Từ vụ Shark Bình bị bắt: 'lùa gà, rút thảm' tiền ảo là gì?

5 giờ trướcBài gốc

Shark Bình (giữa) và các đồng phạm tại cơ quan điều tra. Ảnh: Công an Hà Nội cung cấp

Bị tố cáo "lùa gà" nhiều triệu đô la

Theo thông tin vừa được công bố chiều nay (14-10), liên quan đến dự án tiền số AntEx, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an Hà Nội khởi tố, bắt tạm giam doanh nhân Nguyễn Hòa Bình (thường gọi là Shark Bình) về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản và Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng. Ngoài Shark Bình, 9 người liên quan cũng bị khởi tố về hai tội danh trên.

Dự án tiền số AntEx ra mắt hồi tháng 9-2021, ông Bình được giới thiệu trên là "cố vấn chiến lược" đồng thời cũng là người đầu tư 2,5 triệu đô la thông qua quỹ Next100Blockchain. Từ tháng 8 đến tháng 11-2021, nhóm này phát hành hơn 33 tỉ token cho khoảng 30.000 nhà đầu tư, thu về 4,5 triệu USDT. Số tiền ảo này có giá trị quy đổi tương đương 4,5 triệu đô la Mỹ, giá trị tại thời điểm đó khoảng 117 tỉ đồng.

Nhà chức trách cáo buộc, dự án triển khai không đúng như lộ trình đề ra nhưng ông Bình và một số cổ đông NextTech thống nhất rút tiền từ ví tổng của dự án, chuyển vào ví điện tử của một số cá nhân rồi bán để chia nhau, chiếm đoạt số tiền đặc biệt lớn. Các nhà đầu tư tố cáo Shark Bình và dự án AntEx đã "lùa gà" họ mua token rồi "rút thảm" khiến giá trị token đã mua bị mất trắng.

Để hiểu rõ hơn về các cáo buộc này, KTSG Online cung cấp thông tin tổng thể về các mô hình phát hành token (tiền ảo/tiền số/crypto) và các thủ thuật khiến nhà đầu tư trắng tay trong các dự án tiền ảo.

Phát hành token ICO là gì?

Phát hành token là quá trình tạo ra một đồng tiền kỹ thuật số trên blockchain. Có nhiều cách phát hành để huy động vốn và phân phối token như ICO, IDO, IEO ...Trong các cách phát hành này, ICO là cách được nhiều dự án chọn nhờ dễ thực hiện, tuy nhiên kèm theo đó lại có độ rủi ro cao cho nhà đầu tư.

Các dự án tiền ảo ở Việt Nam đã bị phát hiện là lừa đảo như MTC, Wefinex, PaynetCoin ... hay bị tố cáo "rút thảm" (rug pull) làm mất giá trị token như Antex, GM.AI đều chọn cách phát hành ICO vì dễ dàng, ít tốn kém và ít bị kiểm soát. Ngoài lý do chi phí thấp và điều kiện dễ, các dự án phát hành token ở Việt Nam cũng không đạt điều kiện để phát hành theo các phương thức có độ an toàn cao hơn như IEO.

Trục lợi bằng "rút thảm"gây thiệt hại ra sao?

Rug pull là hình thức lừa đảo phổ biến trong lĩnh vực tiền số, nơi đội ngũ phát triển dự án bất ngờ rút hết thanh khoản hoặc bán tháo token, dẫn đến giá trị token sụp đổ và nhà đầu tư mất trắng. Từ năm 2020 đến 2025, các vụ rug pull đã gây thiệt hại hàng tỉ đô la trên toàn cầu. Dữ liệu từ các nguồn như Chainalysis, Immunefi và DappRadar... cho thấy, tổng thiệt hại ước tính từ rug pull lên đến 11-12 tỉ đô la. Nếu tính gộp các loại lừa đảo liên quan đến tiền số, tổng thiệt hại có thể lên đến 20-25 tỉ đô la.

Dưới đây là các thuật ngữ phổ biến trong lĩnh vực tiền điện tử/tiền ảo (crypto) liên quan đến các rủi ro như rug pull, token mất giá, lừa đảo hoặc "sập sàn". Đây là những rủi ro dẫn đến thiệt hại tài chính lớn cho nhà đầu tư. Trong cách kịch bản này, đội ngũ phát triển dự án tiền ảo bán hết token thu về lợi nhuận rất lớn, trong khi nhà đầu tư mất tiền vì token rớt giá đến gần 0, khoản tiền đầu tư mất trắng.