Ukraine có thể bầu cử tổng thống giữa thời chiến theo yêu cầu của ông Trump?

10 giờ trướcBài gốc

Trả lời phỏng vấn của tờ Politico, xuất bản ngày 9-12, Tổng thống Mỹ Donald Trump nói rằng Ukraine nên tiến hành bầu cử, đồng thời đặt dấu hỏi lớn về việc liệu quốc gia này có thực sự dân chủ hay không.

"Họ nói về dân chủ, nhưng tình hình đã đi đến mức không còn là dân chủ nữa" - ông Trump nói với Politico, ám chỉ nhiệm kỳ tổng thống Ukraine của ông Volodymyr Zelensky.

Vài giờ sau phát ngôn của ông Trump, ông Zelensky lên tiếng khẳng định "sẵn sàng" tổ chức bầu cử - miễn là Washington và châu Âu đảm bảo an ninh cho sự kiện này.

“Tôi đang công khai đề nghị rằng Mỹ hãy hỗ trợ chúng tôi. Cùng với các đối tác châu Âu, chúng ta có thể bảo đảm điều kiện an ninh cần thiết để tổ chức bầu cử. Nếu làm được, Ukraine sẽ sẵn sàng tiến hành bầu cử trong 60 đến 90 ngày tới” - ông Zelensky nói, song cho biết ông chưa trao đổi vấn đề này trực tiếp với Washington.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Ảnh: TELEGRAM

"Cá nhân tôi có đủ ý chí và sự sẵn sàng cho việc này" - ông Zelensky nhấn mạnh.

Theo lịch trình thông thường, lẽ ra Ukraine đã tổ chức bầu cử tổng thống vào tháng 3 hoặc tháng 4-2024, kết thúc nhiệm kỳ 5 năm đầu tiên của ông Zelensky. Tuy nhiên, Ukraine đã ban bố thiết quân luật sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt vào ngày 24-2-2022, khiến các cuộc bầu cử tổng thống, quốc hội và địa phương đều bị cấm. Về nguyên tắc, bầu cử chỉ có thể tổ chức sau khi thiết quân luật được bãi bỏ.

Câu hỏi đặt ra là tại sao ông Trump lại nêu vấn đề này vào lúc này, và liệu việc tổ chức bầu cử trong thời chiến có khả thi?

Nhận diện những rào cản đối với cuộc bầu cử

Hiện tại, Tổng thống Ukraine đã hối thúc các nhà lập pháp soạn thảo đề xuất nhằm sửa đổi luật bầu cử trong thời gian áp dụng thiết quân luật.

Tuy nhiên, trên thực tế, việc tổ chức bầu cử ở Ukraine hiện nay sẽ cực kỳ khó khăn, theo hãng tin Al Jazeera.

Hồi tháng 2, ông Zelensky và các quan chức Ukraine cũng đã phản hồi yêu cầu của ông Trump về việc tổ chức bầu cử. Họ khẳng định cuộc bầu cử không thể diễn ra trong khi Moscow liên tục oanh tạc các thành phố của Ukraine bằng máy bay không người lái (UAV) và tên lửa, đồng thời kiểm soát gần 1/5 lãnh thổ Ukraine.

Họ lập luận rằng công dân Ukraine tại các vùng bị Nga kiểm soát có nguy cơ đối mặt nguy hiểm nếu có quan điểm trái ngược với chính quyền Moscow, do đó không thể tham gia bất kỳ cuộc bỏ phiếu nào.

Một cuộc bầu cử có nguy cơ trở thành "cơn ác mộng" về hậu cần khi hàng triệu người Ukraine đã di tản hoặc chạy sang châu Âu và các quốc gia khác, nơi các đại sứ quán và lãnh sự quán không đủ năng lực xử lý lượng cử tri khổng lồ.

Tình trạng mất điện kéo dài hàng giờ trên khắp Ukraine, hệ quả từ các cuộc tấn công chính xác và lặp đi lặp lại của Nga vào hạ tầng phát điện và truyền tải, sẽ khiến việc tổ chức bầu cử càng trở nên khó khăn hơn.

Nhà phân tích Igar Tyshkevych (tại Kiev) cho rằng chỉ có cam kết can thiệp an ninh toàn diện của Mỹ trong trường hợp Nga vi phạm lệnh ngừng bắn mới có thể đảm bảo an ninh cho các cuộc bầu cử như vậy.

Tuy nhiên, theo ông Tyshkevych, đó là một bước đi mà Washington chưa thực hiện và ít có khả năng thực hiện vào lúc này.

"Tôi khó có thể hình dung được những đảm bảo an ninh nào sẽ bảo vệ cuộc bầu cử mà không cần chấm dứt chiến sự" - ông Tyshkevych nói.

Binh sĩ Ukraine hoạt động trên chiến trường. Ảnh: TELEGRAM

Khi nào và những ai có thể bỏ phiếu?

Kiev đã từng tổ chức bầu cử tổng thống và quốc hội sau năm 2014. Nhưng khi đó, căng thẳng chỉ giới hạn ở vùng Donbass (miền đông Ukraine) và được gọi là "chiến dịch chống khủng bố", không yêu cầu áp đặt thiết quân luật trên toàn lãnh thổ Ukraine.

Theo Al Jazeera, đa số người dân Ukraine phản đối việc tổ chức bầu cử khi chưa có một thỏa thuận hòa bình ổn định.

Trong một cuộc khảo sát của Viện Xã hội học Quốc tế Kyiv hồi tháng 9, có 63% trong số 1.023 người được hỏi phản đối việc tổ chức bỏ phiếu ngay cả khi có lệnh ngừng bắn. Số này cho rằng bầu cử chỉ nên được tổ chức sau khi đạt thỏa thuận hòa bình cuối cùng và chiến tranh chấm dứt hoàn toàn.

Chỉ 22% tin rằng bầu cử có thể diễn ra sau khi có lệnh ngừng bắn cùng các đảm bảo an ninh.

"Bây giờ không phải lúc. Chúng tôi phải tập trung vào việc kết thúc chiến tranh, chuyện chính trị sẽ tính sau" - anh Mykola Chernenko, một quản lý bán hàng 29 tuổi tại một cửa hàng điện tử ở Kiev, chia sẻ với Al Jazeera.

Bên cạnh đó, theo Phó Tổng tham mưu trưởng lực lượng vũ trang Ukraine - ông Ihor Romanenko, xét theo tình hình hiện nay, việc đảm bảo quyền bỏ phiếu cho hàng trăm nghìn quân nhân sẽ gần như bất khả thi nếu không có một lệnh ngừng bắn ổn định kéo dài nhiều tháng.

Một thỏa thuận đình chiến phải đảm bảo cơ hội bỏ phiếu cho mọi quân nhân, nếu không sẽ có nguy cơ gây ra sự phẫn nộ trong quân đội Ukraine.

Binh sĩ Nga hoạt động trên chiến trường Ukraine. Ảnh: TASS

Ngay cả khi Kiev bắt đầu công tác chuẩn bị bỏ phiếu, cuộc bầu cử có lẽ không thể diễn ra sớm hơn tháng 3-2026, theo Al Jazeera.

Quốc hội Ukraine sẽ mất vài tuần để soạn thảo, trình và thông qua luật cho phép bầu cử.

Các cơ quan bầu cử sau đó sẽ cần thêm vài tuần nữa để phê duyệt tất cả các ứng cử viên và cho phép họ vận động tranh cử.

Mọi mốc thời gian sớm hơn đều là "viển vông", ông Tyshkevych khẳng định.

Các nước khác có được phép bầu cử trong thời chiến không?

Hai năm sau chiến dịch quân sự đặc biệt, Nga đã tổ chức bầu cử tổng thống - mặc dù giao tranh vẫn đang diễn ra dữ dội tại 4 tỉnh Ukraine (gồm Donetsk, Luhansk, Kherson và Zaporizhia), những nơi mà Moscow tuyên bố là lãnh thổ của Nga từ tháng 9-2022.

Một số quốc gia hậu Xô viết khác cũng từng tổ chức bầu cử tổng thống trong bối cảnh xung đột vũ trang vẫn tiếp diễn nhưng ở trạng thái “đóng băng”. Tiêu biểu là Armenia và Azerbaijan, với cuộc xung đột ở Nagorno-Karabakh bắt đầu từ năm 1988 và chỉ vừa kết thúc vào năm 2023.

Iraq và Afghanistan cũng đã tổ chức các cuộc bầu cử tổng thống và quốc hội trong khi xung đột nội bộ vẫn đang tiếp diễn.

DƯƠNG KHANG

Nguồn PLO : https://plo.vn/ukraine-co-the-bau-cu-tong-thong-giua-thoi-chien-theo-yeu-cau-cua-ong-trump-post886028.html