Nội dung
1. Tại sao nước chanh muối lại hiệu quả?
2. "Thời điểm vàng" và liều lượng chuẩn để uống nước chanh muối
3. Những sai lầm cần tránh
4. Ai không nên uống nước chanh muối?
Nước chanh muối từ lâu đã được xem là thức uống có thể giúp giải khát ngày hè, bù nước khi ốm sốt, cho đến hỗ trợ giảm cân và tiêu hóa… Nhiều người lầm tưởng rằng càng uống nhiều càng tốt, dẫn đến những tác dụng ngược không mong muốn.
Bài viết dưới đây với sự tham vấn của chuyên gia và dựa trên các nền tảng khoa học đã được chứng minh, sẽ giúp tối ưu hóa lợi ích của loại thức uống quen thuộc này.
1. Tại sao nước chanh muối lại hiệu quả?
Nước chanh muối có nhiều tác dụng nhưng cũng gây hại nếu không uống đúng cách.
Nước chanh muối không chỉ đơn thuần là nước pha vị chua mặn, mà là một dung dịch điện giải tự nhiên nhờ sự kết hợp hoàn hảo:
Chanh: Là nguồn cung cấp vitamin C dồi dào, một chất chống oxy hóa mạnh mẽ giúp tăng cường hệ miễn dịch, hỗ trợ sản sinh collagen. Theo các nghiên cứu từ Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH), vitamin C đóng vai trò thiết yếu trong việc bảo vệ cơ thể chống lại stress oxy hóa. Ngoài ra, chanh còn chứa acid citric giúp kích thích tiêu hóa và kali hỗ trợ chức năng tim mạch.
Muối (natri clorua): Cung cấp natri, một trong những chất điện giải quan trọng nhất của cơ thể. Natri giúp duy trì cân bằng dịch, hỗ trợ chức năng dẫn truyền thần kinh và co cơ.
Nguyên lý "bù điện giải":Khi cơ thể mất nước do mồ hôi (tập thể dục, nắng nóng) hoặc bệnh lý (sốt, tiêu chảy), cơ thể không chỉ mất nước mà còn mất đi các khoáng chất thiết yếu như natri và kali. Nếu chỉ uống nước lọc, cơ thể sẽ khó giữ nước lại và tiếp tục đào thải ra ngoài.
Sự hiện diện của một lượng muối nhỏ và đường (glucose - thường có trong chanh hoặc thêm một chút mật ong) giúp ruột non hấp thụ nước hiệu quả hơn gấp nhiều lần. Đây chính là nguyên lý cơ bản của oresol (dung dịch bù nước đường uống) được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị và nước chanh muối là một phiên bản tự nhiên của nguyên lý này.
2. "Thời điểm vàng" và liều lượng chuẩn để uống nước chanh muối
Mặc dù tốt nhưng việc lạm dụng chanh muối có thể gây hại cho dạ dày do acid và thận do thừa muối. Trao đổi về vấn đề này, bác sĩ Nguyễn Hữu Bá – nguyên chuyên gia Vụ Điều trị (nay là Cục Khám chữa bệnh) Bộ Y tế cho biết, chìa khóa của việc uống nước chanh muối nằm ở sự "điều độ" và "lắng nghe cơ thể".
Những "thời điểm vàng" để uống chanh muối
Buổi sáng thức dậy nên dùng nước ấm: Bác sĩ Nguyễn Hữu Bá chia sẻ: "Một ly nước chanh muối ấm loãng vào buổi sáng là cách tuyệt vời để khởi động hệ tiêu hóa sau một đêm dài. Acid citric nhẹ nhàng kích thích gan và ruột, trong khi nước ấm giúp làm sạch dạ dày. Tuy nhiên, những người có tiền sử đau dạ dày nên thận trọng, chỉ nên pha rất loãng hoặc uống sau khi ăn nhẹ.
Sau khi vận động mạnh hoặc lao động nặng: Đây là thời điểm cơ thể "khát" điện giải nhất. Uống chanh muối lúc này giúp phục hồi cơ bắp nhanh chóng, ngăn ngừa chuột rút và giảm mệt mỏi hiệu quả hơn nước lọc thông thường.
Khi bị sốt cao hoặc tiêu chảy nhẹ: Giúp bù đắp lượng nước và muối khoáng đã mất.
Liều lượng bao nhiêu là đủ?
Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo, người bình thường khỏe mạnh không nên uống quá 1 - 2 ly nước chanh muối mỗi ngày (mỗi ly khoảng 250 ml - 300 ml).
Quan trọng nhất là lượng muối. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), người trưởng thành chỉ nên tiêu thụ dưới 5 g muối/ngày (khoảng 1 thìa cà phê) từ tất cả các nguồn thực phẩm. Do đó, lượng muối pha trong nước chanh chỉ nên là một nhúm rất nhỏ (khoảng 1/4 thìa cà phê hoặc ít hơn cho một ly nước). Việc pha quá mặn sẽ gây áp lực lớn lên thận và hệ tim mạch.
Để có một ly nước chanh muối tốt cho sức khỏe, hãy tuân thủ công thức pha chế vừa đủ.
Công thức gợi ý:
300ml nước ấm (khoảng 40 - 50 độ C). Nước ấm tốt cho việc hấp thụ và tiêu hóa hơn nước đá lạnh.
1/4 quả chanh tươi (tùy khẩu vị chua, nhưng không nên quá nhiều acid).
Một nhúm muối nhỏ (khoảng 1/5 thìa cà phê).
Tùy chọn: Có thể thêm 1 thìa nhỏ mật ong để tăng hương vị và bổ sung năng lượng, làm dịu dạ dày.
3. Những sai lầm cần tránh
Theo BS. Nguyễn Hữu Bá, khi uống nước chanh muối cần tránh các sai lầm dưới đây để phòng ngừa các rủi ro cho sức khỏe:
Uống quá mặn: Đây là sai lầm phổ biến nhất. Uống mặn thường xuyên là con đường ngắn nhất dẫn đến cao huyết áp và bệnh thận.
Uống ngay trước khi đi ngủ: Acid trong chanh có thể gây trào ngược dạ dày thực quản, làm hỏng men răng và gián đoạn giấc ngủ vì nhu cầu đi vệ sinh.
Uống khi bụng quá đói (với người đau dạ dày): Tính acid của chanh có thể kích ứng niêm mạc dạ dày đang trống rỗng, gây cồn cào, đau thắt.
Pha với nước quá nóng: Nước sôi sùng sục có thể phá hủy phần lớn lượng vitamin C có trong chanh và làm nước bị đắng.
4. Ai không nên uống nước chanh muối?
Theo BS. Nguyễn Hữu Bá, dù là thức uống tự nhiên, chanh muối không dành cho tất cả mọi người. Những đối tượng sau cần đặc biệt thận trọng và nên tham khảo ý kiến bác sĩ:
Người bị bệnh thận, đang phải kiêng muối (natri).
Người bị tăng huyết áp nghiêm trọng.
Người đang bị viêm loét dạ dày, tá tràng giai đoạn cấp tính.
Nước chanh muối thực sự là một món quà sức khỏe từ thiên nhiên nếu biết cách tận dụng. Nó là minh chứng cho việc những phương pháp chăm sóc sức khỏe đơn giản nhất đôi khi lại hiệu quả nhất, nếu được thực hiện dựa trên hiểu biết khoa học và sự chừng mực. Hãy biến ly nước chanh muối thành người bạn đồng hành thông minh cho sức khỏe của bạn và gia đình, thay vì lạm dụng nó như một trào lưu nhất thời.
Bảo Châu