Vận hành mô hình mới, lĩnh vực tài nguyên - môi trường đối mặt nhiều thử thách

4 giờ trướcBài gốc

Gia đình anh Bùi Văn Phúc ở xóm Quê Rù, xã Kim Bôi được công chức Trung tâm Phục vụ hành chính công xã hướng dẫn, giải quyết các thủ tục liên quan đến chuyển nhượng quyền sử dụng đất.

Bài toán phân cấp, phân quyền sau sáp nhập tỉnh chưa có lời giải

Một trong những vướng mắc lớn nhất nằm ở khâu kiện toàn tổ chức. Hiện chưa có thông tư hướng dẫn thống nhất về cơ cấu Sở NN&MT, dẫn đến sự khác biệt trong cách sắp xếp, phân công nhiệm vụ. Nhiều đơn vị trực thuộc vẫn chưa hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ, lúng túng trong chỉ đạo và thực thi.

Không chỉ ở cấp tỉnh, theo Giám đốc Sở NN&MT Nguyễn Huy Nhuận, ở cấp xã cũng đang gặp nhiều khó khăn về công tác cán bộ lĩnh vực này. Cấp xã hiện chỉ bố trí khoảng 4 - 6 cán bộ phụ trách lĩnh vực NN&MT, thậm chí có nơi chỉ có 1 - 2 người. Trong khi đó, đây là lĩnh vực phức tạp, đa ngành, liên quan trực tiếp đến đất đai, khoáng sản, môi trường, nên đội ngũ cán bộ xã không đủ năng lực và thời gian để bao quát toàn bộ khối lượng công việc.

Bên cạnh đó, sau sáp nhập chưa có quy định về tổ chức khuyến nông cơ sở. Điều này làm đứt quãng việc nắm bắt tình hình sản xuất, dịch bệnh cây trồng, vật nuôi. Trưởng các khu dân cư đa số lớn tuổi, hạn chế về công nghệ thông tin càng làm tăng nguy cơ chậm trễ trong xử lý các vấn đề môi trường tại cơ sở. Trong khi đó, việc phân cấp, phân quyền còn nhiều bất cập. Theo quy định mới, hầu hết TTHC trong lĩnh vực TN-MT thuộc thẩm quyền UBND tỉnh và Chủ tịch UBND tỉnh. Tuy nhiên, nhiều thủ tục có thời hạn rất ngắn trong khi địa bàn rộng, cán bộ chuyên môn chưa đủ năng lực để thẩm định nhanh, nhất là các hồ sơ chuyên sâu như: đánh giá môi trường, thẩm định cơ sở phân bón, thuốc BVTV.

Ví như Nghị định số 151/2025/NĐ-CP phân cấp cho Chủ tịch UBND xã quyền cho thuê đất hàng năm và thỏa thuận sử dụng đất trong các dự án. Nhưng với những dự án quy mô lớn, liên quan nhiều xã hoặc có nguy cơ ô nhiễm môi trường, năng lực của cấp xã không đáp ứng được. Hay việc thành lập Hội đồng thẩm định giá đất, ở cấp xã cũng chưa có hướng dẫn chi tiết, dễ dẫn đến tình trạng thiếu khách quan, sai lệch...

Những quy định còn chồng chéo, bất cập trong lĩnh vực TN&MT gây khó khăn cho đội ngũ cán bộ cấp xã.

Trong lĩnh vực môi trường, sự chồng chéo giữa Luật Bảo vệ Môi trường 2020 và các Nghị định phân cấp năm 2025 gây khó khăn trong xác định thẩm quyền phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường, cấp giấy phép môi trường. Một số quy định phân quyền chưa tính tới yếu tố hội nhập quốc tế.

Việc giải quyết TTHC liên quan cũng gặp nhiều vướng mắc. Từ tháng 7/2025 đến nay, tỉnh Phú Thọ tiếp nhận trên 20 nghìn hồ sơ lĩnh vực TN-MT. Tuy nhiên, hệ thống dịch vụ công còn hạn chế, phần mềm chuyên ngành chưa được phân quyền từ Bộ, dẫn tới nhiều thủ tục không thể xử lý trực tuyến. Việc luân chuyển hồ sơ phi địa giới hành chính chưa có quy chế, kinh phí vận chuyển chưa rõ do ai chi trả, làm chậm tiến độ giải quyết. Đối với đất đai, quy định mảnh trích đo địa chính do cấp xã ký xác nhận nhưng không qua thẩm định chất lượng gây lo ngại về tính chính xác. Công tác thu phí, lệ phí cũng thiếu hướng dẫn cụ thể. Trong lĩnh vực khoáng sản, người dân miền núi có nhu cầu san hạ cốt nền để phòng, chống sạt lở nhưng chưa có TTHC phù hợp để giải quyết...

Những lỗ hổng cần sớm khắc phục

Thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, sau khi bỏ cấp huyện, cấp xã, phường chưa phân công rõ đơn vị xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực TN-MT. Thiếu nhân lực, trang thiết bị..., nhiều xã không thể kịp thời xử lý vi phạm khai thác khoáng sản, xả thải trái phép hay vi phạm sử dụng đất. Ngoài ra, công tác phòng chống thiên tai, bảo vệ môi trường nông thôn bị ảnh hưởng do thiếu vật tư, phương tiện, kinh phí. Việc thu gom rác thải ở xã mới sáp nhập gặp nhiều khó khăn vì địa bàn rộng nhưng ngân sách hạn hẹp.

Quá trình vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp phát sinh các vướng mắc liên quan đến Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM ở cơ sở.

Ngoài ra cũng đã phát sinh các vướng mắc trong các chương trình, dự án và pháp luật liên quan. Như Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM chưa có hướng dẫn xác định chuẩn NTM cho các xã sau sáp nhập. Vấn đề bồi thường, GPMB cũng ách tắc do bộ phận GPMB cấp huyện bị giải thể mà chưa có đơn vị thay thế. Đặc biệt, nhiều điểm bất cập trong Luật Đất đai 2024 và nghị định hướng dẫn khiến địa phương lúng túng. Ví như mâu thuẫn giữa quy định về hình thức thuê đất khi đấu giá, thiếu căn cứ lập kế hoạch sử dụng đất cho các đơn vị hành chính mới, chưa rõ chính sách hỗ trợ tái định cư và bồi thường phần diện tích chênh lệch đất ở. Những vướng mắc này trực tiếp ảnh hưởng đến tiến độ triển khai các dự án phát triển hạ tầng, công nghiệp.

Do những khó khăn chưa được tháo gỡ kịp thời, đội ngũ công chức cấp xã được giao giải quyết các nhiệm vụ liên quan đến tài nguyên – môi trường còn nhiều lúng túng.

Trước những khó khăn trên, mới đây, UBND tỉnh đã kiến nghị Bộ NN&MT sớm ban hành hướng dẫn cụ thể về tổ chức bộ máy, phân cấp thẩm quyền, quy trình TTHC; bổ sung quy định đặc thù cho các dự án quan trọng; tăng cường tập huấn, đào tạo cán bộ cơ sở; nhanh chóng công bố danh mục TTHC lĩnh vực địa chất, khoáng sản, đo đạc bản đồ; ban hành bộ tiêu chí NTM cho xã sau sáp nhập...

Theo đánh giá, những vướng mắc trong quản lý TN-MT giai đoạn đầu thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp không chỉ mang tính kỹ thuật - hành chính, mà còn bộc lộ sự thiếu đồng bộ giữa luật pháp và thực tiễn. Bài toán đặt ra là vừa củng cố tổ chức bộ máy, vừa điều chỉnh chính sách, vừa tăng cường năng lực cho cơ sở, để mô hình thực sự phát huy hiệu quả.

Mạnh Hùng

Nguồn Phú Thọ : https://baophutho.vn/van-hanh-mo-hinh-moi-linh-vuc-tai-nguyen-moi-truong-doi-mat-nhieu-thu-thach-239460.htm