Ukraine chỉ có một số ít khẩu đội Patriot đang hoạt động do nhu cầu sửa chữa và phụ tùng thay thế hạn chế. Mỗi tên lửa đánh chặn của hệ thống có giá thành đắt đỏ. Thông thường, Kiev phải cần hai tên lửa Patriot để đánh chặn một tên lửa Nga bay tới. Với nguồn lực hạn chế đó, Ukraine phải đối mặt với hiểm họa khi thế trận phòng thủ thiếu bền vững.
Một tổ hợp tên lửa Patriot. (Ảnh minh họa: ZUMA).
Phòng thủ tên lửa chạm giới hạn đỏ
Dù Ukraine tuyên bố Chiến dịch Mạng nhện là một thành công ấn tượng, với việc phá hủy hoặc làm hư hỏng 41 máy bay ném bom chiến lược của Nga, nhưng điều này vẫn không thay đổi được thực tế là Moscow có nhiều tên lửa hơn còn hệ thống phòng thủ của Ukraine lại khá mong manh, không đảm bảo yêu cầu.
Tổng thống Mỹ Donald Trump cho hay trong cuộc điện đàm ngày 4/6, Tổng thống Nga Vladimir Putin cảnh báo rằng Moscow sẽ đáp trả cuộc tấn công của Ukraine vào đội máy bay ném bom của Nga. Nếu Nga tiến hành làn sóng tấn công bằng tên lửa đạn đạo mới để đáp trả “Chiến dịch Mạng nhện” của Ukraine, điều này sẽ gây áp lực rất lớn đối với lực lượng Ukraine. Không thể phủ nhận năng lực tấn công bất đối xứng bằng máy bay không người lái và hoạt động trinh sát, phá hoại của Ukraine ngày càng được cải thiện nhưng hệ thống phòng thủ tên lửa của Ukraine hoàn toàn quá tải và thiếu nguồn lực.
Ukraine chỉ có 8 khẩu đội tên lửa Patriot, trong đó chỉ có 4 đến 6 khẩu đội được cho là có thể hoạt động tại bất kỳ thời điểm nào do quá trình sửa chữa và khả năng tiếp cận phụ tùng thay thế hạn chế.
Hệ thống Patriot do tập đoàn vũ khí Raytheon của Mỹ phát triển, lần đầu tiên được chuyển giao cho Ukraine vào mùa xuân năm 2023. Đức và Hà Lan cũng cung cấp thêm các hệ thống này cho Kiev vào cuối năm đó. Đến thời điểm hiện tại, tổ hợp Patriot vẫn là một trong những lựa chọn khả thi duy nhất của Ukraine để đánh chặn tên lửa đạn đạo của Nga, nhưng chúng đi kèm với những hạn chế.
Mỗi tên lửa đánh chặn Patriot có giá khoảng 4 triệu USD - khiến việc phòng thủ chống lại loạt tên lửa của Nga tốn kém hơn nhiều so với việc phát động các cuộc tấn công chiến lược. Kíp vận hành hệ thống Patriot của Ukraine thường phải bắn hai tên lửa để chặn một tên lửa của Nga bay tới. Điều này khiến Ukraine phải tiêu tốn hàng chục triệu USD để bảo vệ một khu vực ở quốc gia này trước làn sóng tấn công bằng tên lửa của Nga.
Một số báo cáo ước tính, hiện tại Ukraine chỉ có khoảng 200 tên lửa đánh chặn Patriot trong kho vũ khí và không rõ liệu họ có được chuyển giao thêm hay không. Tập đoàn Lockheed Martin đã tuyên bố sẽ tăng sản lượng lên khoảng 600 tên lửa đánh chặn mỗi năm, nhưng phần lớn trong số nàysẽ được sử dụng để bổ sung kho dự trữ của Mỹ và các đồng minh.
Chính quyền Tổng thống Trump vẫn chưa đưa ra thông báo nào về kế hoạch gửi thêm tên lửa tới Ukraine, đánh dấu sự thay đổi đáng kể so với chính sách thời Biden. Trước đó chính quyền ông Biden đã chuyển giao hầu như tất cả vũ khí mà Ukraine yêu cầu ngay khi họ cần.
Ukraine đối mặt hiểm họa
Tổng thống Ukraine ngày 4/6 đã hối thúc các nước phương Tây đẩy nhanh việc cung cấp các hệ thống phòng không cho quốc gia này để chống lại các cuộc tấn công bằng tên lửa của Nga và giúp Kiev tăng cường sản xuất vũ khí trong nước. Phát biểu qua video tại cuộc họp của Nhóm liên lạc quốc phòng Ukraine tại trụ sở NATO ở Brussels, ông Zelensky nêu rõ, trọng tâm là các hệ thống Patriot do Mỹ sản xuất.
“Đây là cách hiệu quả nhất để buộc Nga ngừng các cuộc tấn công bằng tên lửa và khủng bố”, ông Zelensky nhấn mạnh. Nhà lãnh đạo Ukraine cũng kêu gọi đại diện của khoảng 50 quốc gia thực hiện các cam kết trước đây.
Đáng chú ý, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth đã không tham dự cuộc họp này. Đây là lần đầu tiên người đứng đầu Lầu Năm Góc vắng mặt kể từ khi diễn đàn về viện trợ quân sự cho Ukraine được tổ chức cách đây ba năm. Người tiền nhiệm của ông Hegseth là ông Lloyd Austin, đã thành lập Nhóm liên lạc quốc phòng Ukraine sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt Ukraine vào năm 2022. Sự vắng mặt của Pete Hegseth là được coi là dấu hiệu cho thấy chính quyền Tổng thống Trump can dự ngày càng ít hơn vào cuộc xung đột Nga-Ukraine.
Tình hình tại Nga hoàn toàn khác biệt. Mặc dù chịu ảnh hưởng lớn do các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Ukraine, kho tên lửa của Nga vẫn rất lớn và Moscow đã cải thiện đáng kể khả năng sản xuất vũ khí kể từ khi xung đột nổ ra.
Theo Cơ quan Tình báo Đối ngoại Ukraine, Nga đang đẩy nhanh sản xuất những loại vũ khí mà Ukraine ít có khả năng đối phó, Moscow có kế hoạch sản xuất 3.000 tên lửa tầm xa trong năm nay, trong số đó có 750 tên lửa đạn đạo Iskander-M và 560 tên lửa hành trình Kh-101.
Iskander-M là tê lửa đạn đạo tầm ngắn với tầm bắn lên tới 500 km, có khả năng mang đầu đạn thông thường hoặc hạt nhân. Tên lửa này nổi tiếng với tốc độ và khả năng cơ động cao, khiến các hệ thống phòng không khó có thể đánh chặn. Còn tên lửa hành trình Kh-101 được thiết kế để tấn công chính xác tầm xa. Tên lửa có thể bay thấp để tránh bị radar phát hiện. Với tầm bắn lên tới 3.000 km, Kh-101 có thể tấn công mục tiêu ở bất kỳ đâu tại Ukraine từ sâu trong lãnh thổ Nga.
Nếu Ukraine thiếu các hệ thống phòng thủ tên lửa tiên tiến như Patriot lâu dài, Nga sẽ có nhiều thời gian phát triển những loại tên lửa ngày càng lợi hại hơn, có khả năng gây ra thiệt hại đáng kể cho Kiev.
Hồng Anh/VOV.VN (biên dịch) Theo National Security Journal