Tướng tình báo Ukraine 39 tuổi đứng sau loạt chiến dịch chấn động, mức tín nhiệm vượt ông Zelensky

3 giờ trướcBài gốc

Giám đốc HUR, trung tướng Ukraine Kyrylo Budanov. Ảnh: Getty Images.

Theo tiết lộ của truyền thông Ukraine, chiến dịch đổ bộ bằng trực thăng vào thành phố Pokrovsk cuối tháng 10 vừa qua là một trong những nhiệm vụ táo bạo nhất mà HUR tiến hành trong nhiều tháng. Tờ TSN.ua cho biết chính Giám đốc HUR, trung tướng Kyrylo Budanov, đích thân chỉ huy và giám sát hoạt động. Khoảng 10 đặc nhiệm tinh nhuệ Ukraine đã đáp xuống Pokrovsk bằng trực thăng Black Hawk trong điều kiện bị máy bay không người lái Nga theo dõi dày đặc.

Đây là một trong hàng chục chiến dịch đặc biệt mà trung tướng Budanov chỉ huy. Sự nổi lên của HUR dưới thời ông Budanov cũng kéo theo những thay đổi đáng chú ý trong cấu trúc tình báo Ukraine, đặc biệt là mối quan hệ cạnh tranh với Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) do Giám đốc Vasyl Malyuk, nhân vật thân cận với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, đứng đầu.

Dưới thời ông Budanov, HUR đã thực hiện nhiều chiến dịch táo bạo, bao gồm đổ bộ lên các giàn khoan Nga ở Biển Đen, đổ bộ bán đảo Crimea vào năm 2023, cũng như thực hiện các cuộc đột kích sâu trong lãnh thổ Nga cùng năm.

Phương thức tấn công các tàu và cơ sở của Hạm đội Biển Đen Nga bằng xuồng tự sát không người lái như MAGURA V5 đều do HUR dưới quyền ông Budanov phát triển.

Theo tờ New York Times (NYT), ông Budanov được mô tả là một trong những sĩ quan trẻ được tiếp cận sớm với các chương trình huấn luyện của Mỹ, một phần của nỗ lực hiện đại hóa tình báo quân sự Ukraine sau cuộc khủng hoảng Maidan năm 2014.

Việc tình báo Ukraine được CIA trực tiếp hỗ trợ tái thiết, củng cố nhân sự và mở rộng năng lực tác chiến khiến nhiều chuyên gia coi Giám đốc HUR Budanov là “điểm kết nối đáng tin cậy” của Washington tại Kiev, đặc biệt khi không phải lúc nào Ukraine cũng thông báo cho Mỹ về các chiến dịch quân sự.

Không rõ mục tiêu của HUR trong chiến dịch đổ bộ bằng trực thăng ở Pokrovsk, nhưng hoạt động đó có thể nhằm giúp CIA hiểu rõ hơn về tình hình giao tranh. Cuối tháng trước, Tổng Tư lệnh Oleksandr Syrsky đã yêu cầu các đơn vị chiến đấu ở mặt trận Pokrovsk “báo cáo trung thực về những gì diễn ra và khẳng định không chấp nhận những lời nói dối”.

Từ học viên trẻ đến nhân vật được CIA “chọn mặt gửi vàng”

Cơ quan Tình báo quân sự Ukraine (HUR) chịu ảnh hưởng rất lớn từ CIA. Ảnh: ABC News.

Theo ABC News, ông Budanov, 39 tuổi, thuộc thế hệ sĩ quan trẻ không chịu ảnh hưởng của các cơ quan tình báo thời Liên Xô. Sau khi tốt nghiệp trường quân sự ở Odessa, ông là một trong những gương mặt được lựa chọn gửi sang các chương trình huấn luyện của Mỹ. Một cựu quan chức tình báo Mỹ nhận xét Washington thích làm việc với những sĩ quan trẻ tuổi của Ukraine, vì “những người lớn tuổi, từng phục vụ chung với phía Nga khó bảo đảm độ tin cậy”.

Những năm đầu sự nghiệp của Budanov ít được công khai, nhưng hồ sơ phía Ukraine xác nhận ông từng tham gia cuộc tập kích bán đảo Crimea năm 2016 – chiến dịch vấp phải hỏa lực đặc nhiệm Nga. Chiến dịch này do nhóm đặc nhiệm 2245 thực hiện, đơn vị được CIA hỗ trợ huấn luyện, tuyển chọn các sĩ quan dưới 30 tuổi để giảm nguy cơ bị Nga cài cắm.

Nguồn gốc sự hợp tác giữa CIA và tình báo Ukraine bắt đầu từ năm 2014, sau cuộc khủng hoảng Maidan. Khi đó, cơ quan an ninh Ukraine gần như “trống rỗng”, nhiều lãnh đạo chạy sang Nga, còn phòng an ninh mạng bị phát hiện có nhân viên Cơ quan An ninh Liên bang Nga (FSB) làm việc trực tiếp. Việc Ukraine nhờ cậy vào tình báo Mỹ và Anh hỗ trợ không chỉ nhằm tái thiết hệ thống mà còn là bước ngoặt khiến HUR chuyển sang mô hình phương Tây.

Giai đoạn 2015–2017, CIA bắt đầu huấn luyện những nhóm tình báo dã chiến đầu tiên của HUR, xây dựng khoảng chục căn cứ bí mật dọc biên giới Nga và triển khai chương trình “Operation Goldfish”, nơi các sĩ quan Ukraine học cách đóng giả người Nga khi hoạt động ở nước ngoài. Đây cũng là thời điểm Budanov, khi đó là sĩ quan thuộc đơn vị 2245, gây ấn tượng với phía Mỹ.

Một cựu quan chức Mỹ mô tả: “Họ đi từ số 0 thành một trong đối tác quan trọng nhất của chúng tôi, ngang hàng người Anh”. Với CIA, nguồn tin từ Ukraine có giá trị đặc biệt vì Kiev từng có quan hệ mật thiết với Nga, hiểu cấu trúc hành pháp, quân sự và các chương trình vũ khí của Moscow hơn bất kỳ quốc gia nào khác.

Thăng tiến nhờ sai lầm của người tiền nhiệm

Trung tướng Ukraine Budanov làm việc tại văn phòng ở Kiev. Ảnh: Getty Images.

Theo nội dung do Quỹ Carnegie vì hòa bình quốc tế đăng tải trên ấn phẩm Carnegie Politika, năm 2020, ông Budanov được lựa chọn trở thành Giám đốc HUR, ngoài việc là thành viên ưu tú do CIA đào tạo, còn nhờ sai lầm của người tiền nhiệm Vasyl Burba.

Cuối tháng 7/2020, có thông tin khoảng 33 lính đánh thuê Wagner của Nga được cho là bị lôi kéo tới Minsk (Belarus) trong một chiến dịch do Ukraine đứng sau — với ý định cuối cùng là đưa họ sang Ukraine để bắt giữ.

Chiến dịch sau đó bị rò rỉ, dẫn đến những người này được Belarus bàn giao lại cho Nga. Vì thất bại này, giới chức Ukraine bắt đầu chỉ trích nội bộ. Ông Burba bị miễn nhiệm khỏi chức Giám đốc HUR vào tháng 8/2020. Ông Budanov, lúc đó là đại tá, được chọn lên thay.

Nhờ khởi đầu là người được CIA đào tạo, ông Budanov được xem là có lập trường độc lập, không bị chi phối bởi nội bộ Ukraine. Điều này cũng giúp ông duy trì sự tin tưởng từ các cơ quan tình báo phương Tây.

Hai tháng trước khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự vào năm 2022, ông Budanov là người đầu tiên công khai mô tả toàn bộ kế hoạch của Nga với độ chính xác gần như tuyệt đối. Giới chức phương Tây sau đó xác nhận dự báo này “không sai một chi tiết nào quan trọng”.

Vị thế ngày càng gia tăng

Trung tướng Budanov (phải) xuất hiện trong một sự kiện do Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky chủ trì. Ảnh: Wikipedia.

Sau tháng 2/2022, Budanov nhanh chóng trở thành gương mặt nổi bật. Ông tham gia chỉ đạo bảo vệ Kiev trước các nhóm đột kích của Nga, góp phần vào chiến dịch đẩy lùi Moscow khỏi Kiev và vùng Kharkiv, cũng như kế hoạch kiểm soát lại khu vực phía tây Biển Đen. Với những thành tích này, ông được Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky thăng hàm trung tướng và danh hiệu Anh hùng Ukraine.

Khi chiến sự lan rộng, Washington gỡ bỏ phần lớn giới hạn trước đây, cho phép chia sẻ dữ liệu mục tiêu và duy trì đội ngũ bí mật của CIA ở Kiev. Các đơn vị đặc nhiệm của HUR do ông Budanov lãnh đạo trở thành lực lượng đầu tiên đánh trả các đoàn xe Nga, phá hủy đường tiếp tế và cung cấp thông tin chiến trường theo thời gian thực.

Theo ABC News, một cựu quan chức Mỹ nói: “Khoản đầu tư kéo dài nhiều năm của chúng tôi đã mang lại hiệu quả trong những ngày đầu tiên của cuộc xung đột. Các đơn vị của HUR đánh vào những điểm Nga không ngờ tới”.

Tháng 9/2025, tạp chí Carnegie Politika dẫn kết quả khảo sát cho thấy ông Kyrylo Budanov nhận được 55,3% tỷ lệ tín nhiệm của người dân Ukraine, trong khi Tổng thống Ukraine Zelensky là 49,1%.

Sự nổi bật trong mắt công chúng cũng khiến ông Budanov gặp rắc rối. Truyền thông Ukraine nhiều lần đưa tin, mối quan hệ giữa ông Budanov và Chánh văn phòng Andriy Yermak trở nên căng thẳng. Cuối năm 2024, có tin đồn ông Budanov có thể bị thay thế, nhưng cuối cùng điều đó không xảy ra.

Ukraine hiện phụ thuộc rất lớn vào sự hỗ trợ của Mỹ để duy trì xung đột với Nga, đặc biệt là hỗ trợ tình báo. Tháng trước, có thông tin tình báo Mỹ hỗ trợ Ukraine tấn công các cơ sở năng lượng trong lãnh thổ Nga, theo CNN.

Trong bối cảnh đó, vai trò của ông Budanov, người là cầu nối cho tình báo Ukraine và tình báo Mỹ, được xem là ngày càng trở nên quan trọng.

__________________________

Ở Ukraine có một nhân vật quyền lực lớn đến mức đôi khi được ví như một "tổng thống thứ hai". Người đó là ai, có xuất thân ra sao, ảnh hưởng lớn như thế nào trong đội ngũ chính phủ Ukraine? Mời độc giả cùng tìm hiểu trong bài kỳ 3 xuất bản tối ngày 17/11.

Đăng Nguyễn - Tổng hợp

Nguồn Người Đưa Tin : https://nguoiduatin.vn/tuong-tinh-bao-ukraine-39-tuoi-dung-sau-loat-chien-dich-chan-dong-muc-tin-nhiem-vuot-ong-zelensky-204251611185002741.htm