Ukraine: từ nạn nhân chiến sự đến trung tâm năng lượng mới của châu Âu

5 giờ trướcBài gốc

Quảng trường Độc lập ở Kiev, Ukraine. Ảnh: REUTERS/TTXVN

Chỉ hơn một năm trước, các cuộc tấn công có hệ thống của Nga đã phá hủy 70% công suất phát điện của Ukraine, đẩy quốc gia này vào tình trạng thiếu hụt năng lượng nghiêm trọng. Thế nhưng, câu chuyện hiện nay đã hoàn toàn thay đổi. Theo tờ báo trực tuyến độc lập Euromaidan Press (EP) ngày 8/9, Ukraine đang nổi lên như một cường quốc xuất khẩu năng lượng ròng, với lượng điện bán sang châu Âu đạt mức kỷ lục 450.000 MWh trong tháng 8/2025. Con số này không chỉ đánh dấu một sự đảo ngược đáng kinh ngạc mà còn cho thấy một chiến lược chuyển đổi mang tính cách mạng.

Tái thiết từ khu vực phía Tây

Sự chuyển mình này được dẫn dắt bởi các khu vực phía Tây Ukraine, nơi có vị trí địa lý thuận lợi để phát triển các dự án năng lượng quy mô lớn. Tỉnh Zakarpattia là một ví dụ điển hình cho sự chuyển đổi này. Nằm cách xa các khu vực chiến sự, nơi đây cung cấp sự an toàn tương đối cho các dự án cơ sở hạ tầng. Đồng thời, đường biên giới với Hungary và Slovakia tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển điện trực tiếp vào thị trường châu Âu.

Chi phí sản xuất và lực lượng lao động của Ukraine có thể giúp điện sản xuất tại đây cạnh tranh hơn trên khắp Trung Âu, đưa quốc gia này lên vị thế thay thế Nga trở thành nhà cung cấp năng lượng của châu lục. Điều này sẽ giúp EU đồng thời khắc phục sự phụ thuộc vào Nga và nhiên liệu hóa thạch, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng cho toàn khu vực.

Tham vọng của Ukraine không chỉ dừng lại ở việc khôi phục mà còn hướng tới mục tiêu thống trị thị trường năng lượng khu vực. Các chuyên gia từ "Công nghệ Liên kết vì Ukraine", một tổ chức tình nguyện quốc tế, đang tích cực hỗ trợ Ukraine phát triển các dự án phát điện phân tán quy mô lớn. Những kỹ sư giàu kinh nghiệm từ tổ chức này đã tiến hành các nghiên cứu khả thi về kỹ thuật và kinh tế, đồng thời thu hút các nhà tài trợ cho việc phát triển nguồn điện phân tán – những chuyên môn mà các công ty tư vấn truyền thống thường ngần ngại cung cấp tại các vùng chiến sự.

Sự tham gia của các chuyên gia tình nguyện lấp đầy khoảng trống khi các tổ chức truyền thống vẫn còn thận trọng với các hoạt động ở khu vực chiến sự. Phương pháp tiếp cận dựa trên tình nguyện viên mang lại những lợi thế vượt xa chuyên môn thuần túy. Họ có thể tập trung hoàn toàn vào tính khả thi về mặt kỹ thuật và thu hút nhà tài trợ mà không bị ràng buộc về mặt thương mại, giúp các dự án được triển khai nhanh chóng và hiệu quả hơn.

Tỉnh Zakarpattia hiện là nơi đặt cơ sở sản xuất tua-bin gió công suất nhiều megawatt duy nhất của Ukraine. Được đưa vào hoạt động vào tháng 5/2024, cơ sở này có khả năng sản xuất tới 20 tua-bin gió mỗi năm, với công suất từ 4,8 đến 5,5 megawatt.

Tham vọng hơn nữa là dự án "thung lũng hydro" 1,5 gigawatt đã được lên kế hoạch tại đây, với công suất điện ban đầu là 100 MW, được cung cấp bởi các hệ thống điện mặt trời 120 MW và điện gió 80-160 MW. Dự kiến đi vào hoạt động vào năm 2035, dự án này thể hiện tầm nhìn dài hạn của Ukraine trong việc phát triển năng lượng xanh và bền vững.

Từ phòng thủ đến chiến lược kinh tế tấn công

Quá trình chuyển đổi này tuân theo một bước tiến chiến lược rõ ràng. Công ty điện lực nhà nước Ukrenergo đã tuyên bố hơn một năm trước rằng việc phân cấp sản xuất điện thông qua hàng trăm nhà máy điện nhỏ là cách duy nhất để bảo vệ chống lại các cuộc tấn công của Nga. Số liệu xuất khẩu điện kỷ lục hiện nay cho thấy chiến lược phòng thủ ban đầu đang chuyển thành chiến lược kinh tế tấn công.

Để Ukraine phát huy hết tiềm năng trở thành trung tâm xuất khẩu năng lượng, nhiều yếu tố cần phải được kết hợp. Các nghiên cứu khả thi cần phải hoàn thành và triển khai, tài chính quốc tế phải chuyển từ thảo luận sang cam kết, và các dự án cần kết nối liền mạch với hệ thống lưới điện châu Âu. Sự thành công của các sáng kiến như thung lũng hydro Zakarpattia sẽ quyết định liệu miền Tây Ukraine có trở thành ví dụ tái thiết đơn thuần hay các trung tâm kinh tế chiến lược thúc đẩy sự thịnh vượng của nước này sau xung đột.

Những chỉ số ban đầu đã cho thấy niềm tin vào tiềm năng của khu vực miền Tây Ukraine. Nếu các nghiên cứu khả thi của tình nguyện viên thu hút thành công các nhà tài trợ, miền Tây Ukraine có thể trở thành bệ phóng cho sự độc lập về năng lượng, biến Ukraine từ nạn nhân của các cuộc tấn công năng lượng của Nga thành nhà cung cấp điện mới của châu Âu, đồng thời định hình lại bản đồ năng lượng của lục địa này.

Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/the-gioi/ukraine-tu-nan-nhan-chien-su-den-trung-tam-nang-luong-moi-cua-chau-au-20250909140448878.htm