Có nguy cơ phải kéo dài thời gian thực hiện
Trong Báo cáo của Chính phủ về việc thực hiện một số Nghị quyết của Quốc hội Khóa XIV và khóa XV về giám sát chuyên đề và chất vấn trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ Mười nêu rõ, thời gian qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành các quyết định về điều chỉnh Quy hoạch điện VIII và kế hoạch thực hiện; cơ chế mua bán điện giữa đơn vị phát điện từ năng lượng tái tạo với khách hàng sử dụng điện; chính sách khuyến khích phát triển nguồn điện áp mái nhà dân, cơ quan, công sở, khu công nghiệp tự sản, tự tiêu. Hoàn thành xây dựng vượt tiến độ đường dây 500 kV từ Quảng Trạch đến Phố Nối.
ĐBQH Trần Nhật Minh (Nghệ An) phát biểu. Ảnh: Quang Khánh
Ghi nhận các công việc đã hoàn thành của Chính phủ, các bộ, ngành trong thực hiện Nghị quyết của Quốc hội, song ĐBQH Trần Nhật Minh (Nghệ An) cũng chỉ rõ, kết quả thực hiện Chương trình mục tiêu cấp điện nông thôn, miền núi và hải đảo giai đoạn 2016-2020 theo Quyết định số 1740/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ kết thúc vào năm 2020 chỉ đạt được 18,5% so với tổng nhu cầu vốn của Chương trình là 30.116 tỷ đồng và nguyên nhân chính là do chưa được bố trí vốn.
Thực hiện Nghị quyết số 973/2020/UBTVQH14, Bộ Công Thương đã hoàn thiện hồ sơ và trình Chính phủ phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình “Cấp điện nông thôn, miền núi và hải đảo giai đoạn 2021 - 2025”. Tuy nhiên, đến nay Chương trình vẫn chưa được phê duyệt do khó khăn trong bố trí vốn đầu tư cũng như các quy định pháp luật liên quan đến đầu tư điện nông thôn.
Thủ tướng Chính phủ đã có văn bản chỉ đạo các bộ, ngành liên quan; Bộ Công Thương đã có văn bản gửi Bộ Tài chính, Tập đoàn Điện lực Việt Nam và UBND các tỉnh, thành phố phối hợp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc nêu trên. Tuy nhiên, theo đại biểu Trần Nhật Minh, mục tiêu bố trí đủ nguồn lực, phấn đấu đến năm 2025 hoàn thành việc cấp điện cho người dân, kể cả vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, hải đảo vẫn chưa đạt được. Tỷ lệ số hộ dân tiếp cận điện năng của Việt Nam khoảng 99,74%, trong đó tại vùng nông thôn khoảng 99,6%. Hiện vẫn còn thôn, bản chưa có điện, ảnh hưởng lớn đến việc tiếp cận các dịch vụ thiết yếu, ứng dụng công nghệ chuyển đổi số.
Đại biểu Trần Nhật Minh cũng nêu rõ, do gặp khó khăn về nguồn lực thực hiện khiến quá trình triển khai Chương trình bố trí dân cư các vùng thiên tai đặc biệt khó khăn, biên giới, hải đảo, di cư tự do, khu rừng đặc dụng giai đoạn 2021-2025 có một số hạn chế, nhất là nguy cơ kéo dài thời gian thực hiện.
Có thể khắc phục khó khăn về nguồn lực nếu phân bổ vốn hợp lý
Chia sẻ rằng, khó khăn về nguồn lực không thể khắc phục trong "ngày một, ngày hai”, song theo đại biểu Trần Nhật Minh, thì "không phải là không thể giải quyết nếu có kế hoạch bố trí nguồn lực hợp lý theo thứ tự ưu tiên".
Mặt khác, cả 2 chương trình nêu trên đều có tác động rất lớn đối với mục tiêu phát triển toàn diện khu vực vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi cũng như thu hẹp chênh lệch phát triển giữa các vùng, miền, nhóm dân cư, đặc biệt là việc ổn định và nâng cao đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi.
Do vậy, đại biểu đề nghị Chính phủ trong giai đoạn 2026 - 2030 cần sớm có lộ trình, giải pháp cụ thể để giải quyết, trong đó ưu tiên nguồn lực về đất đai, tài chính, khoa học, công nghệ thực hiện dự án, bố trí di dời, tái định cư cho các hộ dân đang sống ở vùng có nguy cơ cao xảy ra thiên tai, sạt lở đất, lũ quét, ngập lụt, sụt lún đất, vùng biên giới, đất liền, nhằm hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại do thiên tai trong điều kiện biến đổi khí hậu. Đồng thời, ưu tiên bố trí đủ nguồn lực để hoàn thành Chương trình cấp điện nông thôn, miền núi và hải đảo như đã đề ra, xem đây là nhiệm vụ hết sức cần thiết và cấp bách.
Đề xuất giải pháp cụ thể hơn, ĐBQH Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) đề nghị Chính phủ chỉ đạo giao EVN chủ trì phối hợp với Bộ Công Thương khẩn trương rà soát danh mục các dự án đầu tư cấp điện nông thôn, miền núi và hải đảo, chủ động báo cáo Bộ Tài chính để bố trí vốn đầu tư kết hợp với vốn nguồn khác, đẩy nhanh tiến độ đầu tư các dự án. Đồng thời, chủ động, tích cực phối hợp với các địa phương trong việc thỏa thuận thống nhất đầu tư để sớm triển khai thực hiện.
ĐBQH Trần Hoàng Ngân (TP. Hồ Chí Minh) phát biểu. Ảnh: Quang Khánh
Bày tỏ sự "nhói lòng" trước hình ảnh đồng bào bị ảnh hưởng rất nặng nề do biến đổi khí hậu ngày càng khắc nghiệt và khó lường, ĐBQH Trần Hoàng Ngân (TP. Hồ Chí Minh) ghi nhận sự chỉ đạo nhanh chóng, quyết liệt của Trung ương, Chính phủ để khắc phục hậu quả thiên tai; đồng thời cho rằng, cần có một gói chính sách đồng bộ và căn cơ hơn, có thể trình Quốc hội hoặc tận dụng ngay Nghị quyết số 206 của Quốc hội về cơ chế, chính sách đặc biệt xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật để có gói hỗ trợ đồng bộ, bảo đảm về an sinh xã hội, hỗ trợ về nhà ở; khôi phục các hạ tầng thiết yếu, như hạ tầng về y tế, giáo dục và giao thông; giúp bà con phục hồi sản xuất, kinh doanh sau bão lũ.
Thực tế, sau phiên họp Quốc hội về nội dung này, Chính phủ đã có Tờ trình về nguồn lực ngân sách trung ương để thực hiện các nhiệm vụ, dự án khắc phục hậu quả, phòng, chống thiên tai, bảo đảm an ninh - quốc phòng và các nhiệm vụ chi cần thiết khác; điều chỉnh dự toán năm 2025 cho các nhiệm vụ khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số.
Thanh Hải