Tỷ lệ ủng hộ Tổng thống Mỹ Donald Trump những ngày gần đây đã giảm xuống mức gần thấp nhất trong nhiệm kỳ hiện tại. Ảnh: Reuters.
Cuộc thăm dò kéo dài 3 ngày và kết thúc hôm 14/12 của Reuters/Ipsos cho thấy chỉ 39% người trưởng thành tại Mỹ đánh giá tích cực hiệu quả làm việc của ông Trump, giảm so với mức 41% hồi đầu tháng 12 và chỉ nhỉnh hơn 1% so với mức thấp nhất trong năm là 38% ghi nhận vào giữa tháng 11.
Ông Trump trở lại Nhà Trắng vào tháng 1 với tỷ lệ ủng hộ lên tới 47%, song mức tín nhiệm này đã suy giảm đáng kể trong những tháng qua, đặc biệt liên quan đến vai trò điều hành kinh tế.
Dù đợt đóng cửa chính phủ gần đây khiến việc thu thập số liệu kinh tế bị gián đoạn, nhiều chuyên gia cho rằng các doanh nghiệp đã thận trọng hơn trong tuyển dụng, một phần do “cú sốc” từ chính sách áp thuế nhập khẩu của chính quyền Trump.
Cuộc thăm dò của Reuters/Ipsos được tiến hành trực tuyến với sự tham gia của 1.016 người trên toàn nước Mỹ, với sai số thống kê khoảng 3 điểm phần trăm.
Bài toán lạm phát và "khả năng chi trả"
Một trong những nguyên nhân chủ yếu khiến mức ủng hộ dành cho Tổng thống Trump lao dốc là sự bất mãn của cử tri với cách ông điều hành kinh tế, nhất là trong bối cảnh lạm phát dai dẳng và chi phí sinh hoạt tăng cao.
Khảo sát Reuters/Ipsos công bố giữa tháng 12 cho thấy chỉ 33% người Mỹ hài lòng với hiệu quả kinh tế của ông Trump - mức thấp nhất của ông trong năm nay đối với lĩnh vực được xem là then chốt này.
Trong khi đó, việc kiểm soát chi phí sinh hoạt cũng chỉ đạt tỷ lệ 27% ủng hộ, giảm từ 31% so với khảo sát trước đó trong tháng - cho thấy lo ngại về túi tiền người dân vẫn là vấn đề nhức nhối.
Tỷ lệ hài lòng với cách ông Trump xử lý các vấn đề kinh tế xuống mức thấp nhất từ đầu nhiệm kỳ. Biểu đồ: Reuters.
Thực trạng này càng được củng cố khi một cuộc thăm dò độc lập khác của AP-NORC tiết lộ rằng sự ủng hộ đối với cách ông Trump xử lý các vấn đề kinh tế đã giảm xuống mức 31% - mức thấp kỷ lục trong cả hai nhiệm kỳ tổng thống của ông, do những lo ngại dai dẳng về giá cả và “khả năng chi trả” cho các gia đình Mỹ, theo Axios.
Các nhà phân tích nhận định rằng đà phục hồi kinh tế tại Mỹ mang đặc trưng rõ rệt của mô hình phục hồi hình chữ K: trong khi nhóm thu nhập cao và tầng lớp sở hữu tài sản tiếp tục hưởng lợi từ thị trường chứng khoán, bất động sản và đầu tư tài chính, thì nhóm trung lưu và thu nhập thấp lại chịu sức ép ngày càng lớn từ chi phí sinh hoạt leo thang.
Hiện giá của những mặt hàng thiết yếu nhất đối với đời sống hàng ngày như thực phẩm, năng lượng, nhà ở, bảo hiểm và y tế vẫn ở mức cao.
Dù một số chỉ số vĩ mô có cải thiện, cảm nhận của người dân về khả năng chi trả hàng ngày như tiền thực phẩm, xăng, điện, nhà ở vẫn là thước đo trực quan nhất cho đời sống.
Chính mức tăng giá ở những mặt hàng thiết yếu khiến người dân “thấy rõ” tác động hơn so với chỉ số GDP hay giá cổ phiếu, do đó niềm tin vào lãnh đạo bị bào mòn. Đây là lý do trọng yếu khiến tỷ lệ ủng hộ trên vấn đề chi phí sinh hoạt chỉ còn ở mức thấp, Guardian nhận định.
Khoảng cách này càng trở nên nhạy cảm về mặt chính trị khi chính quyền Trump tiếp tục nhấn mạnh các chỉ báo vĩ mô tích cực để bảo vệ thành tích kinh tế. Với nhiều cử tri, đặc biệt là cử tri độc lập và tầng lớp lao động, thông điệp “kinh tế đang tốt lên” lại va chạm trực tiếp với trải nghiệm ngược lại trong đời sống thường nhật, từ đó tạo ra tâm lý hoài nghi và mất niềm tin.
Đáng chú ý, các khảo sát dư luận cho thấy nhóm cử tri chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ mô hình phục hồi chữ K - lao động hưởng lương cố định, người thuê nhà, hộ gia đình trẻ - cũng chính là những nhóm có xu hướng rút lại sự ủng hộ đối với Tổng thống Trump nhanh nhất. Họ ít quan tâm đến diễn biến của Phố Wall, nhưng lại đặc biệt nhạy cảm với giá thực phẩm, tiền nhà và chi phí sinh hoạt hàng tháng.
Bài phát biểu nhằm bảo vệ thành tích của mình về nền kinh tế Mỹ và khả năng chi trả của ông Trump tại Pennsylvania (Mỹ) ngày 9/12. Ảnh: Reuters.
Ngoài ra, ông Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống năm ngoái với cam kết vực dậy nền kinh tế, vốn chịu áp lực lạm phát cao dưới thời cựu Tổng thống Joe Biden của đảng Dân chủ.
Song, lạm phát trong nhiệm kỳ của ông Trump vẫn duy trì quanh mức 3%, cao hơn ngưỡng 2% mà các nhà hoạch định chính sách coi là phù hợp cho tăng trưởng bền vững.
Một nguyên nhân khác là tác động từ các chính sách thương mại và thuế quan mà chính quyền Trump thúc đẩy, khiến nhiều doanh nghiệp thận trọng trong tuyển dụng và đầu tư.
Các chuyên gia kinh tế trong báo cáo Reuters nhận định các biện pháp thuế nhập khẩu mạnh tay có thể làm chậm lại hoạt động tuyển dụng, từ đó ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý thị trường lao động và nền kinh tế rộng lớn hơn.
Dấu hiệu từ đảng Cộng hòa và khả năng "khôi phục" tín nhiệm
Trong khi đó, sự ủng hộ từ nội bộ đảng Cộng hòa nhìn chung vẫn duy trì ở mức cao, với 85% cử tri Cộng hòa đánh giá tích cực hiệu quả làm việc tổng thể của ông Trump.
Tuy nhiên, tỷ lệ những người cho rằng ông làm tốt về kinh tế đã giảm xuống còn 72%, mức thấp nhất trong năm và giảm mạnh so với 78% ghi nhận trước đó.
Tỷ lệ ủng hộ ông Trump trong nội bộ đảng Cộng hòa vẫn đạt mức cao nhưng có sự suy giảm đáng kể. Biểu đồ: Reuters.
Việc tỷ lệ ủng hộ Tổng thống Donald Trump sụt giảm không chỉ phản ánh những biến động nhất thời của dư luận, mà còn đặt ra câu hỏi cốt lõi về ranh giới giữa trách nhiệm ngắn hạn của người đứng đầu Nhà Trắng và các yếu tố mang tính cấu trúc, kéo dài của nền kinh tế Mỹ. Đây cũng là điểm mấu chốt quyết định liệu mức tín nhiệm của ông Trump có thể phục hồi hay không.
Ở góc độ ngắn hạn, các yếu tố như biến động giá xăng, thực phẩm, chi phí năng lượng hay những cú sốc từ chính sách thuế quan và chuỗi cung ứng có tác động trực tiếp, tức thời đến tâm lý cử tri.
Tuy nhiên, yếu tố dài hạn mới là bài toán khó hơn đối với chính quyền Trump. Nhiều nhà phân tích chỉ ra rằng áp lực lạm phát, sự phân hóa thu nhập và chi phí sinh hoạt cao không phải là hiện tượng có thể giải quyết trong một sớm một chiều, cũng không hoàn toàn do riêng nhiệm kỳ hiện tại tạo ra, theo Washington Post.
Đây là hệ quả tích tụ của nhiều năm chính sách tài khóa, tiền tệ nới lỏng, cùng với những thay đổi mang tính cơ cấu của nền kinh tế toàn cầu. Dẫu vậy, trong con mắt cử tri, người đương nhiệm vẫn là người phải gánh trách nhiệm chính trị, bất kể nguyên nhân bắt đầu từ thời điểm nào.
Sự bất lợi của ông Trump nằm ở chỗ, kinh tế vốn là trụ cột trung tâm trong thông điệp tranh cử và bản sắc chính trị của ông. Khi nền kinh tế không mang lại cảm giác “dễ thở” cho số đông, sự thất vọng của cử tri trở nên sâu sắc hơn so với những tổng thống đặt trọng tâm vào các lĩnh vực khác.
Nói cách khác, khi lời hứa trọng yếu bị nghi ngờ, mức độ tổn hại về tín nhiệm cũng lớn hơn.
Phương Linh