Tương lai của đồng bạc xanh

8 giờ trướcBài gốc

Đồng USD tại Ngân hàng Hana, Hàn Quốc. Ảnh: Yonhap/TTXVN

Cổ phiếu xuống giá, lợi suất trái phiếu giảm, đồng USD tăng. Mối quan hệ đáng tin cậy giữa các công ty niêm yết của Mỹ, trái phiếu chính phủ và giá trị đồng tiền luôn tồn tại ở những thời khắc hoảng loạn trong hầu hết lịch sử tài chính hiện đại. Điều này giờ đây đã thay đổi.

Sự hỗn loạn trên thị trường tài chính trong tháng qua do thuế quan của Mỹ tăng mạnh đã có sự khác biệt đáng lo ngại. Ví dụ, trong thời kỳ thị trường chứng khoán suy thoái năm 2008 và 2020, đồng USD tăng giá. Khi hoảng loạn, các nhà đầu tư thường đổ xô đến nơi an toàn là trái phiếu Mỹ, đẩy giá đồng bạc xanh lên cao. Lần này, các nhà đầu tư đang tránh xa trái phiếu Mỹ. Lợi suất trái phiếu Chính phủ Mỹ kỳ hạn 10 năm tăng từ 4,2% lên tới 4,5% trong tháng qua. Trong khi đó, đồng USD giảm hơn 9% so với rổ các loại tiền tệ khác kể từ mức đỉnh vào giữa tháng 1/2025.

Chính sách thương mại của Tổng thống Donald Trump, sự nghi ngờ của một số cố vấn của ông về vai trò toàn cầu của đồng USD,.... đã làm lung lay tâm lý các nhà đầu tư nước ngoài. Do đang nắm giữ khoảng 32.000 tỷ USD cổ phiếu và trái phiếu Mỹ, ý kiến của các nhà đầu tư rất quan trọng. Nhu cầu ở nước ngoài không chỉ nâng đỡ thị trường chứng khoán Mỹ mà còn giúp hạ lãi suất các khoản nợ khổng lồ của chính phủ, khiến chúng trở nên dễ quản lý hơn. Đây vốn là đặc điểm khiến người ta cho rằng đồng USD có "đặc quyền quá mức".

Các nhà hoạch định chính sách và nhà đầu tư ở khắp mọi nơi từng lắc đầu trước ý tưởng đồng USD bị truất ngôi. Sức mạnh kinh tế, thị trường sâu rộng và có lợi nhuận, sự cởi mở với dòng vốn và luật pháp đáng tin cậy của Mỹ đã giúp tạo nên vị thế đáng gờm của đồng bạc xanh. Nhưng trong những tuần gần đây, các nhà đầu tư đã phải nghiêm túc nhìn nhận lại quan điểm này. Ngay cả tưởng tượng điều gì có thể xảy ra tiếp theo cũng là một việc khó. Trong tám thập kỷ, đồng tiền của Mỹ đã là “chốt chặn” của thương mại và tài chính. Khoảng 50% trong số tất cả các khoản cho vay xuyên biên giới là bằng USD và đồng tiền này tham gia vào 88% các giao dịch ngoại hối. Thế giới hiện đại đã được xây dựng trên đồng bạc xanh.

Một số thành viên trong chính quyền Tổng thống Trump sẽ vui mừng nếu đồng USD mất đi vị thế. Trong thời kỳ làm thượng nghị sĩ, Phó Tổng thống J.D. Vance đã chỉ trích vai trò quốc tế của đồng tiền này, lập luận rằng việc tích lũy chứng khoán Mỹ của người nước ngoài đã nâng giá trị đồng USD một cách giả tạo, gây tổn hại đến ngành công nghiệp của Mỹ. Hồi tháng 11/2024, ông Stephen Miran, hiện là người đứng đầu Hội đồng Cố vấn Kinh tế của Nhà Trắng, đã công bố báo cáo cho rằng Tổng thống có thể đơn phương đánh thuế trái phiếu chính phủ được nắm giữ dưới dạng dự trữ ở nước ngoài, để ngăn cản các nhà đầu tư mua chúng. Hiếm có một báo cáo khiến các ngân hàng trung ương trên toàn thế giới lo sợ như vậy.

Từ lâu, các nhà hoạch định chính sách đã bắt đầu đa dạng hóa dự trữ ngoại hối trước khi ông Trump tái đắc cử. Tỷ lệ dự trữ toàn cầu của đồng USD đã giảm từ 73% vào năm 2001 xuống còn 58% hiện nay. Trong cùng thời kỳ, nhiều loại tiền tệ khác, trong đó có đồng đô la Australia (AUD) và đô la Canada (CAD), kroner Thụy Điển và franc Thụy Sĩ, chứng kiến tỷ trọng tăng. Các ngân hàng trung ương cũng đã đa dạng hóa các loại tiền tệ, mua hơn 1.000 tấn vàng/năm trong ba năm qua, tăng hơn 140% so với ba năm trước đó.

Ông Gary Smith tại Columbia Threadneedle Investments, người làm việc với các ngân hàng trung ương và quỹ đầu tư quốc gia, cho rằng sự đa dạng hóa này sẽ chỉ tăng tốc. Trước khi hàng rào thuế quan của Mỹ bắt đầu, ông Smith kỳ vọng tỷ lệ đồng USD trong dự trữ ngoại hối sẽ giảm thêm 10% trong thập kỷ tới.

Trong thập kỷ qua, nhu cầu quốc tế đối với tài sản bằng USD chủ yếu đến từ các nguồn khác ngoài các ngân hàng trung ương, đặc biệt là các quỹ hưu trí khổng lồ của chính phủ và các công ty bảo hiểm nhân thọ, trong đó có nhiều công ty ở châu Á. Những khoản đầu tư này thường lên tới hàng trăm tỷ USD, được điều phối bởi các ủy ban họp không thường xuyên, đồng nghĩa với việc chiến lược của họ không thể thay đổi ngay lập tức. Bất chấp đặc điểm hấp thụ sốc này, sự nhiệt tình của họ đối với nước Mỹ đã giảm sút. Ông Huw van Steenis tại công ty tư vấn Oliver Wyman cho biết nhiều nhà đầu tư quốc tế đang lo ngại về sự kết thúc của chủ nghĩa siêu ngoại lệ của Mỹ. Nhu cầu đa dạng hóa sẽ là xu hướng lâu dài bất kể điều gì diễn ra tiếp theo.

Thâm hụt ngân sách chính phủ ở mức 7% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và hóa đơn lãi suất tăng vọt trong những năm gần đây, đồng nghĩa với việc lợi suất trái phiếu cao hơn sẽ gây ra những vấn đề sâu sắc.

Ngày 10/4, Hạ viện Mỹ đã phê duyệt kế hoạch ngân sách của Thượng viện, theo đó thâm hụt ngân sách có thể tăng thêm 5.800 tỷ USD trong 10 năm tới. Con số này, tính theo tiền mặt, còn cao hơn các khoản giảm thuế trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump để ứng phó với đại dịch COVID-19 năm 2020 và các dự luật về cơ sở hạ tầng và kích thích tăng trưởng của cựu Tổng thống Joe Biden cộng lại.

Các nhà đầu tư nước ngoài không thiếu lý do để gửi tiền ở nơi khác. Tuy nhiên, đồng USD không có đồng tiền kế nhiệm rõ ràng. Sau Thế chiến thứ hai, khi những khó khăn của Anh khiến đồng bảng không thể hoạt động như một đồng tiền toàn cầu, đồng bạc xanh là ứng cử viên hoàn hảo để thay thế đồng bảng. Những đồng tiền mà các ngân hàng trung ương hiện đang chuyển hướng đầu tư vào là những đồng tiền nhỏ, với thị trường chứng khoán và trái phiếu quá nhỏ để thay thế đồng USD.

Đồng euro từng được coi là một lựa chọn thay thế khả thi cho đồng bạc xanh, và có khả năng làm được điều này nếu các chính trị gia của châu lục tận dụng cơ hội mở cửa hiện tại. Nhưng các nhà đầu tư sẽ muốn có bằng chứng cho thấy những lỗi thiết kế trong liên minh tiền tệ - bao gồm rủi ro tín dụng trong nợ chính phủ - thực sự đã được giải quyết. Trong khi đó, nợ của Đức, được các nhà đầu tư toàn cầu coi là nợ an toàn nhất, lên tới khoảng 3.000 tỷ USD, tương đương khoảng 1/12 tổng nợ của Mỹ. Thị trường nợ doanh nghiệp của châu Âu cũng nhỏ.

Liệu đồng nhân dân tệ có thể được nâng hạng không? Mặc dù kinh tế Trung Quốc đủ lớn để hỗ trợ một vai trò lớn hơn nhiều, tiến trình quốc tế hóa đồng tiền này vẫn đang dừng lại. Đồng nhân dân tệ chỉ chiếm hơn 2% dự trữ của các ngân hàng trung ương toàn cầu, giảm kể từ mức đỉnh bốn năm trước.

Thay vì tự do hóa tiền tệ, Trung Quốc muốn củng cố hệ thống tài chính. Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (ngân hàng trung ương) đã thiết lập các kênh hoán đổi với các ngân hàng trung ương ở nước ngoài và thiết lập nền tảng riêng cho các khoản thanh toán ở nước ngoài để giảm sự phụ thuộc vào SWIFT - Hiệp hội Viễn thông Tài chính Liên ngân hàng Toàn cầu. Những thử nghiệm như vậy sẽ không khiến đồng nhân dân tệ thay thế đồng USD. Nhưng theo ông Martin Chorzempa tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, chúng có thể hạn chế ảnh hưởng của đồng bạc xanh vượt ra ngoài biên giới Mỹ, cung cấp một giải pháp thay thế cho các quốc gia đã bị cắt đứt khỏi nền tài chính phương Tây.

Nếu Chính phủ Mỹ hạ thấp vai trò của đồng USD, dù vô tình hay cố ý, các quốc gia khác có thể cố gắng tự vệ bằng cách dựng lên các rào cản đối với vốn và trở lại với các mạng lưới tài chính mới kém tinh vi hơn.

Minh Hợp (P/v TTXVN tại London)

Nguồn Bnews : https://bnews.vn/tuong-lai-cua-dong-bac-xanh/370885.html