Ukraine có thể cầm cự trong bao lâu sau khi ông Trump 'khóa van' viện trợ?

7 giờ trướcBài gốc

Tác động trực tiếp từ quyết định rút viện trợ của Mỹ

Viện Kiel cho biết, kể từ khi xung đột Nga-Ukraine nổ ra cách đây 3 năm, Mỹ đã phân bổ hơn 67 tỷ USD viện trợ quân sự cho Kiev. Trong những tháng cuối cùng tại nhiệm, ông Biden tích cực đẩy mạnh việc chuyển giao vũ khí tới Ukraine, giúp nước này duy trì kho dự trữ ít nhất trong vài tháng tới, đặc biệt khi phải đối mặt với tình huống xấu nhất là chính quyền người kế nhiệm Donald Trump quyết định cắt viện trợ.

Đầu tuần này, Nhà Trắng đã biến cơn ác mộng của Ukraine thành hiện thực. Hơn 1 tỷ USD vũ khí và đạn dược được đặt hàng hoặc đang trong quá trình vận chuyển tới Kiev sẽ vĩnh viễn nằm lại biên giới Ba Lan, trừ khi lệnh tạm dừng viện trợ của ông Trump được dỡ bỏ. Tổng thống Mỹ đã ám chỉ rằng ông sẽ giữ nguyên quyết định này cho đến khi nhà lãnh đạo Ukraine Zelensky sẵn sàng đàm phán với Nga, có thể theo các điều kiện mà ông Trump đề ra.

Ông Zelensky (trái) gặp ông Trump (phải) tại Nhà Trắng ngày 28/2. Ảnh: CNN

Điều này sẽ khiến Ukraine sớm phải chịu áp lực lớn hơn trên chiến trường. Ba năm sau khi xung đột nổ ra, Nga hiện kiểm soát khoảng 20% lãnh thổ Ukraine, chủ yếu nằm ở miền Đông và miền Nam nước này. Dù vậy, quân đội Ukraine vẫn đang nỗ lực duy trì phòng tuyến phía Đông nhằm ngăn chặn những bước tiến tiếp theo của Nga về hướng này.

Tuy nhiên, theo Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW), nỗ lực của Ukraine có thể sẽ không duy trì được lâu sau khi Mỹ “khóa van” viện trợ.

Tính đến nay, Lầu Năm Góc đã chuyển giao cho Ukraine hơn 71 chuyến hàng từ kho dự trữ hiện có, trị giá khoảng 33,8 tỷ USD, bao gồm hơn 3 triệu quả đạn pháo 155 mm, hàng chục nghìn pháo phản lực dẫn đường và tên lửa chống tăng, hàng nghìn tên lửa phòng không, hàng nghìn xe bọc thép và hàng chục xe tăng.

Ngoài ra, Ukraine đang dựa vào các hệ thống do Mỹ cung cấp, bao gồm hệ thống phòng không Patriot và tổ hợp tấn công tầm xa HIMARS, ATACMS, để phòng thủ trước các cuộc không kích và tấn công bằng máy bay không người lái của Nga.

Mỹ cũng đã hỗ trợ 33,2 tỷ USD thông qua Sáng kiến Hỗ trợ An ninh Ukraine, cho phép Kiev mua trực tiếp vũ khí từ các công ty quốc phòng Mỹ. Hiện vẫn còn 3,85 tỷ USD trong ngân sách do chính quyền cựu Tổng thống Biden phê duyệt chưa được giải ngân. Đáng chú ý, hơn 50 ngày đã trôi qua kể từ lần cuối Mỹ công bố gói viện trợ quân sự mới cho Ukraine.

Cơ hội nào cho Ukraine?

Một số nhà phân tích lo ngại rằng nếu Mỹ ngừng viện trợ, nhiều quốc gia châu Âu cũng có thể rút lui. Tuy nhiên, mối lo ngại này đã tan biến sau cuộc tranh cãi căng thẳng giữa Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và Tổng thống Mỹ Joe Biden tại Phòng Bầu dục vào tuần trước.

Bất chấp những thách thức hiện tại, Liên minh châu Âu (EU) vẫn cam kết tiếp tục hỗ trợ Ukraine. EU hiện đang triển khai một gói viện trợ quân sự trị giá ít nhất 20 tỷ euro và đã phê duyệt việc sử dụng tài sản Nga bị đóng băng trong các ngân hàng châu Âu để hỗ trợ quân sự cho Ukraine. Sau hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo châu Âu tại London vào cuối tuần trước, Thủ tướng Anh Keir Starmer cũng công bố một thỏa thuận cung cấp tên lửa trị giá 1,6 tỷ bảng Anh cho Ukraine.

Dù Mỹ là nhà viện trợ quân sự lớn nhất đối với Ukraine, nhưng kể từ năm 2022, các nước châu Âu cũng đóng góp cho Kiev khoảng 138 tỷ USD, so với 119 tỷ USD của Mỹ.

Trong những năm qua, viện trợ quân sự của châu Âu đã góp phần quan trọng trong việc giúp Ukraine duy trì chiến sự với Nga. Na Uy hỗ trợ Ukrraine các hệ thống phòng không, trong khi Bỉ, Đan Mạch và Hà Lan cam kết cung cấp thêm hàng chục máy bay chiến đấu cho Kiev. Các nước châu Âu khác cũng chuyển giao hơn 200 xe tăng Leopard 1 và Leopard 2 do Đức sản xuất tới Ukraine.

Đặc biệt, tên lửa Storm Shadow do Anh và Pháp cung cấp đang được Kiev sử dụng để tấn công các mục tiêu sâu trong lãnh thổ Nga. Một sĩ quan tình báo quân sự Ukraine cho biết dù loại tên lửa này có sức công phá kém hơn so với vũ khí Mỹ nhưng lại có độ chính xác cao và khả năng vượt qua các biện pháp đối phó từ Nga tốt hơn.

Tuy nhiên, theo chuyên gia quân sự Mark Galeotti, kho vũ khí của châu Âu đang dần cạn kiệt và chưa đến 1/4 số vũ khí mà châu lục này cung cấp cho Ukraine thực sự được sản xuất tại đây.

Trong bối cảnh nguồn viện trợ của Mỹ và phương Tây dần cạn kiệt, Ukraine cũng không ngồi yên. Nước này đã nỗ lực phát triển đáng kể năng lực quân sự của riêng mình. Hiện tại, Ukraine là một trong những quốc gia đi đầu thế giới về công nghệ máy bay không người lái, sản xuất các thiết bị bay giá rẻ, chỉ 25.000 USD mỗi chiếc, có khả năng tấn công các mục tiêu cách xa hơn 1.600km.

Ngược lại, xe tăng và xe bọc thép ngày càng trở nên kém hiệu quả do dễ bị máy bay không người lái nhắm đến. Năm 2023, Mỹ đã cung cấp cho Ukraine 31 xe tăng M1 Abrams, được coi là một trong những xe tăng chiến đấu mạnh nhất thế giới. Tuy nhiên, 19 chiếc đã bị phá hủy, vô hiệu hóa hoặc rơi vào tay Nga, chủ yếu do các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái, trong khi 12 chiếc còn lại phần lớn đã bị rút khỏi tiền tuyến. Điều này khiến Ukraine ngày càng giảm sự phụ thuộc vào các thiết bị đắt tiền của Mỹ.

Thay vào đó, Kiev tập trung nhiều hơn vào việc tăng cường sản xuất máy bay không người lái góc nhìn thứ nhất FPV. Năm ngoái, Ukraine đã sản xuất hơn một triệu chiếc và các quan chức ước tính sản lượng năm nay có thể tăng gấp 4 lần.

"Xung đột đã thay đổi. Một chiếc xe tăng T-90 hiện đại có giá hàng triệu USD nhưng chúng ta có thể phá hủy nó chỉ với vài máy bay không người lái FPV trị giá vài nghìn USD mỗi chiếc”, Thiếu tá Dmytro Mokych, chỉ huy một lữ đoàn trên tiền tuyến cho biết.

Ukraine có thể cầm cự trong bao lâu?

Các chuyên gia của The Telegraph nhận định, các tên lửa phòng không của Mỹ đang giữ một vị trí “không thể thay thế” trong nhiệm vụ bảo vệ các thành phố của Ukraine. Hiện chưa có quốc gia châu Âu nào sở hữu hệ thống phòng không tinh vi như Patriot của Mỹ. Điều đó đồng nghĩa với việc nếu Mỹ rút lui khỏi vai trò viện trợ cho Kiev, cục diện chiến trường sẽ thay đổi theo hướng bất lợi cho Ukraine.

Một mối lo ngại khác là nếu mạng Starlink của tỷ phú Elon Musk bị cắt, quân đội Ukraine có thể gặp khó khăn trong việc liên lạc trên chiến trường, mặc dù nước này đã phát triển các giải pháp thay thế sau khi bị từ chối quyền truy cập để thực hiện các nhiệm vụ bên trong lãnh thổ Nga. Washington cũng sẽ ngừng cung cấp thông tin tình báo cho Ukraine, điều sẽ khiến quân đôi nước này khó xác định và tấn công các mục tiêu của Nga.

Tỷ phú Elon Musk. Ảnh: Getty

Dù máy bay không người lái đang “thống trị’ chiến trường, pháo binh vẫn đóng vai trò thiết yếu. Khi viện trợ quân sự từ Mỹ bị trì hoãn vào cuối năm 2023, Ukraine đã gặp tình trạng thiếu hụt đạn pháo nghiêm trọng. Lần này, tác động có thể không trầm trọng như trước nhưng vẫn là một tổn thất đáng kể.

Châu Âu hiện chưa thể lấp đầy chỗ trống mà Mỹ để lại trong nhiệm vụ cung cấp hỗ trợ tài chính và quân sự cho Ukraine. Thêm vào đó, nếu Mỹ nới lỏng hoặc dỡ bỏ lệnh trừng phạt đối với Moscow, ngành công nghiệp quốc phòng Nga có thể bùng nổ, tạo ra áp lực càng lớn hơn cho Ukraine.

Ông Mark Cancian, cố vấn cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế dự đoán Ukraine sẽ cảm nhận rõ rệt ảnh hưởng của việc ngừng viện trợ trong vòng 2-4 tháng tới, khi nguồn cung từ châu Âu hiện tại chỉ giúp Kiev cầm cự được trong thời gian ngắn.

"Tuyến đầu của họ sẽ tiếp tục suy yếu, và cuối cùng Ukraine có thể buộc phải chấp nhận một giải pháp hòa bình bất lợi”, ông Cancian nói.

Trung tướng Ihor Romanenko, cựu Phó Tổng tham mưu trưởng quân đội Ukraine, nhận định trong cuộc phỏng vấn với Al-Jazeera ngày 17/2 rằng Ukraine "chỉ có thể cầm cự được 6 tháng". Ông nhấn mạnh rằng châu Âu không thể hoàn toàn thay thế vai trò của Mỹ trong việc cung cấp vũ khí và năng lực tình báo cho Ukraine.

Dù vậy, không phải ai cũng bi quan. Một cựu sĩ quan quân đội Ukraine viết trên mạng xã hội rằng: “Việc mất viện trợ của Mỹ có khiến tình hình trở nên khó khăn hơn không? Chắc chắn có. Nhưng điều đó có dẫn đến sự sụp đổ hoàn toàn trong 6 tháng tới không? Không. Sẽ có nhiều thiệt hại hơn, đặc biệt khi kho đạn phòng không cạn kiệt, nhưng chiến tuyến sẽ không đột ngột sụp đổ”.

Quan điểm này cũng nhận được sự đồng thuận từ Ngoại trưởng Ba Lan Radoslaw Sikorski và cựu trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Celeste Wallander. Bà Wallander lập luận rằng Ukraine có thể chiến đấu ít nhất đến hết năm 2025, “nếu họ sử dụng nguồn lực một cách thông minh”.

Diệp Thảo/VOV.VN Theo Politico, The Telegraph

Nguồn VOV : https://vov.vn/the-gioi/quan-sat/ukraine-co-the-cam-cu-trong-bao-lau-sau-khi-ong-trump-khoa-van-vien-tro-post1159049.vov