Tương lai không còn gấu bị nuôi nhốt: Hành trình quyết liệt ở chặng cuối

một ngày trướcBài gốc

Việc nuôi nhốt gấu, đặc biệt là nuôi nhốt để lấy mật không chỉ không bảo đảm an toàn và phúc lợi cho gấu mà còn là hành vi vi phạm pháp luật. (Ảnh minh họa: ENV)

“Điểm nóng” Phúc Thọ và hy vọng chuyển biến

Vào năm 2005, Việt Nam có khoảng 4.000 cá thể gấu bị nuôi nhốt trái phép tại 1.390 cơ sở tư nhân. Hầu hết các cá thể gấu này đều bị săn bắt trái phép từ khi còn nhỏ và bán cho các cơ sở nuôi gấu lấy mật. Từ thời điểm đó, cùng với cam kết của Chính phủ và sự đồng hành của các tổ chức như Hiệp hội Bảo vệ động vật thế giới (WAP), Trung tâm Giáo dục thiên nhiên (ENV), Tổ chức Động vật châu Á (AAF)..., công cuộc vận động chấm dứt nuôi nhốt gấu tại Việt Nam chính thức bắt đầu.

Sau gần 20 năm nỗ lực từ các bên liên quan và sự vào cuộc của cả cộng đồng, hoạt động nuôi nhốt gấu lấy mật tại Việt Nam đang dần đi đến hồi kết. Theo số liệu mới nhất do ENV tổng hợp, tính đến tháng 7/2025, con số 4.000 trên đã giảm xuống chỉ còn 157 cá thể gấu bị nuôi nhốt tại 13 tỉnh, thành phố. Nhiều địa phương trước đây từng có hoạt động nuôi nhốt gấu đã xóa bỏ hoàn toàn tình trạng này.

Trong 6 tháng đầu năm 2025, Hiệp hội Bảo vệ động vật thế giới (WAP) và Tổ chức Động vật châu Á (AAF) đã phối hợp với các Chi cục Kiểm lâm địa phương tiến hành các đợt kiểm tra thực tế tại 16 địa phương có gấu nuôi nhốt như: Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Nghệ An, Đồng Nai, Hải Phòng, Phú Thọ… Qua kiểm tra cho thấy, một số địa phương đã có chuyển biến tích cực về nhận thức và hành động của người dân, trong khi đó vẫn còn những “điểm nghẽn” cản trở tiến trình chuyển giao gấu.

Trong đó, một trong những “điểm nóng” về nuôi nhốt gấu là Hà Nội – địa phương có số lượng gấu bị nuôi nhốt cao nhất cả nước. Theo số liệu từ ENV, Hà Nội hiện còn 79 cá thể gấu, chiếm gần 50% tổng số gấu bị nuôi nhốt trên toàn quốc, tập trung chủ yếu tại 16 cơ sở nuôi ở xã Phúc Thọ.

Bà Eugenia Morales, chuyên viên chiến lược Chương trình Bảo vệ động vật hoang dã của WAP nhận định: “Hà Nội vẫn còn chiếm tới khoảng một nửa tổng số gấu bị nuôi nhốt tại các cơ sở tư nhân ở Việt Nam. Chính phủ đã thể hiện quyết tâm chấm dứt hoạt động nuôi nhốt gấu lấy mật, nhưng việc thủ đô vẫn còn là điểm nóng của hoạt động này là một thách thức lớn trong hành trình hoàn thành mục tiêu đề ra”.

Do vậy, WAP khuyến nghị chính quyền địa phương cần nỗ lực và có những hành động quyết liệt hơn để chấm dứt hoạt động này, cùng với đó khuyến khích các chủ trại gấu chuyển giao gấu đến các khu bảo tồn và cứu hộ để có điều kiện chăm sóc tốt hơn.

Tại “điểm nóng” Phúc Thọ cũng đã bắt đầu xuất hiện những tín hiệu tích cực. Mới đây, 6 thôn tại xã Phụng Thượng (cũ) – nay thuộc xã Phúc Thọ đã được công nhận là thôn không có gấu nuôi nhốt.

Đại diện ENV trao chứng nhận không còn gấu nuôi nhốt cho đại diện thôn 11, xã Phụng Thượng (cũ) – nay thuộc xã Phúc Thọ, Hà Nội. (Ảnh: ENV)

Bà Nguyễn Thị Hồng, Trưởng thôn 11 chia sẻ: “Tôi rất vinh dự khi được đại diện thôn 11 nhận bằng vinh danh thôn không còn gấu nuôi nhốt. Đây là minh chứng cho sự thay đổi trong nhận thức và hành động của cả cộng đồng nhằm xóa bỏ thực trạng nuôi nhốt gấu đáng buồn đã tồn tại hàng chục năm qua tại địa phương. Đã đến lúc những hộ nuôi gấu ở Phúc Thọ nên chuyển giao hết những cá thể gấu cuối cùng cho trung tâm cứu hộ để xây dựng và củng cố lại hình ảnh đẹp của địa phương. Chúng tôi sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các thôn lân cận để vận động, thuyết phục các hộ còn gấu chuyển giao cho các trung tâm cứu hộ để sớm chấm dứt hoàn toàn nạn nuôi nhốt gấu tại đây”.

Chia sẻ góc nhìn từ người dân địa phương, chị Vũ Hoài Thu, công tác tại Trung tâm Văn hóa-Thông tin và Thể thao xã Phúc Thọ cho hay: “Trước kia, người dân Phúc Thọ từng tin vào công dụng của mật gấu. Nhưng gần đây, nhờ các buổi truyền thông, mình và nhiều người đã nhận ra việc nuôi nhốt gấu là không tốt cho việc duy trì, bảo tồn loài gấu. Mình hy vọng các gia đình còn nuôi nhốt gấu sẽ chuyển giao cho các cơ sở chăm sóc gấu của Nhà nước để gấu có điều kiện tốt hơn”.

Xác lập thời hạn cụ thể cho mục tiêu “không còn gấu nuôi nhốt”

Những chuyển biến tích cực tại Hà Nội là điều đáng ghi nhận khi chính quyền thành phố đã chỉ đạo tăng cường giám sát, thực thi pháp luật, xử lý các đối tượng vi phạm cũng như tuyên truyền, khuyến khích người dân tự nguyện chuyển giao gấu. Tuy nhiên, những nỗ lực này là chưa đủ để có thể sớm chấm dứt tình trạng nuôi gấu lấy mật trên địa bàn thành phố.

Tuyên truyền đến người dân Phúc Thọ để kêu gọi cộng đồng cùng chung tay thuyết phục các hộ nuôi gấu tại địa phương chuyển giao gấu về trung tâm cứu hộ. (Ảnh: ENV)

Trao đổi với phóng viên Báo Nhân Dân, bà Nguyễn Phương Dung – Phó Giám đốc ENV cho rằng, dù đã đề ra một số giải pháp, nhưng chính quyền thành phố cần triển khai đồng bộ và quyết liệt hơn, tránh tâm lý chấp nhận thực trạng, và cần coi đây là nhiệm vụ ưu tiên để không ảnh hưởng đến nỗ lực chung của cả nước.

Theo bà Dung, điều tiên quyết là chính quyền địa phương cần xác lập mốc thời gian cụ thể để hoàn thành mục tiêu không còn gấu nuôi nhốt, đồng thời tăng cường kiểm tra định kỳ, xử lý vi phạm và tiếp tục vận động, thuyết phục các chủ gấu tự nguyện chuyển giao gấu cho các trung tâm cứu hộ.

Trong Công văn ngày 31/7/2025 gửi Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội, ENV cũng đề nghị chính quyền thành phố tiếp tục quan tâm, chỉ đạo sát sao Ủy ban nhân dân xã Phúc Thọ và các cơ quan chức năng liên quan thúc đẩy tiến trình chấm dứt nuôi nhốt gấu đã tồn tại nhiều năm trên địa bàn, cũng như ấn định cụ thể thời hạn thực hiện mục tiêu này.

“Mới đây, vào tháng 4/2025, 3 cá thể gấu ngựa từ 2 hộ gia đình tại xã Phụng Thượng (nay thuộc xã Phúc Thọ) đã được chuyển giao thành công về Trung tâm Cứu hộ gấu Việt Nam tại Vườn quốc gia Bạch Mã. Kết quả tích cực này cần trở thành động lực để những hoạt động vận động tiếp tục được triển khai, đưa Hà Nội trở thành hình mẫu cho các địa phương còn lại trong các nỗ lực chấm dứt nuôi nhốt gấu lấy mật tại Việt Nam”, bà Dung nêu rõ.

Các cá thể gấu trong khu bán hoang dã tại Trung tâm Cứu hộ gấu Việt Nam nằm trong khuôn viên Vườn Quốc gia Tam Đảo. Việc chuyển giao gấu nuôi nhốt đến các trung tâm cứu hộ sẽ giúp gấu có điều kiện được chăm sóc tốt hơn và có cơ hội sống lần thứ hai. (Ảnh: TTXVN)

Chia sẻ về kế hoạch phối hợp với các địa phương và cơ quan chức năng để thúc đẩy “mốc 0” – không còn gấu bị nuôi nhốt tại Việt Nam, bà Dung cho hay, ENV đang phối hợp với Chi cục Kiểm lâm thành phố Hà Nội triển khai kế hoạch tăng cường giám sát, kiểm tra định kỳ hằng tháng các cơ sở nuôi nhốt gấu, đồng thời đẩy mạnh truyền thông, vận động chủ gấu tại các cơ sở còn lại tự nguyện chuyển giao gấu về các trung tâm cứu hộ để thúc đẩy chấm dứt hoạt động nuôi nhốt gấu trên địa bàn trong thời gian cam kết. Tổng thể kế hoạch hợp tác dự kiến sẽ được triển khai từ tháng 8/2025.

Đối với các địa phương khác, ENV vẫn tiếp tục duy trì hoạt động truyền thông trực tiếp tới các chủ gấu, chuyển giao thông tin các dấu hiệu vi phạm nếu có và khuyến khích các cơ quan chức năng tăng cường công tác thuyết phục chuyển giao gấu về các trung tâm cứu hộ, đặc biệt với những tỉnh, thành phố có số lượng gấu bị nuôi nhốt còn lại rất ít, đã tiến gần tới đích “không còn gấu nuôi nhốt”.

Theo ENV, việc ấn định thời hạn cụ thể và tăng cường kiểm tra, giám sát hằng tháng tại các cơ sở nuôi nhốt gấu, xử lý nghiêm minh các trường hợp vi phạm, cũng như tích cực thuyết phục các chủ nuôi chuyển giao gấu cho các trung tâm cứu hộ là rất cần thiết để góp phần chấm dứt hoàn toàn hoạt động này.

Từ một quốc gia có hàng nghìn cá thể gấu bị nuôi nhốt, Việt Nam đã tiến rất gần đến mục tiêu xóa bỏ hoàn toàn hoạt động này. Tuy nhiên, để đạt được “vạch đích”, đặc biệt tại các điểm nóng còn lại, vẫn cần thêm sự cam kết, hành động cụ thể và quyết tâm cao độ của chính quyền địa phương cùng sự vào cuộc tích cực từ cộng đồng, qua đó góp phần kiến tạo một tương lai nơi gấu chỉ hiện diện trong rừng xanh, chứ không phải sau song sắt.

TRUNG HƯNG

Nguồn Nhân Dân : https://nhandan.vn/tuong-lai-khong-con-gau-bi-nuoi-nhot-hanh-trinh-quyet-liet-o-chang-cuoi-post897704.html