát triển nguồn nhân lực đường sắt đáp ứng yêu cầu phát triển giao thông vận tải đường sắt Việt Nam. Viện Chiến lược và Phát triển Giao thông Vận tải phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan hoàn chỉnh Đề án phát triển nguồn nhân lực đường sắt giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Một số vướng mắc cần gỡ khó

Theo các chuyên gia, hiện nay để triển khai các dự án đường sắt cao tốc, Việt Nam tự tin có thể làm chủ công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực. Chẳng hạn đối với việc xây dựng hạ tầng các đơn vị như: CONINCON, Binh đoàn 11, Binh đoàn 12… đủ khả năng và làm chủ được các công nghệ triển khai các dự án lớn. Còn đối với vận hành, các cơ sở đào tạo trong nước đủ khả năng để đào tạo nhân lực đáp ứng khi chuyển giao công nghệ.

Tuy vậy, tại báo cáo của Bộ Giao thông Vận tải vừa gửi Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội ngày 21/2, hiện nay việc đào tạo nhân lực cho các dự án đường sắt tốc độ cao vẫn còn một số khó khăn cần sớm có giải pháp tháo gỡ. Chẳng hạn, theo Luật Đường sắt 2017 thì chưa có cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ cho tổ chức, doanh nghiệp trong nước thực hiện một số nhiệm vụ có tính chiến lược, làm tiền đề để phát triển công nghiệp đường sắt; chưa có quy định ràng buộc về chuyển giao công nghệ, đào tạo công tác vận hành, bảo trì, lắp ráp phương tiện trong nước. Số lượng, chất lượng, cơ cấu nguồn nhân lực trong lĩnh vực đường sắt chưa hợp lý ở các nhóm ngành nghề (công trình, thông tin tín hiệu, đầu máy toa xe, điều hành chạy tàu…); chính sách sử dụng, đãi ngộ đối với nguồn nhân lực chất lượng cao chưa thực sự được quan tâm, chưa có điều kiện để tiếp cận với trình độ quản lý, kỹ thuật tiên tiến trên thế giới… Đây là một số vướng mắc cần nhanh chóng phải được tháo gỡ.

Trong khi đó, dù đã chuẩn bị tâm thế và xây dựng phương án đào tạo, các cơ sở đào tạo cũng có những vướng mắc, khó khăn cần sớm có cơ chế để giải quyết. Trong buổi làm việc với Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội mới đây, trường Đại học Giao thông Vận tải cũng đã có những kiến nghị để đảm bảo đào tạo được nguồn nhân lực chất lượng cao cho các dự án đường sắt cao tốc. Theo đó, nhà trường kiến nghị cần xây dựng hệ thống đào tạo liên thông từ trung cấp, cao đẳng đến đại học, đảm bảo đầy đủ lĩnh vực và phân tầng. Trường Đại học Giao thông Vận tải chịu trách nhiệm xây dựng chương trình khung thống nhất, học liệu tiên tiến, thay vì để các trường tự thiết kế riêng lẻ, giúp tối ưu nguồn lực và ngân sách.

Cùng với đó, phân trách nhiệm cho Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Giao thông Vận tải và Bộ Khoa học và Công nghệ trong xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực, khoa học công nghệ, thúc đẩy liên kết nhà quản lý - nhà trường - doanh nghiệp nhằm giải quyết nút thắt nhân lực chất lượng cao, nguồn vốn và thị trường nghiên cứu trong lĩnh vực đường sắt. Cùng với đó, cần có chính sách phối hợp: Nhà nước đầu tư cơ sở vật chất, Trường chủ động nhân lực, doanh nghiệp đặt hàng và cam kết ưu tiên ứng dụng sản phẩm khoa học công nghệ nội địa. Trọng tâm là Nhà nước đầu tư Xây dựng phòng thí nghiệm trọng điểm về đường sắt hiện đại, phục vụ đào tạo, nghiên cứu và chuyển giao công nghệ…

“Tôi cho rằng, nguồn nhân lực cho ngành đường sắt cao tốc tới đây không phải là vấn đề đáng lo. Hiện tại, cùng với các cơ sở đào tạo đang có thì một số trường như: Đại học Xây dựng, Trường Đại học Bách khoa - Đại học Đà Nẵng, Trường Đại học Thủy lợi… cũng đang nghiên cứu mở một số chuyên ngành về đường sắt. Tuy nhiên để thu hút sinh viên, chúng ta cần có chính sách miễn/giảm học phí cho sinh viên theo học ngành đường sắt. Ưu tiên mở rộng chính sách vay vốn học tập lãi suất ưu đãi dành riêng cho sinh viên đường sắt”, TS Phạm Thanh Hà, Trưởng phòng Đào tạo, Đại học Giao thông Vận tải kiến nghị.

Quy mô dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam

Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam dài 1.541km đi qua 20 tỉnh, thành đã được Chính phủ trình Quốc hội xem xét, phê duyệt chủ trương đầu tư. Chính phủ đề xuất thực hiện lập báo cáo nghiên cứu khả thi trong năm 2025-2026, khởi công cuối năm 2027 và phấn đấu cơ bản hoàn thành tuyến trong năm 2035. Về quy mô, đây là tuyến đường sắt đôi mới, khổ 1.435mm, tốc độ thiết kế 350km/h vừa vận chuyển hành khách vừa đáp ứng yêu cầu lưỡng dụng phục vụ quốc phòng, an ninh, có thể vận tải hàng hóa khi cần thiết. Sơ bộ tổng mức đầu tư hơn 1,713 triệu tỷ đồng (tương đương 67,34 tỷ USD). Dự án được đầu tư công với nguồn vốn từ ngân sách trung ương bố trí theo các kỳ trung hạn, vốn góp của địa phương, vốn huy động có chi phí thấp và ít ràng buộc. Trong quá trình xây dựng và vận hành sẽ kêu gọi doanh nghiệp tham gia đầu tư các khu dịch vụ, thương mại tại các ga, đầu tư thêm phương tiện khi có nhu cầu.

Phan Hoạt – Phạm Huyền

Nguồn CAND : https://cand.com.vn/phong-su-tu-lieu/tu-tin-lam-chu-cong-nghe-bai-2--i759951/