Về Nam Cao trải nghiệm nghề dệt đũi có lịch sử hơn 400 năm

2 giờ trướcBài gốc

Gìn giữ nét tinh hoa ở làng đũi truyền thống

Vải đũi làng Nam Cao (xã Lê Lợi, tỉnh Hưng Yên) có lịch sử hơn 400 năm, hình thành từ năm 1584. Theo tìm hiểu của phóng viên Báo Đại biểu Nhân dân, tổ nghề là bà Từ Tiên và bà Từ An (vốn từ làng Vân Xa (Hà Tây cũ) chuyển về đã mở nghề trồng dâu, nuôi tằm, rút đũi và dệt cửi và truyền dạy kỹ thuật dệt cửi cho phụ nữ trong làng để tận dụng thời gian nhàn rỗi sau mùa vụ nông nghiệp.

Sản phẩm đũi Nam Cao được dệt từ phần tơ tằm rút lõi, tạo nên chất liệu sần mộc mạc nhưng mềm nhẹ, thoáng mát nên được thị trường ưa chuộng. Người dân quý trọng gọi sợi đũi là "sợi vàng, sợi bạc" vì nó được sản xuất từ tơ tằm vàng và tơ tằm trắng tự nhiên.

Toàn bộ sợi đũi được làm từ 100% tơ tằm, quá trình sản xuất đòi hỏi sự tỉ mỉ, công phu, chỉ kéo được 70 – 100 gram đũi mỗi ngày. Theo Giám đốc HTX lụa đũi Nam Cao Lương Thanh Hạnh, để sản xuất ra một tấm đũi đẹp, phải trải qua rất nhiều công đoạn như húi kén, người thợ sẽ cho kén vào nồi nước rồi đun nóng nhằm làm cho keo trong kén tằm tan ra, kén mềm và dễ để kéo sợi hơn. Trong công đoạn này, người thợ ở Nam Cao sẽ cho một loại lá vào nồi để húi kén. Sau đó, người thợ kéo sợi đũi tơ tằm - đây là công đoạn quan trọng nhất vì nó quyết định chất lượng của sợi đũi tơ tằm. Người thợ sẽ cho kén sau khi húi vào một chậu nước rồi dùng tay vê thành những sợi đũi tơ tằm thô và đòi hỏi tỉ mỉ của người thợ.

Sau đó, người thợ sẽ cho bó đũi vào một nồi nước lớn để nấu với thời gian khoảng 1 tiếng đồng hồ nhằm tẩy trắng, loại bỏ những tạp chất còn sót lại. Đũi được đem đi se và dùng khung dệt vải để sản xuất thành phẩm. Những tấm vải đũi sau khi được dệt sẽ chuyển cho người thợ nhuộm vải.

Bà Lương Thanh Hạnh, Giám đốc Hợp tác xã lụa đũi Nam Cao cho biết, người dân làng Nam Cao vẫn còn gìn giữ phương thức nhuộm vải tự nhiên như sử dụng lá bàng, nếp cẩm, gấc… Khi nhuộm xong, tấm vải đũi sẽ được mang đi phơi dưới ánh sáng tự nhiên mặt trời và sẽ được kiểm tra lần cuối rồi đo thành các cuộn to nhỏ để đưa ra thị trường.

Sản phẩm đũi Nam Cao được đánh giá cao về chất lượng thấm hút tốt, và hiện được ứng dụng rộng rãi để sản xuất nhiều mặt hàng đa dạng như vải, áo dài, váy, khăn, túi, chăn gối, mang lại vẻ đẹp giản dị, tinh tế cho người dùng.

Nỗ lực bảo tồn, phát triển làng nghề

Bà Nguyễn Thị Bốn (81 tuổi) miệt mài quay tơ. Ảnh: Thanh Bình

Trải qua bao thăng trầm lịch sử, có những thời điểm làng có gần 1.600 khung dệt vận hành mỗi ngày nhưng đến nay chỉ còn khoảng 500 hộ dân còn làm nghề.

Theo lời kể người dân tại Nam Cao, trước đây hộ dân nào cũng có người làm nghề dệt đũi đặc biệt là chị em phụ nữ. Bà Nguyễn Thị Bốn (81 tuổi) cho biết, ngay từ nhỏ khi 5 - 6 tuổi đã được người lớn hướng dẫn cách chọn lá dâu để nuôi tằm. Và hàng ngày đứng bên khung cửi theo dõi người lớn thực hiện các thao tác sản xuất. Gần chục năm nay, các hộ dân phục hồi sản xuất ngày càng nhiều. Hiện nay vẫn còn nhiều người lớn tuổi tham gia sản xuất. Tuy nhiên, để bảo tồn làng nghề, cần có sự chung tay các doanh nghiệp và sự hỗ trợ nhà nước. Đặc biệt là khâu tìm kiếm giới trẻ có đam mê, có nhiệt huyết cống hiến- bà Bốn mong muốn.

Hoạt động sản xuất quy mô tại Nam Cao hiện có 2 doanh nghiệp, trong đó HTX lụa đũi Nam Cao có gần 200 lao động và được biết đến là doanh nghiệp nhiều hoạt động hỗ trợ người dân gìn giữ, sản xuất và phát triển làng nghề nhất địa phương. Năm 2016, Hợp tác xã dệt đũi Nam Cao được thành lập với 30 thành viên, do bà Lương Thanh Hạnh làm Chủ nhiệm. Để hỗ trợ người dân làng nghề, bà Hạnh đã hình thành vùng trồng dâu, nuôi tằm với diện tích khoảng 700ha đáp ứng đủ đầu vào cho các xã viên cũng như các hộ dân liên kết với đơn vị. Đồng thời, bà Hạnh còn hỗ trợ gần 90 hộ dân nghề dệt. Năm 2025, sản phẩm Bộ chăn ga lụa đũi Nam Cao của Hợp tác xã được công nhận OCOP 4 sao và trở thành sự động viên kịp thời người dân làng nghề.

Bà Nguyễn Thị Bốn (81 tuổi) thực hiện công đoạn kéo sợi đũi. Video: Thanh Bình

Đến làng nghề đũi Nam Cao, du khách còn được người dân kể về các công đoạn sản xuất và giá trị của sản phẩm. Trải nghiệm không gian bình yên của làng và tự tay kéo sợi, dệt lụa và nhuộm khăn, người dân tại làng nghề rất phấn khởi khi được tin là tỉnh Hưng Yên đã chấp thuận dự án xây dựng homestay và đưa khách du lịch về địa phương do HTX lụa đũi Nam Cao là chủ đầu tư.

Phó giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và du lịch tỉnh Hưng Yên Phạm Văn Hiệu khẳng định: mỗi làng nghề đều có những thế mạnh, tiềm năng, là điều kiện thuận lợi để vừa bảo tồn những giá trị văn hóa, nét đặc trưng riêng của mỗi địa phương, vừa phát triển theo hướng gắn kết với du lịch làng nghề, du lịch sinh thái.

Trong thời gian tới, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ tích cực phối hợp với các đơn vị chức năng, chính quyền địa phương và làng nghề hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực tại địa phương về kỹ năng đón tiếp khách du lịch trong nước, quốc tế. Đồng thời xây dựng các tiêu chí phát triển các điểm du lịch nông thôn, du lịch làng nghề; hỗ trợ kết nối các tour, tuyến, hình thành điểm đến về du lịch nông thôn, du lịch làng nghề tại địa phương.

Thanh Bình

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/ve-nam-cao-trai-nghiem-nghe-det-dui-co-lich-su-hon-400-nam-10397696.html