Sinh viên Trường Đại học Quốc tế RMIT Việt Nam. Ảnh: NTCC
Siết trách nhiệm, tăng minh bạch
Theo PGS.TS Hồ Sỹ Thắng - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Đồng Tháp, công tác quản lý chất lượng các chương trình đào tạo, đặc biệt là đào tạo có yếu tố nước ngoài đã được Bộ GD&ĐT thực hiện chặt chẽ. Về nguyên tắc, những cá nhân, cơ sở đào tạo được Bộ GD&ĐT cử đi học hoặc cho phép hợp tác đào tạo đều đạt tiêu chuẩn, đủ điều kiện để công nhận văn bằng khi người học tốt nghiệp, trở về nước. Với các trường hợp này, việc xem xét, công nhận văn bằng thường diễn ra thuận lợi.
Tuy nhiên, trên thực tế có những trường hợp phát sinh do cơ sở đào tạo nước ngoài chưa đăng ký, hoặc chưa đạt chuẩn theo quy định của Việt Nam. Đối với những trường hợp đó, Việt Nam có thể không công nhận văn bằng. Ngoài ra, có những cơ sở đào tạo đạt yêu cầu nhưng chỉ được phép đào tạo tại chỗ; nếu tổ chức đào tạo ở địa điểm khác thì chất lượng có thể không được bảo đảm, nên không đủ điều kiện công nhận.
PGS.TS Hồ Sỹ Thắng cho biết, các quy định về vấn đề này đã được ban hành rõ ràng, kèm theo danh sách các cơ sở đào tạo được công nhận. Việc thực hiện cần tuân thủ đúng các quy định hiện hành. Ở góc độ các cơ sở đào tạo trong nước, khi hợp tác với đối tác nước ngoài, kể cả trường hợp phía nước ngoài tổ chức đào tạo tại Việt Nam cũng phải thực hiện đầy đủ các quy trình theo quy định để văn bằng được cấp hợp pháp và Bộ GD&ĐT công nhận, nhằm bảo đảm quyền lợi cho người học.
Đối với công tác sử dụng nhân sự, các văn bằng do cơ sở nước ngoài cấp thường được yêu cầu phải có xác nhận hoặc công nhận của Bộ GD&ĐT. Trong nhiều trường hợp, trước khi bổ nhiệm hoặc tiếp nhận, cơ quan, đơn vị sử dụng lao động cần gửi hồ sơ về Bộ GD&ĐT để đề nghị xác minh, đánh giá việc đáp ứng các điều kiện theo quy định. Theo PGS.TS Hồ Sỹ Thắng, hiện nay, Bộ GD&ĐT quản lý chặt chẽ lĩnh vực này nhằm bảo đảm chất lượng đào tạo và tránh những hệ lụy, thiệt thòi cho người học cũng như các cơ sở sử dụng nhân lực.
Cho rằng, các chương trình đào tạo có yếu tố quốc tế hiện nay có ưu điểm nhất định, nếu được xây dựng và triển khai một cách bài bản, nghiêm túc, PGS.TS Lê Hiếu Học - Trưởng khoa Khoa học và Công nghệ giáo dục, Đại học Bách khoa Hà Nội, nhấn mạnh, trước hết cần nhìn nhận khách quan, các chương trình giáo dục quốc tế, đặc biệt những chương trình thiết kế theo chuẩn mực có thể mở rộng cơ hội tiếp cận giáo dục chất lượng cao cho người học.
Khi được xây dựng tốt, các chương trình này thường có cấu trúc chặt chẽ, chuẩn đầu ra rõ ràng, nội dung đào tạo cập nhật và phương pháp tổ chức giảng dạy hiện đại. Qua đó giúp người học tiếp cận tri thức, kỹ năng phù hợp với yêu cầu hội nhập.
Trường Cao đẳng Nghề và Thiết kế thời trang London bị sinh viên phản ánh cấp bằng quốc tế nhưng không được Bộ GD&ĐT công nhận. Ảnh: ITN
Tăng cường kiểm tra, giám sát để ngăn hệ lụy
Bên cạnh những ưu điểm đó, PGS.TS Lê Hiếu Học nhấn mạnh vai trò đặc biệt quan trọng của công tác quản lý Nhà nước đối với các chương trình đào tạo có yếu tố quốc tế.
Ở Việt Nam, hệ thống văn bản pháp lý liên quan đến quản lý các chương trình liên kết, quốc tế đã được ban hành khá đầy đủ, tạo hành lang pháp lý cần thiết để các cơ sở đào tạo triển khai. Đây là cơ sở quan trọng nhằm bảo đảm chất lượng đào tạo, quyền lợi của người học cũng như sự minh bạch trong hoạt động giáo dục.
Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, cần tăng cường hơn nữa công tác giám sát. Thực tiễn cho thấy, nếu thiếu sự kiểm tra, giám sát thường xuyên và chặt chẽ, một số đơn vị có thể triển khai chương trình không đúng nội dung đã được phê duyệt hoặc không đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về chất lượng. Khi đó, rủi ro không chỉ thuộc về phía cơ sở đào tạo mà người học cũng có thể chịu những thiệt thòi lâu dài.
Vì vậy, đối với những đơn vị có hành vi vi phạm các quy định trong triển khai chương trình đào tạo có yếu tố quốc tế, PGS.TS Lê Hiếu Học cho rằng, các cơ quan quản lý Nhà nước cần có biện pháp xử lý nghiêm minh. Việc xử lý không chỉ nhằm chấn chỉnh sai phạm cụ thể, mà còn mang ý nghĩa răn đe, tạo tiền lệ và bài học cho các tổ chức, đơn vị khác, góp phần lập lại trật tự và kỷ cương trong lĩnh vực giáo dục.
PGS.TS Lê Hiếu Học nêu quan điểm, những cơ sở đào tạo làm ăn nghiêm túc, đặt lợi ích của người học và uy tín giáo dục lên hàng đầu sẽ luôn chủ động minh bạch thông tin. Ngược lại, với tổ chức mà việc thiếu minh bạch đã trở thành mục tiêu hoặc phương thức hoạt động, thì khó trông chờ vào sự tự giác. Trong những trường hợp đó, vai trò giám sát thường xuyên, liên tục và quyết liệt của các cơ quan quản lý Nhà nước càng trở nên cần thiết, nhằm bảo đảm môi trường giáo dục lành mạnh, công bằng và chất lượng cho người học.
Đối với xu hướng du học và các chương trình liên kết đào tạo quốc tế, PGS.TS Từ Quang Tân - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm, Đại học Thái Nguyên, lưu ý, người học cần thận trọng. Trước khi đăng ký tham gia các chương trình như: 2+2, 2+1+1 hoặc du học toàn phần, học sinh, sinh viên cần tìm hiểu kỹ về cơ sở đào tạo đối tác, bảo đảm đó là những cơ sở đã được Bộ GD&ĐT công nhận. Việc kiểm tra thông tin trước khi theo học là cần thiết để tránh rủi ro, thiệt thòi về bằng cấp sau này.
Song song với đó, các cơ sở đào tạo khi triển khai liên kết quốc tế phải thực hiện đầy đủ trách nhiệm minh bạch thông tin, công khai rõ ràng về đối tác, chương trình đào tạo và giá trị văn bằng. Đây là yếu tố quan trọng nhằm bảo đảm quyền lợi người học, giữ gìn uy tín của cơ sở giáo dục và góp phần lành mạnh hóa môi trường giáo dục trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng.
Liên quan đến công tác hướng nghiệp và tuyển sinh, PGS.TS Lê Hiếu Học đặc biệt nhấn mạnh yêu cầu minh bạch thông tin. Theo ông, các thông tin về chương trình đào tạo, văn bằng, điều kiện công nhận và giá trị pháp lý của bằng cấp cần được công khai, rõ ràng, tuyệt đối tránh tình trạng mập mờ, gây hiểu lầm cho người học và gia đình.
Minh Phong