Chiều 4/3, một chiếc Boeing 747 chở đầy vũ khí của Mỹ đã hạ cánh xuống thị trấn biên giới Rzeszow của Ba Lan, nơi được coi là cửa ngõ quan trọng vào Ukraine. Hàng hóa đã được vận chuyển an toàn nhưng chỉ vài giờ sau, chính quyền Trump bất ngờ đóng băng toàn bộ viện trợ quân sự cho Kiev, đẩy Ukraine vào một cuộc khủng hoảng chưa từng có kể từ khi xung đột với Nga bùng nổ đầu năm 2022.
Động thái này diễn ra chỉ ít ngày sau cuộc đối thoại căng thẳng giữa hai nhà lãnh đạo Ukraine - Mỹ tại Nhà Trắng. Washington đã phát đi những tín hiệu rõ ràng rằng nước này mong đợi sự nhượng bộ từ ông Zelensky dưới dạng một lời xin lỗi công khai hoặc ít nhất là sự đồng thuận với kế hoạch hòa bình mà Mỹ đưa ra nhưng hiện chưa được phản hồi tích cực.
Ông Zelensky gặp ông Trump ở Nhà Trắng. Ảnh: The Hill
Trên nền tảng Truth Social, ông Trump chia sẻ một bình luận cho rằng nhà lãnh đạo Ukraine cuối cùng sẽ phải nhượng bộ và ký vào “thỏa thuận khoáng sản” – điều mà chính quyền ông Trump coi là phương án hỗ trợ duy nhất từ Mỹ dành cho Kiev. Nhưng thay vì nhượng bộ, ông Zelensky tuyên bố rằng hòa bình vẫn còn "ở rất xa”, đặt dấu chấm hết cho bất kỳ cơ hội thỏa hiệp nào.
Ông Mark Cancian, cố vấn cấp cao của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế ước tính, Ukraine sẽ cảm nhận được tác động của việc tạm dừng viện trợ của Mỹ sau khoảng 2-4 tháng, do viện trợ phương Tây sẽ giúp Kiev tiếp tục chiến đấu cho đến thời điểm hiện tại. Cho đến nay, dù sự hỗ trợ từ châu Âu từng giúp Ukraine trụ vững trước những lần chuyển giao vũ khí chậm trễ trước đây của Nhà Trắng nhưng không thể bù đắp hoàn toàn khoảng trống mà Mỹ để lại, nếu Tổng thống Trump quyết định cắt đứt dòng chảy viện trợ cho Ukraine.
Kể từ khi xung đột bùng nổ, Washington và các đồng minh đã cung cấp khoảng 1,4 tỷ bảng Anh viện trợ quân sự hàng tháng cho Kiev. Theo số liệu từ Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, số lượng vũ khí trị giá khoảng 3 tỷ bảng Anh theo các đơn đặt hàng từ thời chính quyền cựu Tổng thống Joe Biden có thể là "món quà" cuối cùng mà Kiev nhận được từ Mỹ. Khoảng 30 tỷ bảng Anh vũ khí dự kiến được chuyển giao cho đến năm 2028 đang đứng trước nguy cơ bị hủy bỏ hoàn toàn.
Như vậy, Ukraine sẽ đánh mất nguồn viện trợ khổng lồ, bao gồm những quả tên lửa GMLRS dẫn đường chính xác, những xe chiến đấu Bradley hỗ trợ đột phá phòng tuyến và các tổ hợp phòng không Patriot bảo vệ Kiev khỏi những đợt không kích dữ dội trên bầu trời. Đó là chưa kể đạn dược, xe tăng, tên lửa Javelin và bom thông minh JDAM – những vũ khí tối tân giúp Ukraine chống chọi trước hỏa lực Nga, cũng có khả năng tuột khỏi tay Kiev.
Đại tá Mỹ nghỉ hưu Cedric Leighton nhận định, lệnh tạm dừng viện trợ quân sự cho Kiev của Tổng thống Mỹ Trump có thể làm suy yếu đáng kể khả năng phòng thủ của Ukraine trước các cuộc tấn công trong tương lai từ Nga. Ông cảnh báo rằng, quyết định này không chỉ tác động tức thời mà còn để lại hậu quả kéo dài trong nhiều năm tới.
“Những vũ khí bị đình trệ có thể bao gồm nhiều loại, từ máy bay chiến đấu đến đạn dược. Một số trong đó cần nhiều năm mới có thể đến được tiền tuyến. Khi đó, những hệ lụy kéo theo có thể làm suy giảm nghiêm trọng năng lực quân sự của Ukraine", ông Leighton nhận định.
Ngành công nghiệp quốc phòng Ukraine, dù đã tăng cường sản xuất máy bay không người lái gấp 100 lần kể từ đầu cuộc chiến, cũng không thể đơn độc duy trì cục diện. Theo thời gian, khi tình trạng thiếu hụt vũ khí và đạn dược ngày càng trầm trọng, hệ thống phòng thủ của Ukraine sẽ sụp đổ.
Hiện tại, quyết định của chính quyền ông Trump vẫn được xem là một "khoảng dừng", với mục tiêu kiểm tra xem Ukraine có thực sự sẵn sàng tìm kiếm hòa bình hay không. Tuy vậy, chưa rõ "khoảng dừng" này sẽ kéo dài bao lâu và Kiev có đủ thời gian để chờ Washington đổi ý hay không trong bối cảnh Nga đang trên đà tiến trên chiến trường. Trong quá khứ, khi Quốc hội Mỹ trì hoãn viện trợ vào năm 2023, Ukraine đã rơi vào thế bị động trên chiến trường, tạo điều kiện để quân đội Nga tăng tốc và chiếm được nhiều thị trấn quan trọng như Avdiivka.
Trước đó, Tổng thống Zelensky từng thừa nhận cơ hội sống sót của Ukraine "rất thấp" nếu không có sự hỗ trợ của Mỹ.
Diệp Thảo/VOV.VN (biên dịch) Theo The Telegraph, Guardian