Nhiều ý kiến cho rằng, cần xác định giá cho thuê đất cho từng mục đích sử dụng trong các dự án có tính chất đặc thù như Thảo Cầm Viên Sài Gòn
Rà soát lại những bất cập trong việc cho thuê đất
Theo phản ánh của Công ty TNHH Một thành viên Thảo Cầm Viên Sài Gòn hiện nay đơn vị gặp một số khó khăn như: đơn vị có hoạt động kinh doanh bán vé vào cổng tham quan nhưng việc sử dụng đất bao gồm phần diện tích phục vụ cho hoạt động công ích và hoạt động kinh doanh, cụ thể: Khu kinh doanh, dịch vụ (trò chơi thiếu nhi, quầy lưu niệm, cà phê,...); Khu hành chính, văn phòng làm việc của công ty.
Phần lớn diện tích có mục đích không kinh doanh (như khu cây xanh, mặt nước, thảm cỏ; khu chuồng trại, nuôi thú; khu phụ trợ: kho, thú y xá, nhà chế biến thức ăn, ...) và phần lớn diện tích công viên phục vụ cho các hoạt động công cộng: bảo tồn sinh vật, giáo dục, sinh hoạt cộng đồng,… nhưng không thu phí.
Công ty TNHH Một thành viên Thảo Cầm Viên Sài Gòn hoạt động không vì mục đích lợi nhuận; mục đích chính là giữ gìn giá trị lịch sử, nghiên cứu khoa học, phục vụ nhu cầu tham quan, học tập và bảo tồn các loài động vật - thực vật quý hiếm. Do vậy, việc đơn vị phải thuê đất và thực hiện đóng tiền thuê đất cho toàn bộ diện tích khuôn viên của Thảo Cầm Viên Sài Gòn là vượt khả năng thực hiện và duy trì hoạt động của đơn vị. Do vậy, đơn vị kiến nghị UBND Thành phố và các Sở, ngành điều chỉnh, bổ sung các hạng mục sử dụng đất trên cơ sở xác định cụ thể diện tích đất sử dụng vào mục đích kinh doanh và diện tích không sử dụng cho mục đích kinh doanh.
Giám đốc Sở TNMT TPHCM Nguyễn Toàn Thắng cho biết, việc quản lý, sử dụng đất của đơn vị là có tính chất đặc thù (là khoảng xanh của Trung tâm thành phố; là nơi học tập, vui chơi giải trí của nhân dân, đặc biệt là các cháu nhỏ ở Thành phố và các tỉnh thành; là nơi có ý nghĩa lịch sử văn hóa; là đơn vị góp phần bảo tồn nguồn gen và duy trì sự đa dạng của các loài trong tự nhiên). Phần lớn diện tích đất đơn vị được giao quản lý là phần diện tích công cộng như công viên cây cối, hồ nước, mảng xanh, đường giao thông.
“Sở TNMT ghi nhận nội dung khó khăn, vướng mắc và sau khi đơn vị sử dụng đất kê khai, báo cáo việc quản lý, sử dụng đất theo hiện trạng thực tế sử dụng, Sở sẽ báo cáo UBND Thành phố xem xét tháo gỡ, có ý kiến chỉ đạo các Sở, ngành, đơn vị có liên quan để giải quyết nội dung kiến nghị của đơn vị theo quy định”- Giám đốc Sở TNMT TPHCM Nguyễn Toàn Thắng cho hay.
Tránh tình trạng “cào bằng”
Luật sư Lê Trung Phát, Giám đốc Hãng luật Lê Trung Phát (TPHCM), phân tích trường hợp Thảo cầm viên Sài Gòn là một nơi mà ở đó có nhiều mục đích sử dụng đất trên phần diện tích đất này. Theo đó nó bao gồm đất sử dụng vào mục đích công cộng và đất nhằm mục đích kinh doanh. Vì vậy, UBND Thành Phố cần xem xét lại việc cho thuê đất này, để phù hợp với thực trạng sử dụng đất của doanh nghiệp, phù hợp với mục đích thực tế của việc sử dụng đất, phù hợp với chức năng nhiệm vụ của doanh nghiệp khi khai thác khu đất này.
Bởi, theo quy định của Luật Đất đai năm 2024 thì đất sử dụng vào mục đích công cộng không nhằm mục đích kinh doanh thì sẽ được Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất (theo điều 118). Nếu đất sử dụng vào mục đích công cộng có mục đích kinh doanh, thì sẽ được Nhà nước cho thuê đất (theo điểm b khoản 2 điều 120), lúc này việc trả tiền thuê có thể áp dụng cơ chế trả tiền thuê hàng năm hoặc trả tiền thuê một lần hoặc miễn tiền thuê.
Như vậy, rõ ràng trong một khu đất mà có phần đất sử dụng vào mục đích công cộng có mục đích kinh doanh nên sẽ áp dụng hình thức là cho thuê đất. Vì chúng ta không thể tách rời khu đất công cộng và khu đất kinh doanh. Thế nhưng, để tính tiền thuê đất phù hợp, thì cũng cần tách biệt trong phần đất chung, thì phần diện tích đất nào là phần diện tích đất sử dụng vào mục đích công cộng, phần diện tích đất nào sử dụng vào mục đích kinh doanh. Đối với phần diện tích đất sử dụng vào mục đích công cộng cần áp dụng cơ chế cho thuê đất nhưng được miễn tiền thuê. Phần diện tích sử dụng vào mục đích kinh doanh, sẽ tính toán và áp dụng giá cho thuê để làm cơ sở thu tiền cho thuê đất.
Cùng quan điểm trên, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TPHCM, cho rằng tinh thần của Luật Đất đai 2024 là sử dụng đất tiết kiệm, hiệu quả. Đất sử dụng nhiều mục đích thì phải được cho thuê với nhiều mục đích. Với trường hợp của Thảo Cầm Viên, với gần 4% diện tích được sử dụng trực tiếp để kinh doanh thì nên cho thuê với mục đích kinh doanh. Phần diện tích còn lại là phục vụ công cộng và đây là lá phổi của Thành phố nên phải được thuê đất ở khung giá thấp nhất. Nếu xác định là đất nông nghiệp thì cho thuê theo khung giá đất nông nghiệp sẽ hợp lý.
“Nói chung là phải tránh tình trạng cào bằng trong việc cho thuê, trong trường hợp vượt thẩm quyền, Thành phố có thể báo cáo xin ý kiến của Bộ TNMT, Chính phủ để đảm bảo hài hòa lợi ích nhà nước- doanh nghiệp và người dân”- Ông Châu kiến nghị.
Đối với việc cho thuê đất ở Thảo Cầm Viên, mới đây bên lề kỳ họp lần thứ 20 của HĐND TPHCM, trao đổi với báo chí, Chủ tịch UBND TPHCM Phan Văn Mãi, cho biết đã giao Sở TNMT xem xét, rà soát quyết định giao đất và cho thuê đất. "Phần nào sản xuất kinh doanh thì cho thuê, còn phần nào phục vụ chung phải tính toán cho phù hợp, có thể ở dạng giao mà không tính tiền cho thuê đất. Khi điều chỉnh, Cục Thuế sẽ căn cứ quy định để tính lại", ông Mãi nói.
Từ thực tiễn nói trên, nhiều chuyên gia cho rằng, để Luật Đất đai 2024 đi vào thực tiễn đời sống một cách hiệu quả, sát với thực tế, thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, cơ quan quản lý có thẩm quyền cần xác định đúng từng loại đất trong từng dự án cụ thể và có cách tính tiền thuê đất cho từng loại đất, như đất thương mại dịch vụ, đất thể dục thể thao, giao thông, mặt nước… theo khung giá đất đã được nhà nước quy định đối với tất cả các dự án đặc thù trên địa bàn TPHCM nói riêng cũng như cả nước nói chung.
ĐỖ TRÀ GIANG